QĐND - Vừa từ quần đảo Trường Sa và các trạm dịch vụ kinh tế-kỹ thuật (nhà giàn DK1) trở về Hà Nội, gặp tôi, Trung tá, Thạc sĩ Hoàng Văn Quân, Chỉ huy trưởng Trung tâm Nghiên cứu Kỹ thuật mật mã (Cục Cơ yếu, Bộ Tổng tham mưu) chia sẻ cảm xúc:

- Lần đầu đến với quân và dân Trường Sa, trong lòng tôi cứ lâng lâng khó tả. Tổ quốc nơi đầu sóng dù còn nhiều khó khăn, vất vả, song cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trên đảo luôn nỗ lực, tự tin, yên tâm làm nhiệm vụ. Ra Trường Sa và nhà giàn DK1, chúng tôi mới hiểu hơn nỗi vất vả, cực nhọc của cán bộ, nhân viên cơ yếu. Khối lượng công việc của cán bộ, nhân viên cơ yếu nhiều, yêu cầu công việc cao, trong khi lực lượng lại rất mỏng...

Cán bộ, nhân viên kỹ thuật Trung tâm Nghiên cứu Kỹ thuật mật mã trao đổi nghiệp vụ. Ảnh: Xuân Giang

Đúng như những gì Trung tá Quân kể, vì tôi cũng từng ra Trường Sa nhiều lần, đã gặp gỡ, trò chuyện với cán bộ, nhân viên cơ yếu. Một trong những người như thế là Thiếu tá Vũ Duy Nhất, cán bộ nghiên cứu kỹ thuật của trung tâm, người đã nhiều lần ra Trường Sa làm nhiệm vụ, có đợt kéo dài tới ba tháng. Từ năm 2009, Nhất tham gia nhóm công nghệ thông tin của Trung tâm Nghiên cứu Kỹ thuật mật mã, triển khai nghiên cứu, tổ chức bảo mật cho hệ thống truyền hình trực tuyến chuẩn HD. Đây là công nghệ truyền hình hội nghị chất lượng cao, đã được ứng dụng trong hệ thống hội nghị trực tuyến của Chính phủ, nhưng ứng dụng trong quân sự đòi hỏi vấn đề bảo mật cao hơn rất nhiều. Hệ thống không chỉ bảo đảm các điểm cầu trực tuyến ở các đơn vị cấp chiến lược, chiến dịch, mà còn kết nối tới các đơn vị vùng sâu, vùng xa, vùng biển, đảo, đặc biệt là huyện đảo Trường Sa và nhà giàn DK1.

Nghe tôi kể về Thiếu tá Vũ Duy Nhất, Chỉ huy trưởng Trung tâm Hoàng Văn Quân bổ sung:

- Cán bộ nghiên cứu của trung tâm đều có quyết tâm cao, sẵn sàng nhận nhiệm vụ đến vùng sâu, vùng xa, ra công tác ở Trường Sa, hay trên các vùng biển khó khăn, nguy hiểm. Trung tâm còn có nhiều điển hình tiêu biểu, như Thiếu tá Lê Huy Thìn, “quán quân” tham gia các chương trình, đề tài, dự án nghiên cứu bảo mật thông tin ở Trường Sa. Năm 2011, khi bố đang ốm rất nặng, anh Thìn vẫn theo tàu ra làm nhiệm vụ ở Trường Sa và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Chỉ khi cán bộ Chi ủy, chỉ huy trung tâm đến thăm hỏi, động viên gia đình mới biết Thiếu tá Thìn đang đi công tác dài ngày ở Trường Sa...

Bằng sự nỗ lực của cán bộ, nghiên cứu viên, nhân viên kỹ thuật và sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, sâu sát của Đảng ủy, chỉ huy Cục Cơ yếu (Bộ Tổng tham mưu), Trung tâm Nghiên cứu Kỹ thuật mật mã đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Bộ Quốc phòng giao. Đối với nhiệm vụ bảo mật thông tin hệ thống VSAT và truyền hình giao ban trực tuyến, trung tâm đã vừa nghiên cứu, vừa triển khai ứng dụng, giải quyết các bài toán bảo mật mà Bộ Quốc phòng và các đơn vị đặt ra. Riêng hai năm 2012-2013, trung tâm là nòng cốt để Cục Cơ yếu triển khai bảo mật hệ thống giao ban truyền hình toàn quân. Đến nay, hệ thống bảo mật, bảo đảm an toàn thông tin hệ thống truyền hình giao ban trực tuyến của Bộ Quốc phòng ngày càng hoàn thiện, hoạt động ổn định, vững chắc, bí mật, an toàn, được Bộ Quốc phòng đánh giá cao.

