“Sông Mê Công” ở... Tô-ky-ô!

(Ghi nhanh của phóng viên Báo Quân đội nhân dân từ Tô-ky-ô)

Dĩ nhiên không có con sông Mê Công (Mekong) nào chảy ở Tô-ky-ô (Tokyo) cả. Ở Tô-ky-ô chỉ có con sông chính Xu-mi-đa (Sumida) chảy từ bắc xuống nam đổ ra vịnh Tô-ky-ô. Đây chỉ là cuộc gặp cấp cao giữa các nước thuộc lưu vực sông Mê Công gồm Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia, Thái Lan, Mi-an-ma với Nhật Bản, diễn ra tại Tô-ky-ô trong những ngày đầu tháng 11 này...

Thêm một cơ chế hợp tác mới

Đây là cuộc gặp đầu tiên theo đề xuất của Nhật Bản, một trong vô số những sáng kiến ngoại giao mà Nhật Bản mới đề xuất trong thời gian gần đây. Lâu nay, bên cạnh các khu vực tự do thương mại, các liên minh hay các khối kinh tế, chính trị, hợp tác tiểu vùng đã trở thành một trong những hình mẫu của sự phát triển. Hợp tác tiểu vùng Mê Công là một hình mẫu thành công như thế.

Ngày 6-11-2009, tại Phủ Thủ tướng Nhật Bản ở Thủ đô Tokyo, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tham dự Phiên họp thứ nhất của Hội nghị Mê Công - Nhật Bản lần thứ nhất. Ảnh: Đức Tám – TTXVN.

Nhằm khai thác thế mạnh giàu tài nguyên thiên nhiên, những năm qua, các nước thuộc lưu vực sông Mê Công đã triển khai hàng trăm dự án phát triển nông, lâm, ngư nghiệp, kết cấu hạ tầng, năng lượng, thương mại, đầu tư, du lịch, phát triển nguồn nhân lực và bảo vệ môi trường. Bên cạnh nỗ lực của các quốc gia trong lưu vực, cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Ngân hàng Thế giới (WB), Cơ quan Phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) và Chính phủ Nhật Bản đã rất quan tâm hỗ trợ phát triển khu vực này.

Nhiều chương trình, cơ quan, tổ chức hợp tác phát triển khu vực này đã được thành lập và hoạt động có hiệu quả như Ủy hội sông Mê Công (MRC), Chương trình Hợp tác Tiểu vùng Mê Công mở rộng (GMS), Chương trình Hợp tác ASEAN phát triển lưu vực sông Mê Công, Chương trình Hợp tác phát triển liên vùng nghèo dọc Hành lang Đông-Tây, Tam giác phát triển Cam-pu-chia - Lào - Việt Nam. Ủy hội sông Mê Công là tổ chức lưu vực sông quốc tế mang tính liên Chính phủ đầu tiên ở khu vực, được thành lập từ năm 1995 để hợp tác phát triển bền vững, sử dụng, bảo vệ và quản lý tài nguyên nước và các tài nguyên khác trong lưu vực. Chương trình Hợp tác Tiểu vùng Mê Công mở rộng hình thành năm 1992, theo sáng kiến của ADB, là chương trình hợp tác kinh tế hoàn chỉnh, hiện có rất nhiều dự án trong quá trình xây dựng và triển khai, trong đó được chú trọng nhất là phát triển hạ tầng giao thông.

Chương trình Hợp tác ASEAN phát triển lưu vực sông Mê Công  (AMBDC) được thiết lập từ năm 1995 nhằm tăng cường liên kết kinh tế-thương mại giữa các nước ASEAN, đặc biệt là các nước lưu vực sông Mê Công, thông qua hợp tác phát triển cơ sở hạ tầng, thương mại, đầu tư, du lịch và nguồn nhân lực. Hiện nay, chương trình này đang triển khai nhiều dự án với tổng vốn hàng tỉ USD, trong đó lớn nhất là dự án đường sắt xuyên Á nối Xin-ga-po với Côn Minh trị giá 2,5 tỉ USD, có đoạn qua Việt Nam.

Chương trình Hợp tác phát triển liên vùng nghèo dọc hành lang Đông-Tây được thành lập theo sáng kiến của Việt Nam từ năm 1998 nhằm mục tiêu xóa đói giảm nghèo thu hẹp chênh lệch trình độ phát triển trong Tiểu vùng Mê Công. Trong 48 tỉnh thuộc phạm vi chương trình, Việt Nam có 18 tỉnh ở khu vực miền Trung. Sáng kiến thành lập Tam giác phát triển Việt Nam, Lào và Cam-pu-chia được nêu ra từ năm 1999 và hiện được Chính phủ ba nước tích cực phối hợp triển khai. Ngoài những cơ cấu hợp tác nêu trên, còn có nhiều chương trình, diễn đàn hợp tác giữa các nước trong khu vực, trong đó nổi bật có sáng kiến hợp tác giữa Nhật Bản và các nước Mê Công, theo đó Nhật Bản cam kết hỗ trợ hàng tỉ USD cho các lĩnh vực xóa đói giảm nghèo và phát triển nguồn nhân lực để thu hẹp khoảng cách phát triển trong vùng. Cuộc gặp đầu tiên Mê Công-Nhật Bản diễn ra ở Tô-ky-ô là bước triển khai cụ thể của sáng kiến này.

