Kỳ 2: “Làng” trên đảo

QĐND - Thật kỳ diệu, tại quần đảo Trường Sa, dẫu cách xa đất liền hàng trăm hải lý song hình bóng "làng" lại luôn hiện hữu. Một tiếng gà gáy cất lên giữa muôn trùng sóng nước, một cánh cò chao nghiêng trên nền trời xanh thẳm, một mái chùa cong vút thoang thoảng mùi hương trầm ngào ngạt... Không gian gần gũi, thân thương ấy đã giúp người lính đảo vợi bớt nỗi nhớ nhà, nỗi nhớ quê hương.

Vẫn một tiếng “làng”

Nhờ sự quan tâm, chăm lo đầu tư của cả nước và công sức của quân dân Trường Sa đã xây dựng nên không gian “làng” bình dị, thân thương giữa hải đảo xa xôi.

Ấn tượng đầu tiên khi chúng tôi đặt chân lên thị trấn Trường Sa là lối đi vào dãy nhà ở các Cụm chiến đấu. Để chuẩn bị vui Tết, đón Xuân, những ngôi nhà bạc thếch vì nắng gió đã được cán bộ, chiến sĩ trên đảo cho thay áo mới còn vương mùi vôi ve. Dưới vòm cây xanh, những chú chim thoăn thoắt chuyền cành...

Kể từ ngày Quân chủng Hải quân phát động phong trào “Xanh-sạch-đẹp”, tất cả cán bộ, chiến sĩ trên đảo đều hăng hái tham gia. Để biến cuộc vận động thành phong trào cụ thể, thiết thực, cấp ủy, chỉ huy các đơn vị ra Nghị quyết chuyên đề bàn biện pháp thực hiện. Ban đầu các Cụm chiến đấu và các bộ phận huy động công sức bộ đội thu dọn vệ sinh môi trường, tu bổ cảnh quan. Sau đó các đơn vị căn cứ vào tình hình cụ thể để “quy hoạch” thành khuôn viên. Để góp phần tạo không gian vui chơi, giải trí, các chi đoàn huy động lực lượng tranh thủ thời gian và tận dụng các loại vật liệu gạch, ngói, xi măng xây bàn ghế. Hệ thống pa-nô, áp phích, tranh cổ động, bảng tin, khẩu hiệu tuyên truyền đều được đoàn viên, thanh niên tu bổ và xây mới.

Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Trường Sa.

Thiếu tá Lương Xuân Giáp, Chính trị viên phó đảo Trường Sa Lớn kể rằng: “Để có con đường làng trên đảo, Ban chỉ huy các đơn vị thống nhất bố trí từng cụm dân cư theo chuyên ngành quân-binh chủng. Mỗi đợt thay quân là một lần bộ đội có thêm điều kiện bổ sung cải tạo vườn hoa, cây kiểng, xây hòn non bộ…

Hồi mới khởi công, các giống hoa, cây cảnh trồng xuống chưa kịp bén rễ thì đã bị bão gió quật cho tơi tả. Bộ đội tiếc đứt ruột, nhiều đồng chí thẫn thờ mấy ngày liền. Về sau, các đơn vị “khoán gọn” cho chi đoàn chịu trách nhiệm chính... Giờ đây, các cụm “dân cư” được nối với nhau bằng những con đường bê tông vững chắc len lỏi giữa hai hàng cây xanh tỏa bóng. Và điều đặc biệt là mỗi con đường nhỏ trên các đảo đều có tên hẳn hoi như: Đường Thanh Niên cụm 1, đường Chi Đoàn cụm 2, đường bàng quả vuông, đường cây Tra… Điều khác biệt duy nhất là vắng bóng ô tô, xe gắn máy và không bao giờ xảy ra tình trạng mất... an toàn giao thông. 

Đối với đảo nổi, bộ đội cơ bản có đủ điều kiện “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” để sáng tạo và xây dựng cảnh quan, môi trường. Còn ở các đảo chìm, tuy không gian nhà đảo chơi vơi giữa muôn trùng sóng nước, nhưng vẫn được tổ chức theo chuẩn “an toàn, sạch đẹp, tươi vui”. Quần áo, chăn màn, giá sách, dây phơi đồ... được xếp đặt ngăn nắp đúng kiểu “nhà binh”. Tuy không gian trên các đảo chìm hạn hẹp, nhưng vẫn được cán bộ, chiến sĩ trồng những chậu hoa nhỏ xinh xinh. 

Hình ảnh “làng” với không gian yên bình ở Trường Sa còn được bắt gặp trong hiện tượng thiên nhiên kỳ thú. Dẫu cách xa đất liền hàng trăm hải lý, nhưng trên đảo vẫn thấp thoáng cánh cò, cánh vạc chao nghiêng và tiếng chim sáo, chim sẻ líu lo ca hát... Những loài chim hoang dã này sống dạn dĩ, hòa đồng, thân thiện với đàn gia súc, gia cầm của quân-dân trên đảo. Thường thì các loài chim, cò, vạc chủ yếu sinh sống ở những vùng đất trũng, hoặc sông, suối lắm thức ăn, cớ sao chúng lại chọn đảo xa giữa muôn trùng sóng gió. Phải chăng loài chim cư trú muốn làm bạn tâm giao với người lính đảo? 

