Rộn ràng… “làng đèn sao”

QĐND Online  – Trẻ nhỏ vừa phết hồ dán giấy, kéo chỉ riềm vừa hát vang lời hát “Chiếc đèn ông sao, sao năm cánh tươi màu...”.  Người lớn thì lắp ráp đèn, đẽo cán, đóng hàng… Đó là không khí làm việc khẩn trương, tất bật của người dân “làng đèn sao” Báo Đáp, xã Hồng Quang, huyện Nam Trực (Nam Định). Tất thảy ai nấy đều hăng say làm việc để hoàn thành lô hàng cuối cùng của vụ Trung thu năm nay.

Từ nghề phụ… thành nghề chính

Người dân làng Báo Đáp không ai biết rõ nghề làm đèn ông sao có từ khi nào, chỉ biết rằng, trẻ con trong làng cứ đến độ tuổi đi học là đã biết làm đèn ông sao. Hiện, thôn Báo Đáp có 9 xóm với gần 1.000 hộ thì có tới hơn 400 hộ làm nghề truyền thống. Trong đó, xóm 4 có số hộ gia đình làm đèn nhiều nhất trong thôn. Cả xóm có 80 hộ thì có tới gần 60 hộ làm đèn ông sao.

Ông Nguyễn Văn Hòa, Trưởng xóm 4 và cũng là một trong những người làm nhiều đèn nhất thôn Báo Đáp, cho biết, trước đây, nghề làm đèn ông sao do Hợp tác xã quản lý và giới thiệu sản phẩm. Sau đó, tuy không còn ai quản lý nữa nhưng nhiều xã viên vẫn tiếp tục duy trì nghề truyền thống của ông cha để lại. Hồi ấy, nghề làm đèn chỉ là nghề phụ của người dân làm lúc nông nhàn. Thế nhưng, nhiều năm trở lại đây, nghề làm đèn ông sao đã mang lại nguồn thu nhập chính cho người dân làng Báo Đáp, bởi thu nhập rất ổn định. Tính trung bình một gia đình có thể thu lãi khoảng 10-15 triệu đồng/vụ và được bắt đầu rất sớm, từ tháng Giêng cho đến hết Rằm tháng tám.

Người thợ phải tỉ mỉ vót nứa, cắt khung cho kịp lô hàng cuối vụ.

Tạo việc làm cho người lao động

Đến mùa làm đèn, người dân làng Báo Đáp làm không xuể, phải đi thuê nhân công từ các vùng lân cận về làm. Vì là nghề thủ công, dễ làm nên người già, trẻ nhỏ đều có thể tham gia. Thu nhập từ việc làm đèn cao hơn hẳn so với việc cấy lúa nên số hộ làm nghề tăng lên mỗi năm. Sản phẩm đèn ông sao của Báo Đáp có mặt ở hầu hết các tỉnh trên cả nước, từ thành thị đến nông thôn, từ miền xuôi lên miền ngược. Thị trường chính là Hà Nội, Hải Phòng và Sài Gòn. Ông Hòa cho biết, trung bình mỗi vụ Trung thu, thôn Báo Đáp cung cấp cho thị trường gần hai triệu chiếc đèn.

Hộ làm nhiều đèn nhất làng phải kể đến nhà ông Vũ Văn Trùng, 53 tuổi (xóm 4). Cả gia đình đang tất bật đóng gói những lô hàng đèn ông sao cuối cùng để vận chuyển tới nơi tiêu thụ trên khắp cả nước. Trung bình gia đình ông làm 10-12 vạn đèn/vụ, thu lãi từ 40 - 50 triệu đồng/vụ. Vụ nào nhà ông Trùng cũng phải thuê từ 10 - 12 thợ làm, vào những lúc cao điểm, mỗi thợ làm từ 400-500 đèn/ngày.

Hơn 10 vạn chiếc đèn ông sao của gia đình ông Trùng đang được đóng gói chuẩn bị giao hàng.

Trao đổi với chúng tôi, nhiều người dân tỏ ra e ngại khi hiện nay đồ chơi nhập ngoại xuất hiện trên thị trường ngày càng nhiều. Trong khi đó, đồ chơi truyền thống như đèn ông sao làm thủ công, mẫu mã đơn giản, sẽ khó cạnh tranh với hàng ngoại. Thế nhưng, theo ông Trùng, đối với những trẻ em nông nông, đồ chơi ngoại tuy rất bắt mắt nhưng lại là thứ đồ xa xỉ, khó có điều kiện mua được. Đèn ông sao có giá thành hợp lý, lại quá gần gũi với đêm rằm Trung thu. Vì vậy, chiếc đèn ông sao vẫn là linh hồn trong đêm Trung thu của phần lớn trẻ em Việt Nam.

Từ nhiều năm nay, số lượng đèn ông sao bán ra vẫn ổn định, song để giữ được nghề, để trẻ em thích thú hơn với đồ chơi này, theo ông Trùng, cần phải đa dạng hóa mẫu mã sản phẩm. Năm nay, gia đình ông đã đục thêm nhiều loại hình hoa văn mới sinh động và bắt mắt hơn: hình con rồng, chùa Một cột, cố đô Huế… 

Nghề làm đèn ông sao không chỉ đơn thuần là nghề kiếm cơm của người dân thôn Báo Đáp mà quan trọng hơn, đó là niềm vui, niềm hạnh phúc khi họ có thể góp phần duy trì thứ đồ chơi văn hóa truyền thống của dân tộc.

Bài, ảnh: Nguyễn Oanh