Chưa dứt chuyện Trường Sa thì Trung tá Quân đổi hướng câu chuyện, giới thiệu tôi với Tiến sĩ Nguyễn Đông Hưng, Trưởng phòng Kế hoạch của Cục Cơ yếu. Anh Hưng nguyên là Chỉ huy trưởng Trung tâm Nghiên cứu Kỹ thuật mật mã. Đoán được ý định của Trung tá Quân, Tiến sĩ Nguyễn Đông Hưng nói:

- Đây cũng là “bệnh nghề nghiệp” của người làm trong ngành cơ yếu, lặng lẽ, ít nói về mình. Trung tá Quân hiểu rõ và nắm chắc quá trình phát triển của Trung tâm Nghiên cứu Kỹ thuật mật mã, vì anh tốt nghiệp Học viện Kỹ thuật Mật mã năm 1994 rồi về nhận công tác ở trung tâm từ đó đến nay. Trong 10 năm, Trung tá Quân tham gia 5 đề tài cấp Nhà nước, Bộ Quốc phòng, chủ trì một đề tài cấp Cục Cơ yếu. Các đề tài đều hoàn thành với chất lượng cao, ứng dụng hiệu quả vào thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của ngành.

Tiến sĩ Nguyễn Đông Hưng cho biết: Nhiệm vụ của trung tâm ngày càng phát triển, luôn đồng hành với những phương thức thông tin liên lạc mới và hiện đại. Nghiên cứu kỹ thuật mật mã là một trong những nhiệm vụ vô cùng khó khăn, hoàn toàn độc lập, tự lập, vì không có quốc gia nào chuyển giao kỹ thuật, công nghệ mật mã, trái lại, đây là công việc được giữ bí mật tuyệt đối. Chính vì vậy, cán bộ nghiên cứu kỹ thuật mật mã luôn xác định phải nỗ lực, tự mình là chính và luôn nêu cao ý chí, quyết tâm giành thắng lợi trong các “cuộc đấu trí” thầm lặng, nhưng quyết liệt với các thế lực thù địch. Trong các cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và chiến tranh biên giới, bảo vệ Tổ quốc, cán bộ, nhân viên trung tâm đã vừa làm, vừa học, chủ động sáng tạo, sáng tác hàng trăm luật mật mã, khóa mã, bảo đảm cho ngành cơ yếu quân đội mã hóa, giải mã hàng triệu bức điện của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng tham mưu và các cơ quan, đơn vị. Các kỹ thuật mật mã đã giữ bí mật tuyệt đối thông tin lãnh đạo và chỉ huy, góp phần vào thắng lợi chung, giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước.

Trong thời kỳ đổi mới, Trung tâm Nghiên cứu Kỹ thuật mật mã tham gia cùng ngành hoàn thiện hệ thống kỹ thuật mật mã hiện có; nghiên cứu ứng dụng tiến bộ khoa học-công nghệ vào kỹ thuật mật mã, tạo ra các sản phẩm đặc thù của nước ta. Các sản phẩm kỹ thuật mật mã do Quân đội ta nghiên cứu chế tạo có tính năng tự động hóa cao, bảo đảm đồng bộ, tích hợp kỹ thuật mã hóa với kỹ thuật truyền tin, đáp ứng tốt hơn yêu cầu tự động hóa chỉ huy của quân đội. Sản phẩm của trung tâm nghiên cứu chế tạo đều bám sát thực tiễn, nhiệm vụ quân đội. Có thể kể như nghiên cứu hoàn thiện nội dung ngôn ngữ điện báo quân sự để xây dựng hệ thống luật từ điển mật mã quân sự và mật ngữ chỉ huy, sử dụng phù hợp với từng địa bàn và từng tổ chức chỉ huy. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu tự động hóa mã dịch kép MDK trên máy tính, trung tâm nghiên cứu ứng dụng tiến bộ khoa học-công nghệ, mô phỏng kỹ thuật mật mã truyền thống và thực hiện tự động hóa các khâu trong mã hóa, giải mã và quản lý điện mật để xây dựng chương trình MDK trên các hệ điều hành mới Windowns, Linux...

