QĐND Online - Niên vụ sắn 2010-2011, giá thu mua sắn nguyên liệu tại các nhà máy chế biến tinh bột sắn trên địa bàn Đắc Lắc ở mức 2.250 đồng/kg sắn củ tươi, còn thị trường sắn lát khô ở mức 4.500 đồng/kg, mức cao nhất từ trước đến nay, tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.

Do giá sắn nguyên liệu tăng cao, nhiều người dân xã Cư Đrăm, huyện Krông Bông, tỉnh Đắc Lắc đã trúng lớn. Trung bình, một héc ta sắn người dân thu lãi ròng trên 30 triệu đồng. Vì vậy, mùa sắn năm nay bà con đổ xô tìm quỹ đất mở rộng diện tích trồng loại cây này. Thậm chí họ còn tìm đủ mọi phương cách phá rừng, lấy đất trồng sắn. Làm cho nạn phá rừng ở Krông Bông nóng hơn, cơ quan chức năng tại địa phương gặp nhiều lúng túng trong công tác bảo vệ quản lý rừng. Tính đến thời điểm tháng 6-2011, diện tích trồng sắn trên địa bàn Cư Đrăm lên 619 ha, gần tăng gấp đôi so với năm 2010. Ông Ama Nho, Chủ tịch UBND xã Cư Đrăm cho biết: “Hiện tại xã được giao quản lý gần 4.500 ha rừng, trong khi đó cán bộ quản lý chỉ có 2 người, phương tiện hỗ trợ không được trang bị, nên chúng tôi rất khó khăn trong việc kiểm soát người dân đổ xô vào phá rừng”. Cộng với đó người dân có nhiều thủ đoạn phá rừng rất tinh vi. Họ thường tổ chức cho phụ nữ, trẻ nhỏ đi “luống” (đi phát các cây bụi như le, cỏ dại ... trước khi triệt hạ các cây lớn). Nên nhân viên bảo vệ rừng đi tuần tra không thể bắt phạt xử lý.

Một hộ gia đình di cư tự do đốt rừng tại tiểu khu 1176, xã Cư Đrăm, huyện Krông Bông (Đắc Lắc).

Có thể nói, việc người dân đổ xô lấn chiếm đất rừng có nhiều nguyên do, thứ nhất là hiện nay tình trạng dân di cư tự do của đồng bào dân tộc thiểu số vào địa bàn Cư Đrăm tăng lên khá nhanh. Nếu như năm 2010 toàn xã có 50 hộ di cư tự do tới thì 6 tháng đầu năm 2011 đã tăng thêm gần 60 hộ. Do lượng dân di cư tự do tăng, quỹ đất ở và đất sản xuất giao cho các hộ dân có hạn nên người dân tìm mọi cách lấn chiếm rừng để có đất lập nghiệp. Thứ hai, trên địa bàn xã có tới trên 80% đồng bào dân tộc thiểu số gồm Tày, Nùng, Mường, Mông, Êđê, trình độ dân trí của bà con còn hạn chế, nên việc tuyên truyền cũng còn nhiều hạn chế do bất đồng ngôn ngữ. Ngoài ra, còn phải kể đến tập tục đốt rừng làm rẫy của người dân vẫn chưa được xóa bỏ. Ông Nguyễn Văn Hiếu, Phó chủ tịch UBND xã Cư Đrăm cho biết: “Hiện nay, giá một chiếc máy cưa chỉ 2 đến 3 triệu đồng, nên đa số hộ dân đều mua được. Bên cạnh đó, khi tổ chức phá rừng làm rẫy, họ còn cử người canh giữ ở những chốt giao thông quan trọng-nơi có thể kiểm soát được nhất cử nhất động của cán bộ quản lý rừng, cũng như kiểm lâm khi tổ chức đi kiểm tra nên chúng tôi không thể nào kiểm soát!”.

Hàng trăm héc ta rừng vừa bị tàn phá tan hoang lấy đất trồng sắn ở Cư Đrăm.

Để tìm hiểu thực trạng phá rừng đang diễn ra tại Cư Đrăm, chúng tôi đã chạy xe gần 40 km từ huyện Krông Bông vào tiểu khu 1.176. Nhìn cánh rừng bị người dân đốn ngã, đốt cháy lem luốc chúng tôi không khỏi giật mình. Ông Lý Văn Trinh, buôn Yang Hanh đang gom những cây gỗ khô chất thành đống để chuẩn bị châm lửa đốt nói rằng: “Nhà mình ở tỉnh Tuyên Quang, di cư tự do vào năm ngoái, nay không có tiền mua đất nên vào đây phá rừng kiếm đất để trồng sắn”. Vừa nói, ông Trinh vừa chỉ tay về cánh rừng trước mặt cho biết để phát hết cây rừng đó nếu dùng dao rựa thì phải mất cả mấy tháng trời mới xong, còn sử dụng máy cưa chỉ mất 10 ngày.  Ông Trinh còn tiết lộ, nhiều người dân ở đây chủ yếu phá rừng vào mùa mưa, khi đó có tiếng gió, tiếng mưa, đường sá đi lại lầy lội nên cán bộ quản lý rừng ít đi và có đi tuần họ cũng không nghe được tiếng máy cưa. Theo quan sát của tôi, đồng bào dân tộc thiểu số ở Cư Đrăm không chỉ áp dụng kiểu phá rừng truyền thống là đẽo vỏ cây xung quanh cho cây chết từ từ mà họ còn áp dụng hình thức ván cờ Domino là cưa 2/3 cây rừng hàng loạt rồi cưa một cây gần đứt hết để lợi dụng sức gió đẩy cây gã và thế là hàng loạt cây rừng đổ theo một chiều nhất định, sẽ rất thuận lợi cho việc gom đốt sau này.

Có thể nói, tình trạng phá rừng lấy đất trồng sắn ở các xã vùng sâu của huyện Krông Bông đang diễn ra phức tạp với nhiều hình thức cực kỳ tinh vi. Điều này gióng lên hồi chuông cảnh báo các cơ quan chức năng hãy nhanh chóng vào cuộc để cứu những cánh rừng đang mất đi nhường chỗ cho cây sắn.

Bài và ảnh: Tuấn Anh-Bình Định