Sông ra biển lớn

Chiếc chuyên cơ chở đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam tham dự cuộc gặp cấp cao lần đầu tiên Mê Công-Nhật Bản bay xuyên đêm để kịp đón ánh mặt trời vào lúc bình minh ngày 6-11. Người Nhật tự hào vì luôn được nhìn thấy mặt trời trước tiên, lấy mặt trời làm biểu tượng trên quốc kỳ và bản thân hai chữ Nhật Bản theo nghĩa chữ Hán cũng là “gốc của mặt trời”, hay nói cách khác là “xứ mặt trời mọc”. Tô-ky-ô đầu đông giá lạnh trong cái rét khoảng 10 độ C, buổi sáng sớm vẫn còn thưa thớt xe cộ đi lại. Có cảm giác như cái đô thành rộng lớn này vẫn còn chưa bước vào một ngày tất bật vì còn khá sớm.

Nhưng lịch làm việc của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và đoàn đại biểu Việt Nam thì không được thư thả như thế. Chỉ nghỉ chưa đầy hai giờ đồng hồ sau chuyến bay dài, tại khách sạn New Otani ở trung tâm thủ đô Tô-ky-ô, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã liên tục tiếp Chủ tịch và Giám đốc điều hành Ngân hàng hợp tác quốc tế Nhật Bản Watanabe, Đại sứ đặc biệt Việt-Nhật Sugi Ryotaro, Chủ tịch và Giám đốc điều hành Tập đoàn Mitshubishi Kojima, Chuyên gia kinh tế, nguyên Thống đốc ngân hàng Trung ương Nhật Bản Muto Toshiro, Chủ tịch Liên minh nghị sĩ hữu nghị Nhật-Việt Takebe Tsutomu, gặp Chủ tịch Liên đoàn các tổ chức kinh tế Nhật Bản (Keidaren) Fuji Mitarai...

Thủ tướng cũng cùng các trưởng đoàn tham dự cuộc gặp mặt Mê Công-Nhật Bản tới chào Hoàng Thái tử Na-ru-hi-tô (Naruhito), Chủ tịch Hạ viện và Thượng viện Nhật Bản...

Và chiều muộn ngày 6-11, tại Phủ thủ tướng Nhật Bản, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Hội nghị cấp cao Mê Công-Nhật Bản. Ngồi xung quanh chiếc bàn hình lục lăng, các trưởng đoàn đã lần lượt có các bài phát biểu ngắn trong vòng 3 phút. Đại diện nước chủ nhà, Thủ tướng Nhật Bản Y-u-ki-ô Ha-tô-y-a-ma (Yukio Hatoyama) khẳng định sáng kiến mở cuộc gặp Mê Công-Nhật Bản sẽ giúp tăng mối liên kết nội khối ASEAN, giúp kết nối các nước trong khu vực với một tương lai tươi sáng và thịnh vượng hơn.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chân thành cảm ơn và đánh giá cao việc Chính phủ Nhật Bản đã có sáng kiến tổ chức Hội nghị cấp cao Mê Công-Nhật Bản và đăng cai tổ chức Hội nghị, đặc biệt đánh giá rất cao quyết tâm chính trị của Ngài Thủ tướng Y-u-ki-ô Ha-tô-y-a-ma trong việc tổ chức Hội nghị cấp cao như đã thỏa thuận, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ và nhân dân Nhật Bản với cơ chế hợp tác này. Thủ tướng khẳng định việc tổ chức Hội nghị cấp cao Mê Công-Nhật Bản thể hiện bước phát triển vượt bậc và tiếp tục khẳng định quyết tâm của các nước Mê Công và Nhật Bản trong việc thúc đẩy cơ chế hợp tác này lên một tầm cao mới.

Hợp tác Mê Công-Nhật Bản tuy mới chính thức được khởi xướng từ năm 2008 nhưng đã chứng tỏ tính thiết thực và tầm quan trọng, bổ trợ tốt cho các cơ chế hiện có trong hợp tác khu vực và hợp tác Tiểu vùng Mê Công. Hơn một năm qua, các nước Tiểu vùng Mê Công đã tích cực triển khai các dự án thuộc gói hỗ trợ 20 triệu USD của Nhật Bản cho việc phát triển hạ tầng cứng và hạ tầng mềm của tuyến hành lang Kinh tế Đông-Tây và Hành lang phía Nam. Thủ tướng bày tỏ sự tin tưởng rằng, các dự án này sẽ sớm được đưa vào hoạt động, tạo thuận lợi cho việc phát triển vận tải hành khách và hàng hóa theo tuyến Hành lang Đông Tây và Hành lang phía Nam, thực sự hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế-xã hội giữa các nước, đặc biệt là các vùng nghèo dọc các hành lang này.

Nằm ở vị trí cửa ngõ của Tiểu vùng sông Mê Công, Việt Nam rất coi trọng và tích cực tham gia hợp tác Tiểu vùng Mê Công, nhất là cơ chế hợp tác Mê Công-Nhật Bản. Việt Nam sẵn sàng cùng Nhật Bản và các nước xây dựng các kế hoạch hợp tác dài hạn giữa các nước Mê Công và Nhật Bản, vì mục tiêu chung là cùng phát triển và đẩy nhanh thu hẹp khoảng cách phát triển của các nước Tiểu vùng Mê Công.

Có một con “sông Mê Công” của tình hữu nghị hợp tác giữa các nước Mê Công với Nhật Bản, quốc gia đang ngày càng đóng một vai trò phát triển năng động hơn trong khu vực châu Á và thế giới. Mọi con sông đều có khởi nguồn của nó. Bắt đầu từ Hội nghị cấp cao lần đầu tiên này ở Tô-ky-ô, quan hệ hợp tác Mê Công-Nhật Bản rồi đây sẽ cuộn chảy ra biển lớn để hòa chung vào xu thế phát triển trên toàn cầu.   

VĂN YÊN