Trước yêu cầu hiện đại hóa hệ thống thông tin liên lạc quân sự phải đồng bộ với việc bảo mật, bảo đảm an toàn thông tin, Trung tâm Nghiên cứu Kỹ thuật mật mã được trên giao nghiên cứu các giải pháp kỹ thuật bảo mật trên các phương thức truyền tin mới. Các bài toán bảo mật tuyệt đối, an toàn thông tin cho hệ thống thông tin thoại, thông tin vệ tinh, Trunking, mạng máy tính quân sự và các hệ thống truyền tin, truyền hình, truyền dữ liệu... đã được cán bộ, nghiên cứu viên của trung tâm từng bước giải quyết, tạo được nhiều sản phẩm chất lượng cao. Máy mã thoại số MTS-03 là kết quả quá trình nghiên cứu lâu dài về bảo mật thông tin thoại trên kênh hữu tuyến. Sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam đầu tiên được chế tạo với phương thức xử lý tín hiệu tiên tiến và tích hợp kỹ thuật mật mã ở trình độ cao. Máy mã thoại số MTS-03 đã được tặng Giải thưởng Nhà nước về khoa học-công nghệ năm 2000 và đang được áp dụng tại hàng nghìn đơn vị phục vụ bảo đảm bí mật thông tin chỉ huy các cấp trong quân đội. Từ máy MTS-03, trung tâm tổ chức nghiên cứu hoàn thiện, tạo ra các sản phẩm máy mã bảo mật cho thông tin vô tuyến điện sóng cực ngắn; các thiết bị bảo mật sử dụng trên xe máy mã cơ động...

Tiến sĩ Nguyễn Đông Hưng giới thiệu với tôi về hệ thống thiết bị mã luồng thông tin E1, sản phẩm của đề tài khoa học được triển khai từ năm 2003. Luồng E1 là một thành phần cơ bản của hệ thống thông tin quân sự hiện hành. Bảo mật được luồng E1 bảo đảm một bước hướng tới việc xây dựng hạ tầng truyền dẫn mật, đáp ứng đa dịch vụ cho hệ thống thông tin quân sự. Trở ngại chính trong triển khai đề tài nghiên cứu là khối lượng kiến thức về viễn thông rất lớn, trong khi đó công nghệ thiết kế, chế tạo thiết bị điện tử trong nước còn nhiều hạn chế. Cán bộ, nghiên cứu viên của trung tâm quyết tâm và kiên trì nghiên cứu, phối hợp với các cơ sở nghiên cứu trong quân đội, đã hoàn thành đề tài, chế tạo 4 mẫu thiết bị mã luồng E1, thử nghiệm thành công trong mạng viễn thông quân sự. Năm 2009, Bộ Quốc phòng và Ban Cơ yếu Chính phủ tổ chức hội đồng thẩm định, đánh giá nghiệm thu, đưa vào ứng dụng trong quân đội. Sản phẩm mã luồng E1 được Bộ Khoa học và Công nghệ, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam trao giải ba, Giải thưởng Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VIFOTEC) năm 2010.

Từ nghiên cứu đến ứng dụng, trung tâm còn tổ chức lực lượng đến các đơn vị toàn quân hướng dẫn, huấn luyện khai thác, làm chủ các trang bị kỹ thuật mật mã hiện đại. Nhờ đó, trung tâm luôn hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu với thời gian ngắn nhất, chất lượng cao, sản phẩm đưa vào ứng dụng thực tế phát huy hiệu quả, bảo đảm bảo mật, an toàn thông tin bền vững.

Ghi chép của ĐÌNH XUÂN