QĐND - Lực lượng công an, quân đội luôn giữ vai trò nòng cốt vận động nhân dân thu hồi, tiêu hủy vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, chủ động đấu tranh bắt giữ, ngăn chặn, xử lý nhiều vụ vi phạm. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao, cần sự "vào cuộc" của cả hệ thống chính trị, đồng thời hoàn thiện cơ sở pháp lý, nhằm quản lý chặt chẽ, đấu tranh hiệu quả với các hành vi vi phạm, tội phạm trong lĩnh vực này.

Tội phạm "đồng hành" cùng vũ khí “nóng”

Cuối tháng 8-2012, khi vây bắt đối tượng Tạ Văn Hùng (trú tại Bắc Giang) vận chuyển 100 bánh hê-rô-in tại địa bàn tỉnh Hòa Bình, cảnh sát phát hiện đối tượng mang một khẩu súng AK, 2 súng K59, một súng colt, một súng bắn đạn ghém (đạn đều đã lên nòng), 2 quả lựu đạn... Đối tượng chưa kịp sử dụng thì đã bị bắt. Gần đây nhất, sáng ngày 11-10, đối tượng Cao Quốc Huy, 28 tuổi, mang theo hai dao nhọn, đột nhập vào Trường Mầm non 10A (quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh) uy hiếp giáo viên, bắt cóc hai trẻ em.      

Thời gian gần đây, kiểm tra đột xuất các phương tiện tham gia giao thông trên đường, các Tổ công tác 141, Công an TP Hà Nội liên tục phát hiện các vụ tàng trữ trái phép vũ khí, hung khí, công cụ hỗ trợ. Khi được hỏi về mục đích mang theo người những "món đồ" nguy hiểm trên, nhiều đối tượng trả lời hồn nhiên: “Để tự vệ”.

Theo tài liệu tổng kết 15 năm thực hiện Nghị định số 47/CP ngày 12-8-1996 của Chính phủ về quản lý vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ, lực lượng quân đội, công an đã thu từ việc buôn bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép 2.219 súng, 6 tấn đạn và hơn 37.800 viên đạn, hơn 73 tấn thuốc nổ, hơn 2000 CCHT, vũ khí thô sơ… Riêng từ năm 2006 đến 2011, cơ quan chức năng đã điều tra, truy tố, xét xử 1.238 vụ án với 2.664 đối tượng phạm tội liên quan đến vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ.

Các băng nhóm, tổ chức tội phạm hoạt động theo kiểu “xã hội đen” thường trang bị vũ khí, công cụ hỗ trợ để thị uy và phục vụ các mục đích phạm tội. Súng, lựu đạn, dùi cui điện, dao, kiếm… là những phương tiện đắc lực phục vụ việc đòi nợ thuê, giải quyết mâu thuẫn. Tại các thành phố lớn, không ít đối tượng ra đường luôn mang theo vũ khí, hung khí. Chỉ một tình huống va chạm giao thông nhẹ, các đối tượng cũng sẵn sàng dùng dao, kiếm, thậm chí là súng để giải quyết mâu thuẫn.

Đại tá Đào Thanh Hải, Trưởng phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội, Công an TP Hà Nội chia sẻ: “Khi điều tra, truy bắt tội phạm hình sự, đội trọng án nhiều lần đối mặt với sự chống trả của các đối tượng sử dụng vũ khí quân dụng, súng tự chế, lựu đạn... Đơn vị đã thu giữ nhiều loại súng quân dụng, súng tự chế có tính năng tương tự súng colt, có khả năng gây sát thương cao”.

Kho tang vật do Công an tỉnh Hòa Bình thu giữ từ các vụ tàng trữ, buôn bán, sử dụng trái phép vũ khí, vật liệu nổ.

Từ đầu năm đến nay, Công an TP Hà Nội đã thu giữ hơn 1.700 tang vật là vũ khí, vật liệu nổ. Đặc biệt, với hiệu quả cao trong phát hiện, ngăn chặn các đối tượng thanh niên càn quấy vi phạm Luật Giao thông đường bộ, mang theo vũ khí, hung khí để gây án, vi phạm pháp luật, từ cuối tháng 8-2012, Đảng ủy, Ban giám đốc công an thành phố quyết định tăng cường lực lượng, thành lập thêm 10 tổ công tác đặc biệt 141 (hiện nay đã có 15 đội) ra quân làm nhiệm vụ. Chỉ trong 15 ngày đầu, ba lực lượng phối hợp của các tổ gồm: Cảnh sát giao thông, Cảnh sát hình sự, Cảnh sát cơ động đã xử lý 63 vụ với 98 đối tượng có dấu hiệu phạm tội hình sự, thu nhiều loại súng, kiếm, đao, dao găm, bình xịt hơi cay, dùi cui điện, côn...

