Cách thị xã Tuyên Quang 15km là thị trấn Tân Bình, diện tích hơn 700ha bao gồm đất đồi, rừng, núi... Có thể nói, toàn bộ diện tích thị trấn nằm gọn trong lòng khuôn viên nhà máy Z113 (Tổng cục Công nghiệp quốc phòng). Nhân dân sinh sống ở vùng này thường gọi Nhà máy Z113 là thị trấn Thanh Bình.

Gần như toàn bộ thị trấn nằm gọn trong thung lũng, bao quanh là núi cao, rừng rậm. Nhiều năm trước, từ thung lũng ra tới đường quốc lộ 2 phải qua ba vòng đèo dốc (nhân dân thường gọi là dốc Ba khoanh). Nay “Ba khoanh” chỉ còn là những kỷ niệm lớp người trước kể lại cho con cháu nghe như là một truyền thống của bộ đội ngành quân giới. “Ba khoanh” bây giờ đã đổi thay: 100% đường giao thông trong thị trấn nối với quốc lộ 2 đã được nhà máy đầu tư mở rộng, trải nhựa phẳng lì, đẹp không kém đường cao tốc.

Đại tá Nguyễn Công Xuất, nguyên là Giám đốc Z113, dáng người cao, gầy vẻ khắc khổ (trông giống như già làng, trưởng bản vùng cao) đã mấy chục năm gắn bó nơi thung lũng này, cho chúng tôi biết: “Nói là nhà máy nằm trong lòng thị trấn hay thị trấn là nhà máy đều đúng, vì hệ thống giáo dục có đủ các cấp, từ nhà trẻ, mẫu giáo đến các bậc phổ thông; rồi chợ, bưu điện, cửa hàng bách hóa... 99% công dân trong thị trấn là cán bộ, công nhân viên quốc phòng (CB, CNVQP) của Z113; Bí thư, chủ tịch, cán bộ thị trấn cũng đều nguyên là CB, CNVQP của nhà máy”…

Chúng tôi ngắm mãi phong cảnh thị trấn mà vẫn không tin ở mắt mình. Thị trấn nơi vùng sâu tưởng là heo hút mà Trường mẫu giáo lại đạt chuẩn quốc gia; Trường phổ thông cơ sở vừa đón nhận danh hiệu Anh hùng thời kỳ đổi mới; Thị trấn không có hộ nghèo, 100% nhà ở xây 2 tầng trở lên. Các dãy nhà xây, tuy kiến trúc muôn vẻ nhưng thẳng tăm tắp, chạy dọc theo những con đường trải nhựa, tuyệt nhiên không có nhà nào “thò ra thụt vào” như ở các thành phố, thị trấn nước ta. Ban đêm, cả thị trấn sáng trưng nhờ có hệ thống đèn cao áp...

Cùng với sự đầu tư của trên, nhà máy đã trích quỹ vốn hỗ trợ mua sắm thêm trang, thiết bị cho các trường học, đáp ứng cao nhất yêu cầu dạy và học. Các cháu học sinh cũng đều là con em của CB, CNVQP trong thị trấn. Từng khu dân cư đều có Nhà văn hóa, điện, nước đầy đủ... Khu trung tâm của nhà máy nằm giữa thung lũng, được xây dựng gần với quần thể văn hóa- thể thao khang trang có đủ: Nhà thi đấu thể thao (sức chứa 1.000 người), Tượng đài Chiến sĩ quân giới, Nhà truyền thống, Hội trường lớn, Nhà khách, hồ sen, vườn hoa, ghế đá, bể bơi, sân bóng đá, sân ten-nít, bóng chuyền, cầu lông...

Chúng tôi đến Z113 khi chiều muộn của một ngày trời rét, mưa lây phây, vậy mà ở sân thể thao nào cũng đông kín người đến sinh hoạt. Tôi nói với anh Xuất: “Đời sống nhân dân ở đây cao quá ?”.

Anh Xuất cho biết:

- Trước đây, khi cuộc sống còn khó khăn, nhà máy quyết định hỗ trợ mỗi hộ gia đình CB, CNVQP xây nhà: 5 chuyến xe chở nguyên vật liệu, 30 cây tre luồng, tạm ứng trước 3 tháng lương... Và yêu cầu phải thực hiện theo kiến trúc chung của thị trấn. Những năm gần đây, phần vì đời sống công nhân khá hơn (thu nhập bình quân hơn 4 triệu đồng/người/tháng), phần vì công tác cùng đơn vị, mọi người đoàn kết, yêu thương như anh em một nhà, nên các quy định, quy ước đề ra là mọi người nghiêm chỉnh thực hiện, tạo ra sự thống nhất “chính quy” như trong doanh trại quân đội.

Thiếu tá Trần Như Liêu, trợ lý Phòng tuyên huấn, gia đình có hai thế hệ là CB, CNVQP Z113, lấy cho tôi xem các loại văn bản hướng dẫn thực hiện các phong trào thi đua: “3 gương mẫu”, “Xây dựng môi trường sống văn minh”, “Xây dựng nếp sống văn hóa doanh nghiệp”, “Xây dựng gia đình văn hóa”... Anh bày tỏ:

- Chúng tôi rất yên tâm gắn bó với nhà máy và thị trấn. Tất cả ông bà, bố mẹ, vợ con, cháu chắt đều được Đảng ủy, Ban giám đốc quan tâm, tạo điều kiện để ai cũng được hưởng cuộc sống tương đối đầy đủ cả về vật chất và tinh thần. Đảng ủy, Ban giám đốc nhà máy như là người chủ gia đình, chỉ đạo sát sao mọi công to việc nhỏ, lo toan để CB, CNVQP có đủ việc làm, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống, thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách của Đảng, Nhà nước và quân đội.

Nghe anh Liêu tâm sự, tôi chợt nhận ra một điều, chính từ những việc làm, hướng dẫn cụ thể, tỉ mỉ tưởng như đơn giản đó đã thể hiện tình cảm con người, tinh thần trách nhiệm cao của Đảng ủy, Ban giám đốc nhà máy với CB, CNVQP trong đơn vị. Việc làm đó đã góp phần không nhỏ xây dựng nhà máy-thị trấn ổn định, phát triển bền vững trong một xã hội thu nhỏ thanh bình.

MAI PHƯƠNG