QĐND - Trở về từ chuyến công tác trên đất nước Lào anh em tươi đẹp, tôi cầm bút viết và đã thực sự khó khăn khi muốn lựa chọn một tiêu đề cho thật đầy đủ, sát ý. Đã có rất nhiều câu nói trở thành bất hủ của các lãnh tụ hai nước ca ngợi mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào và tôi xin được mượn lời của Hoàng thân Xu-pha-nu-vông nói rằng, mối quan hệ giữa hai nước “sáng hơn trăng rằm, thơm hơn bông hoa nào thơm nhất” để dẫn dắt cho mạch nguồn tuôn chảy.

Mối tình lịch sử

Tham gia Đoàn báo chí Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam do Thiếu tướng Lê Phúc Nguyên, Tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân làm Trưởng đoàn thăm Cộng hòa DCND Lào, tôi may mắn có dịp lần đầu tiên đặt chân tới Viêng Chăn. Tuy vậy, trong tâm trí tôi, đất nước của những điệu Lăm-vông say đắm, của hoa Chăm-pa trắng trong dìu dịu… từ lâu đã rất gần gũi, thân quen. Trước lúc rời Hà Nội, đồng chí Thiếu tướng Lê Phúc Nguyên trao đổi với các thành viên trong đoàn về tình cảm đặc biệt của mối quan hệ Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam, một điển hình mẫu mực, hiếm có trong lịch sử quan hệ quốc tế, đặc biệt là tình cảm gắn bó thủy chung, trong sáng giữa hai dân tộc, vậy nên khi đặt chân tới Viêng Chăn, tôi cảm thấy sự gần gũi, thân thiết thật sự tự nhiên chứ không hề có cảm giác xa lạ. Có nhiều lý do để lý giải điều ấy lắm: Hai đất nước cùng tựa lưng vào dãy Trường Sơn; lịch sử hai đất nước đầy ắp trong sách vở, trên các phương tiện truyền thông; với người Việt Nam, các địa danh của đất nước Triệu Voi như Luông Phra-băng, Luông Nậm Thà, Cánh đồng Chum, Xiêng Khoảng, Bô-li-khăm-xay… rất gần gũi, thân thiết; những bản làng, dòng sông, dãy núi đất nước Lào đều gợi nhớ cảnh vật của quê hương. Về địa lý, khoảng cách giữa hai đất nước chúng ta không xa và hơn thế nữa là sự đồng cảm của trái tim Việt - Lào luôn cùng hòa chung một nhịp.

Cán bộ, chiến sĩ Tỉnh đội Luông Phra-băng đón Đoàn đại biểu báo chí QĐND Việt Nam.

Cái duyên thiên tạo đã sắp đặt để hai đất nước chúng ta là những láng giềng đời đời, kiếp kiếp bên nhau và năm tháng đã bồi đắp thêm tình cảm giữa nhân dân và quân đội hai nước. Ngay buổi chiều đầu tiên tại thủ đô Viêng Chăn, trong buổi tiếp và trò chuyện thân tình với Đoàn báo chí QĐND Việt Nam, Thiếu tướng Su-băn Hun-nan Chăm-pa, Phó chủ nhiệm TCCT Quân đội nhân dân Lào nhiều lần khẳng định: Liên minh chiến đấu đặc biệt Việt Nam - Lào được xây dựng bằng mồ hôi, xương máu của nhiều thế hệ người Việt Nam và người Lào, dưới sự dẫn dắt của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch Cay-xỏn Phôm-vi-hản và Chủ tịch Xu-pha-nu-vông và được các thế hệ lãnh đạo hai Đảng, hai Nhà nước, nhân dân hai nước dày công vun đắp. Với tình cảm của những người anh em coi nhau như ruột thịt, vượt qua những nghi thức ngoại giao, Thiếu tướng Su-băn Hun-nan Chăm-pa và Thiếu tướng Lê Phúc Nguyên trò chuyện với nhau trọng thị nhưng thân tình. Cả hai bên đều tự hào ôn lại chiều sâu của mối quan hệ Lào - Việt. Thiếu tướng Su-băn nhắc lại những hình ảnh quân đội và nhân dân hai nước “kề vai sát cánh” bên nhau trong các cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung vì độc lập, tự do của mỗi nước. Trong những lúc gian khó nhất thời kỳ chiến tranh, bộ đội Việt Nam và bộ đội Lào thực sự đồng cam, cộng khổ, “bát cơm sẻ nửa, hạt muối cắn đôi”, sống chết bên nhau, vui buồn có nhau như anh em ruột thịt. "Thực sự thì mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam không tự nhiên mà có, mà đã được xây dựng, vun đắp trong thời gian dài, bằng mồ hôi, xương máu của hai dân tộc" - giọng của Thiếu tướng Su-băn Hun-nan Chăm-pa xúc động.

