QĐND - Hội nghị thường niên Hiệp hội các đô thị Việt Nam vừa diễn ra tại TP Biên Hoà (Đồng Nai). Tại hội nghị, nhiều vấn đề nóng được đặt ra, trong đó, các đại biểu trong nước và quốc tế tập trung bàn thảo, lý giải và đưa ra những biện pháp thiết thực cho vấn đề phát triển đô thị Việt Nam gắn với tăng trưởng xanh...

Thực trạng và yêu cầu của tăng trưởng xanh

Những năm gần đây, hệ thống đô thị ở Việt Nam đã có bước phát triển nhanh cả về số lượng và chất lượng. Hiện nay, cả nước có 766 đô thị, tỷ lệ đô thị hoá đạt gần 33%. Hệ thống các đô thị  đã khẳng định vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế địa phương, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và giải quyết việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, theo ông Đỗ Viết Chiến, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng), chất lượng các đô thị Việt Nam chưa theo kịp với số lượng. Tình trạng tắc nghẽn giao thông, tai nạn giao thông, cơ sở hạ tầng kỹ thuật xuống cấp, quy hoạch thiếu khoa học, chưa có tầm nhìn và đặc biệt là vấn đề ô nhiễm môi trường đã và đang là những thách thức lớn đối với đô thị Việt Nam.

Thực tế cho thấy, tại các đô thị lớn ở nước ta, việc quy hoạch phát triển thành phố bộc lộ nhiều bất cập, bị động, chất lượng quy hoạch còn thấp, gây lãng phí tài nguyên, nguồn lực; kết cấu hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đô thị triển khai chậm, thiếu đồng bộ và chưa bền vung…+~ Cùng với đó, hệ thống đô thị Việt Nam cũng đang phải đối mặt với tác động bất lợi do biến đổi khí hậu và nước biển dâng dẫn tới úng, ngập ở nhiều nơi. GS-TSKH Phạm Ngọc Đăng, Chủ tịch Hội Môi trường xây dựng Việt Nam cho rằng, một trong những nguyên nhân của tình trạng đó là phát triển đô thị chưa gắn với tăng trưởng xanh. Theo đó, tiêu chí của đô thị xanh bao gồm: Không gian xanh, công trình xanh, giao thông xanh, công nghiệp xanh, chất lượng môi trường đô thị xanh, bảo tồn cảnh quan thiên nhiên, danh thắng, công trình lịch sử, văn hoá và cộng đồng dân cư sống thân thiện với môi trường, thiên nhiên... Theo tiêu chuẩn đô thị xanh, mỗi người phải có 10m2 cây xanh để hấp thu lượng khí do họ thải ra. Tuy nhiên, cây xanh ở đô thị nước ta chưa đạt tiêu chuẩn về độ che phủ cũng như cân bằng sinh thái.

Thành phố Vũng Tàu, một trong 20 đô thị xanh - sạch - đẹp của cả nước. (Trong ảnh: Một góc thành phố Vũng Tàu nhìn từ đỉnh Bạch Dinh). Ảnh: PHAN TÙNG SƠN

Tiến sĩ Nguyễn Quang, Giám đốc chương trình định cư con người Liên hợp quốc tại Việt Nam (UN-Habital) cho rằng: Tăng trưởng xanh là một nền kinh tế cac-bón thấp, nghĩa là các thành phố ưu tiên sử dụng năng lượng tái tạo, hỗ trợ những dự án sản xuất sạch, người dân có lối sống xanh, tiết kiệm tài nguyên thiên nhien…^

Bà Deborah Day, Trưởng phòng Phát triển và quy hoạch thành phố Victoria, thành viên Liên đoàn đô thị Ca-na-đa, nhấn mạnh:

- Chính quyền các thành phố nên coi tăng trưởng xanh là ưu tiên sử dụng năng lượng tái tạo, kêu gọi người dân di chuyển trong thành phố bằng xe đạp hay phương tiện giao thông công cộng thay vì đi ô tô, xe máy đến nơi làm việc. Như thế, chính là đã hiểu và đang thực hiện tăng trưởng xanh.

Làm gì để phát triển đô thị gắn với tăng trưởng xanh?

Các chuyên gia nhận định, khoảng năm 2020, dân số nước ta sống ở các đô thị ước tính sẽ tăng gần gấp đôi hiện nay. Đây là thách thức lớn đối với các đô thị Việt Nam trong quá trình phát triển kinh tế bền vững và tăng trưởng xanh. Bởi lẽ, dân số đông sẽ thu hẹp không gian sống, ảnh hưởng trực tiếp tới kinh tế và quy hoạch. Để bảo đảm phát triển đô thị gắn với tăng trưởng xanh, các chuyên gia trong nước và quốc tế đã đề xuất ba nhiệm vụ chiến lược là: Giảm lượng khí thải nhà kính, tăng cường sử dụng năng lượng sạch và năng lượng tái tạo; thực hành sản xuất xanh bằng việc công nghiệp hoá sạch và sử dụng tài nguyên hiệu quả; thực hiện lối sống xanh và khuyến khích tiêu dùng bền vững.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Quang, một trong ba nhiệm vụ trọng tâm mà Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2050 đã đề ra là phải “Xanh hoá lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vung”+~. Vì vậy, việc phát triển đô thị, duy trì lối sống thân thiện với môi trường đang là những giải pháp cấp thiết trong bối cảnh hiện nay.

Giải quyết vấn đề này, đối với cơ quan quản lý nhà nước mà trực tiếp là Bộ Xây dựng, cần nhanh chóng hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực xây dựng và phát triển đô thị, tăng trưởng xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu, từng bước tạo hành lang pháp lý đầy đủ, đáp ứng yêu cầu quản lý và phát triển bền vững hệ thống đô thị Việt Nam. Ông Nguyễn Thanh Nghị, Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho biết: Bộ đã và đang xây dựng khung pháp lý để thuận tiện cho việc phát triển hệ thống đô thị Việt Nam, trong đó nhất thiết phải gắn với tăng trưởng xanh. Đây là xu hướng toàn cầu nhằm sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên, khắc phục những hạn chế về nguồn lực và nâng cao khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu, xoá đói giảm nghèo, thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng bền vững.

Chính quyền địa phương phải có chiến lược phát triển phù hợp, quy hoạch có tầm nhìn xa, rộng và chú trọng công cụ khoa học; đồng thời, cần thể hiện rõ vai trò của mình trong việc hỗ trợ phát triển gắn với tăng trưởng xanh, tạo ra môi trường thân thiện với cộng đồng; cần tính đến tốc độ gia tăng dân số và tăng cường các biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường, bảo đảm không gian xanh. Đặc biệt, phải tạo việc làm ổn định cho người dân, tránh tình trạng di cư tự do, ồ ạt.

Ngài Đavi Devine, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Ca-na-đa tại Việt Nam cho rằng, các doanh nghiệp vừa và nhỏ là động lực tạo ra việc làm, tăng trưởng kinh tế, xoá đói, giảm nghèo nên chính quyền các thành phố cần quan tâm hỗ trợ để lồng ghép với tăng trưởng xanh. Bản thân các doanh nghiệp sẽ hỗ trợ giải quyết việc làm, tạo thuận lợi cho nông dân làm kinh tế. Trong bối cảnh hiện nay điều này là rất cần thiết. Cần đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cộng đồng bằng những việc làm thiết thực, góp phần phát triển đô thị gắn với tăng trưởng xanh, mang lại lợi ích lâu dài cho chính mình và cộng đồng.

 Bài và ảnh: HOÀNG THÀNH