Cần kiên quyết xử lý và nâng cao hiệu lực quản lý

Tại các tỉnh, thành phố lớn, thời gian gần đây xảy ra khá nhiều vụ trọng án, tội phạm sử dụng thuốc nổ, súng bút gây án với tính chất phức tạp. Theo tài liệu của Công an TP Hải Phòng, từ năm 2007 đến nay, tội phạm sử dụng vật liệu nổ, súng tự chế gia tăng; từ năm 1996 đến 2011, trên địa bàn thành phố đã xảy ra 455 vụ. Đối tượng gây án tập trung chủ yếu ở nhóm có độ tuổi còn trẻ, hành vi hung hãn, manh động, thường sử dụng súng để giải quyết mâu thuẫn trong quan hệ xã hội, đòi nợ thuê, tranh chấp địa bàn, thị uy với băng nhóm khác...

Công an TP Hải Phòng, đơn vị đầu tiên trong toàn quốc phát hiện tội phạm sản xuất súng bút đã điều tra, truy quét nhiều điểm sản xuất và tiếp tay cho các đối tượng. Đây là loại vũ khí có tính sát thương cao nhưng được chế tạo khá dễ dàng. Các đối tượng đến nhiều xưởng cơ khí khác nhau, đặt gia công riêng lẻ từng bộ phận như thân súng, nòng súng, lò xo…; sau đó, lắp ráp lại. Do đặc tính nhỏ gọn, súng bút dễ cất giấu, rất khó kiểm soát. Đáng lo ngại hơn, đã xuất hiện tình trạng buôn bán súng bút và thuốc nổ, vật liệu nổ giữa các nhóm côn đồ.

 Lực lượng cảnh sát cũng phát hiện công nghệ sản xuất và bắt nhiều vụ vận chuyển thuốc nổ, vật liệu gây nổ. Các vụ án liên quan đến vũ khí, vật liệu nổ có tính chất phức tạp, để lại hậu quả nặng nề, tuy nhiên, công tác đấu tranh còn gặp không ít khó khăn. Đối tượng thường gây án vào thời gian, địa điểm ít người qua lại, rời hiện trường không để lại dấu vết. Người bị hại sợ bị trả thù, nên chưa mạnh dạn tố giác với chính quyền, cơ quan công an. Bên cạnh đó, công tác giám định súng tự chế còn gặp không ít khó khăn. Các đối tượng tội phạm tự chế súng, dùng súng bắn đạn bi (thuộc danh mục đồ chơi nguy hiểm) để gây án…

Đại tá Nguyễn Văn Lập, Trưởng phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự an toàn xã hội, Công an tỉnh Hòa Bình cho biết: “Đối tượng mang theo các vật dụng dùng trong sinh hoạt hằng ngày như tuýp nước, dao (có thể hàn thêm cán dài), gậy, côn, nhưng nếu chưa gây án thì khó “khép” vào tội tàng trữ vũ khí, hung khí; hoặc trường hợp dùng súng đồ chơi có khả năng gây sát thương cao để bắn nhau, mà chỉ xử phạt hành chính, tịch thu tang vật thì chưa đủ sức răn đe”.

Pháp lệnh Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2012 góp phần nâng cao hiệu lực pháp lý trong công tác quản lý. Pháp lệnh đã phân định rõ khái niệm: Vũ khí quân dụng, súng săn, vũ khí thô sơ, vũ khí thể thao, theo đó vũ khí quân dụng gồm: Súng cầm tay hạng nhỏ, vũ khí hạng nhẹ, các loại bom, mìn lựu đạn, ngư lôi, hỏa cụ… Đặc biệt, trong tiết d, Khoản 2, Điều 3, quy định về loại vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng. Khái niệm này đã giải quyết được nhiều vướng mắc về mặt pháp lý. Đây là căn cứ để cơ quan chức năng xử lý hình sự đối với những hành vi mua bán, sử dụng bất hợp pháp các loại súng tự chế, súng bút, súng bắn đạn ghém (đạn hoa cải).

Tuy nhiên, pháp lệnh cũng cần cụ thể hóa một số khái niệm về vũ khí tự chế. Ví dụ, nếu quy định về vũ khí có “tác dụng và tính năng tương tự vũ khí quân dụng", thì phải quy định rõ thế nào là tương tự, bởi nếu qua giám định, vũ khí tự chế không có tính năng tương tự, nhưng lại có thể gây sát thương thì sẽ khó khăn trong xử lý.

Bài và ảnh: Tuấn Nam