Đến thời điểm hiện nay, sinh viên các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn Hà Nội bước vào mùa thi, đây cũng là lúc bi kịch sinh viên vay nặng lãi “bùng nổ”. Không ít sinh viên đã “sập bẫy” cho vay nặng lãi của chủ nợ, rơi vào thảm cảnh không trả nổi. Các chủ nợ gửi giấy về trường, về khoa, thế là một số bị đình chỉ thi, số muốn học tiếp không được mà bỏ cũng không xong…

Bất ngờ lần đi “thâm nhập thực tế”

Vài năm trở lại đây, cứ dịp cuối năm học thì lại rộ lên việc các chủ nợ vào các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn Hà Nội "xiết nợ" sinh viên. Các ông chủ, bà chủ cho vay nặng lãi săn tìm sinh viên đến tận lớp. Hầu hết các chủ nợ đều viết giấy gửi các khoa, Ban giám hiệu các trường nhờ can thiệp. Hậu quả là, không ít sinh viên bị đuổi học, bị đình chỉ thi.

Để tìm hiểu guồng máy cho vay nặng lãi, giữa tháng 5-2010, chúng tôi âm thầm tìm cơ hội “thâm nhập thực tế”. Dịp may hiếm có, chúng tôi được mấy người bạn ở thị trấn Nhổn (Hà Nội) giới thiệu làm quen với Thanh Dung, một sinh viên Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội đang “dính” vào vòng vây ráo riết của chủ nợ. Qua trao đổi, Thanh Dung cho chúng tôi biết, cô bị người yêu dụ dỗ đem thẻ sinh viên và chứng minh thư đi thế chấp vay hai triệu đồng cho anh ta. Đến hạn không trả được, vì người yêu vay nợ quá nhiều nơi, số tiền gốc là 30 triệu đồng, nếu tính cả lãi mẹ, lãi con lên tới gần 100 triệu đồng. Quá sợ, cậu người yêu bỏ trốn. Thế là chủ nợ cho người đến tìm Dung đe dọa, nếu không trả đủ số tiền 6 triệu đồng (cả gốc lẫn lãi) thì sẽ yêu cầu nhà trường không cho thi.

Giấy vay nặng lãi và biên nhận trả tiền của sinh viên Thanh Dung.

Bí quá, Thanh Dung phải gọi điện về xin bố mẹ chi viện. Hôm nhận được tiền chi viện, nói mãi Thanh Dung mới chịu để chúng tôi lấy danh nghĩa anh chị mang tiền đi trả nợ cho em. Theo hướng dẫn của Thanh Dung, chúng tôi tìm đến địa chỉ ở thôn Nguyên Xá, xã Minh Khai, Từ Liêm (Hà Nội) gặp chủ nợ và đứng ra viết giấy biên nhận trả đỡ một ít tiền. Số còn lại, hứa ngày một, ngày hai sẽ trả nốt. Nhận tiền xong, chủ nợ còn nói: Không trả nốt thì đừng mong được thi.

Trong khoảng thời gian 30 phút ngồi làm thủ tục trả nợ, chúng tôi thấy có tới gần 20 sinh viên vào đáo nợ. Một người ngồi trực ở bàn tên là Lâm rút ra đống giấy nợ viết tay và nói: Có khoảng 30 con nợ cố tình không trả, nhưng làm sao thoát được “lưới trời”. Ông chủ sẽ cho người vào tận trường gặp Ban giám hiệu yêu cầu can thiệp và tìm về tận quê truy tìm, đòi nợ, ngại gì!

“Đến hẹn” lại… trốn nợ

Cũng là nạn nhân của tình trạng vay nặng lãi qua thẻ sinh viên là Nguyễn Văn Công, quê ở phường Trực Ninh, thành phố Nam Định, sinh viên năm thứ hai Trường Đại học Giao thông Vận tải. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, hai tháng trước, do nhóm bạn chơi thân có người cần tiền, Công đã cắm thẻ và CMND vay được 13 triệu đồng. Trong thời gian đó, do ham lô đề nên Công và nhóm bạn đã được chủ cho ghi chịu, với số tiền nợ cộng dồn lên đến 51 triệu đồng. Do không có tiền trả nên mới đây, chủ đã ép phải ghi giấy nợ mới, với số tiền cả gốc và lãi lên đến 82 triệu đồng. Không có tiền trả, lại thường xuyên bị chủ ép trả nợ nên đầu tháng 5 vừa rồi, Công phải trốn, không thi, không học nữa.

Tại điểm cầm đồ, cho vay nặng lãi trên phố Tạ Quang Bửu, sát với Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, chúng tôi gặp ông Tân vừa ở Hải Phòng lên tìm con bỏ thi nửa tháng nay đi đâu không biết. Ông Tân cho biết, ông bàng hoàng nhận được điện của chủ nợ yêu cầu phải trả số tiền lên đến 47 triệu đồng mà con trai ông đang nợ. Không tin đó là sự thật, ông đến hiệu cầm đồ để tìm hiểu thực hư món nợ. Liên lạc cho con không được, lên Hà Nội mới té ngửa khi biết con mình đã bị đình chỉ thi vì chủ nợ gửi đơn tố cáo vào trường. Đau lòng vì con hư nhưng nợ thì còn đó, lại bị bọn chủ nợ của con thúc ép, ông đành chấp nhận viết giấy nợ mới để nhận hết phần nợ gốc 50 triệu đồng và cả tiền lãi về mình, mong lấy được CMND của con trai về và tìm cách trả nợ cho con sau.

Tại làng Phùng Khoang, chúng tôi lại nghe được vụ việc của Tuấn “đần” đang bị chủ nợ săn ráo riết. Nghe nói, Tuấn cũng là sinh viên ở KTX Mễ Trì, vì vay lãi nặng không trả được nên trốn hơn tháng nay. Hằng ngày chủ nợ đón lõng ở cổng KTX và lớp học, thế là Tuấn không dám đến trường thi.

Đôi điều kiến nghị

Hiện nay, một bộ phận không nhỏ các em sinh viên vì ăn chơi, nhưng cũng có nhiều em do nhẹ dạ, bị bạn bè lừa, hoặc nhờ vả mà dính vào bẫy của các ông chủ, bà chủ cho vay nặng lãi. Vì nợ nần chồng chất không khả năng thanh toán, nhiều em đã trốn đi và bỏ cả tiền đồ sán lạn của mình. Bài học xương máu xảy ra đã nhiều nhưng con số trên không hề giảm, thậm chí có chiều hướng tăng lên ở giảng đường đại học. Đề nghị chính quyền địa phương và cơ quan bảo vệ pháp luật sớm vào cuộc điều tra, xác minh và triệt phá những tụ điểm cho vay nặng lãi trên. Về phần mình, các sinh viên cần nêu cao cảnh giác, hãy tránh xa các thói hư, tật xấu, tệ nạn xã hội, đặc biệt là các tụ điểm cầm đồ, vay nặng lãi… Đây là biện pháp tốt nhất để không rơi vào tình cảnh vay nợ và phải bỏ học, bỏ thi, đánh mất sự nghiệp bởi những ham muốn bồng bột của tuổi trẻ.

Bài và ảnh: Thành Nam