Thượng tá Đinh Văn Hải, Chỉ huy trưởng đảo Trường Sa Lớn bật mí, đấy là những “thành viên” còn sót lại của những đàn chim di cư, được bộ đội và nhân dân trên đảo ra sức bảo vệ. Các loại gia súc, gia cầm như: Chó, lợn, gà, vịt... đều thân thiện với nhau, quấn quýt với người góp phần tạo nên không gian ấm cúng của “làng”. Có chuyện, con lợn nái đến kỳ sinh nở, anh em bộ phận hậu cần đảo Trường Sa Lớn thức trắng đêm để “canh lợn đẻ”.

Cán bộ, chiến sĩ Trạm ra-đa 11 (Trung đoàn ra-đa 292) còn có thói quen thức dậy đón bình minh vào lúc 4 giờ khi nghe tiếng gà cất lên: “Ò…ó…o!”. Tất cả cán bộ, chiến sĩ cùng ngóng về hướng Tây, nơi ấy là đất liền, là quê hương yêu dấu. Tiếng gà là âm thanh của làng khiến quân-dân trên đảo thấy rạo rực như đang ở quê nhà. Thiếu úy Đỗ Hữu Trung, Trắc thủ ra-đa tâm sự: “Có lần, em ngồi canh lũ gà con mổ vỏ chào đời mà sốt ruột không chịu được nên tự tay tiếp sức “lôi” mấy chú ra khỏi vỏ. Ai ngờ, mấy chú gà đó về sau phát triển chậm hơn so với số còn lại!”.

Ở Trường Sa, tuy mỗi người mỗi quê, phong tục, tập quán khác nhau, nhưng mọi người sống chan hòa, đoàn kết, yêu thương nhau như ruột thịt. Những người lính Trường Sa trước khi rời đảo bao giờ cũng trao tài sản của mình từ cây kim, sợi chỉ, chiếc bật lửa, cây đèn pin và những vật dụng thiết khác... cho người ở lại. Người ở lại có bao nhiêu vật kỷ niệm, từ con ốc, quả bàng vuông, nhành san hô... đều gói gém trao hết cho người vào bờ làm quà cho đất liền...

“Làng” còn hiển hiện rõ nét qua những lớp học ven chân sóng: Những ánh mắt hồn nhiên, đen láy chăm chú nghe thầy, cô giáo giảng bài; tiếng trẻ ê, a đánh vần. Và hết giờ học, lũ trẻ lại tụm năm, tụm ba chơi ô ăn quan, cờ gánh, hoặc chơi trốn tìm... 

Vẳng tiếng chuông chùa

Trường Sa có những công trình mang ý nghĩa văn hóa tâm linh giúp người lính đảo và người dân cảm thấy gần gũi với đất liền. Đó là Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bia tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ và chùa Trường Sa. 

Cán bộ, chiến sĩ và nhân dân huyện đảo Trường Sa thường xuyên đến Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh thành kính báo công. Đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ là nơi mọi người thường lui tới thắp hương tưởng nhớ những tấm gương anh dũng hy sinh vì nghĩa lớn.

Đoàn công tác của Bộ tư lệnh Vùng 4 Hải quân vừa đặt chân lên đảo đã được Thượng tá Phạm Quang Trung, Chính trị viên đảo Trường Sa Lớn dẫn đến dâng hương tại Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ. Đoàn còn sang vãn cảnh ngôi chùa tọa lạc ở vị trí trung tâm đảo.

Lễ chùa-nét đẹp truyền thống của nhân dân trên đảo Trường Sa.

Trước không gian lịch sử văn hóa giữa muôn trùng sóng nước, chúng tôi cảm thấy lòng thư thái hơn, cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp tâm linh, thuần khiết của người Việt. Các ngôi chùa ở Trường Sa chủ yếu xây dựng theo phong cách truyền thống với kết cấu một gian, hai chái. Mái chùa cong vút lên nền trời. Chùa được làm bằng các loại gỗ quý hiếm từ Nghệ An, Thanh Hóa. Đáng chú ý, chánh điện của ngôi chùa nào cũng hướng về thủ đô Hà Nội. Điều đó nói lên tấm lòng người dân đất Việt từ bao đời nay vẫn luôn hướng về nguồn cội. Thế nên, bất cứ ai đặt chân tới những ngôi chùa trên các đảo Trường Sa Lớn, Song Tử Tây, Sinh Tồn đều có chung một cảm giác bình yên, thánh thiện và ấm áp như ở đất liền. Những ngôi chùa tĩnh lặng giữa trùng khơi là bằng chứng có giá trị về bản sắc văn hóa, góp phần khẳng định chủ quyền quốc gia, dân tộc.

Thượng tá Trần Trung Hưng, Chính trị viên đảo Song Tử Tây tâm sự, những ngôi chùa ở Trường Sa là nơi cư dân trên các đảo thường xuyên đến cầu an phước lành cho gia đình, người thân, tộc họ, đất nước. Bao giờ cũng vậy, ngư dân Trường Sa trước mỗi chuyến ra khơi lại lên chùa lễ Phật, cầu cho người đi biển “thuận buồm xuôi gió” và luôn có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Tự bao giờ, hình ảnh “làng” bình dị trên quần đảo Trường Sa đã góp phần quan trọng vào việc hình thành nên một đất liền thu nhỏ giữa trùng khơi, đồng hành với quân và dân huyện đảo, giúp họ vơi đi nỗi nhớ quê nhà, vững tin giữ đảo...

----------

Kỳ 1: Sóng, gió đảo xa

Kỳ 3: Tình quân-dân bền chặt

Bài và ảnh: Phan Tiến Dũng