Ngược lại, thời gian mới càng thấy rõ giá trị của tình đoàn kết đặc biệt Việt - Lào. Trong những năm 1930-1939, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, các cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam và Lào đã ảnh hưởng lẫn nhau, góp phần thúc đẩy sự phát triển của phong trào cách mạng mỗi nước. Hai dân tộc cùng kề vai, sát cánh, giúp nhau đấu tranh giành thắng lợi. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam đã đập tan bộ máy thống trị của phát xít Nhật và thực dân Pháp ở Đông Dương. Ngày 2-9-1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời và chỉ hơn một tháng sau đó, ngày 12-10-1945, Chính phủ Lào Ít-xa-la trịnh trọng tuyên bố trước toàn thể nhân dân nền độc lập của quốc gia Lào. Sau khi giành được chính quyền, Chính phủ hai nước đã ký “Hiệp ước tương trợ Lào - Việt” và “Hiệp định về tổ chức Liên quân Lào - Việt”, đặt cơ sở pháp lý cho sự hợp tác giúp đỡ và liên minh chiến đấu chống kẻ thù chung. Những năm sau đó, liên minh chiến đấu Việt Nam - Lào từng bước được hình thành và phát triển gắn bó mật thiết hơn.

Trong công cuộc đánh đuổi kẻ thù chung là thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, Đảng, Nhà nước, quân đội, nhân dân hai nước đã cùng chung chiến hào, kề vai, sát cánh bên nhau chiến đấu. Trong cuộc trường chinh ấy, hai dân tộc đã sẻ chia cho nhau tất cả bằng sự tận tình, vô tư, trong sáng. Xương máu của bộ đội tình nguyện, chuyên gia Việt Nam đã nhuộm đỏ khắp nơi trên đất nước Lào vì nền độc lập của Lào. Sự phối hợp chặt chẽ, giúp đỡ hiệu quả giữa Việt Nam và Lào trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù xâm lược đã đưa đến những thắng lợi vĩ đại trong lịch sử hai dân tộc: Tháng 4-1975, hai miền Nam-Bắc Việt Nam sum họp thì đến tháng 12-1975, nước Cộng hòa DCND Lào ra đời. Đó chính là thắng lợi quan trọng của mối quan hệ đặc biệt, liên minh đoàn kết chiến đấu, thủy chung, son sắt giữa hai dân tộc Việt - Lào.

Vun đắp mối tình đặc biệt

Sau năm 1975, quan hệ Việt Nam và Lào bước sang một trang hoàn toàn mới-sự hợp tác toàn diện giữa hai quốc gia có độc lập chủ quyền. 

Một góc thủ đô Viêng Chăn.

Hậu quả nặng nề của cuộc chiến tranh kéo dài khiến nền kinh tế của Việt Nam và Lào về cơ bản là lạc hậu, chậm phát triển. Bước ra khỏi cuộc chiến tranh khốc liệt, nhân dân Việt Nam bắt tay vào xây dựng cuộc sống mới và không thể nào quên ân tình với nước bạn. Việt Nam xác định: Việc tăng cường đoàn kết, giúp đỡ, hợp tác đối với Lào là một trong những nhiệm vụ quốc tế hàng đầu của Đảng và nhân dân Việt Nam.

Ngày 18-7-1977, Hiệp ước hữu nghị và hợp tác giữa Cộng hòa XHCN Việt Nam và Cộng hòa DCND Lào chính thức được ký kết. Đây là Hiệp ước toàn diện, mang tính chiến lược, tạo cơ sở chính trị và pháp lý quan trọng để củng cố và tăng cường lâu dài tình đoàn kết, mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào. Đây là mốc lịch sử quan trọng đánh dấu bước ngoặt mới trong quan hệ giữa hai nước. Từ đó, sự hợp tác giữa hai bên trên tất cả các lĩnh vực chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học kỹ thuật… đã có sự phát triển toàn diện, đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần thúc đẩy hai đất nước vững vàng tiến lên...

Bài và ảnh: NGÔ ANH THU 

(Còn nữa)