LTS: Trong tâm trí và tình cảm của người dân xã Ba Điền (Ba Tơ, Quảng Ngãi) thì cán bộ, chiến sĩ Ban CHQS huyện Ba Tơ là những đứa con của mỗi nếp nhà sàn trên miền quê nghèo khó. Đến nay, tuy không thể “nhớ mặt, thuộc tên” từng người, nhưng đồng bào H’re nơi đây luôn khắc sâu hình ảnh về những anh Bộ đội Cụ Hồ đã giúp dân “đánh đuổi” dịch bệnh, chiến thắng “giặc đói”, “giặc dốt”...

Bài 1:  Đoàn quân không ngại "bệnh lạ"

Năm 2012, trước mối đe dọa từ “căn bệnh lạ”, khiến nhiều người không dám đến gần vùng đất Ba Điền, vì nhỡ đâu “bệnh vướng vào mình”… Thế nhưng với tinh thần “vì dân phục vụ”, cán bộ, chiến sĩ Ban CHQS huyện Ba Tơ đã thẳng tiến về vùng "đại dịch” mà không chút đắn đo. Cán bộ, chiến sĩ quân đội là những người đầu tiên đặt chân về Ba Điền thực hiện “4 cùng” giúp dân...

Vào vùng "đại dịch”

Cuối tháng 11, nắng trải dài trên những vạt núi, rồi trườn xuống lòng chảo Ba Điền. Nhìn từ xa, vùng đất một thời xảy ra “đại dịch” hiện lên với màu vàng sáng của cánh đồng lúa đang vào mùa gặt. Đâu đó, tiếng trẻ con đọc bài ê a vang vọng. Tiếng cười, tiếng nói rộn rã bên những nương sắn, nương ngô… Đứng giữa khung cảnh ấy, chúng tôi như cảm nhận được sự bình yên trở lại trên “vùng đất chết” này. Đồng chí Phạm Văn Bút, Bí thư Đảng ủy, kiêm Chủ tịch UBND xã Ba Điền thấu hiểu lòng “khách”, nở nụ cười hiền rồi chậm rãi nói:

- Có được cuộc sống hôm nay, nhân dân Ba Điền cảm ơn Bộ đội Cụ Hồ nhiều lắm, nhất là những đóng góp của cán bộ, chiến sĩ Ban CHQS huyện Ba Tơ.

Cán bộ huyện Ba Tơ trên đường vào làng Rêu

Theo lời kể của anh Bút, tháng 4-2012 là thời điểm “bệnh lạ” lên đỉnh điểm; tốc độ bệnh tật lây lan cùng thông tin mỗi ngày có 1-2 người chết vì căn bệnh quái ác ở Ba Điền xuất hiện khắp các mặt báo, khiến dư luận xôn xao. Người dân Ba Điền chủ yếu là đồng bào H’re, trình độ dân trí thấp, trước tình hình dịch bệnh, họ đồn thổi rằng “con ma rừng” đã ám bản làng, nên rủ nhau cúng thần rừng. Nhiều bản làng dựng hàng rào, không cho người ra vào và tổ chức đâm trâu cúng thần. Trong khi đó, người dưới xuôi về Ba Điền định cư buôn bán, kinh doanh cũng rủ nhau tức tốc rời khỏi vùng đất này. Một số cán bộ, giáo viên cũng dao động tư tưởng nên chỉ đến công sở vào giờ hành chính, xong việc rồi đi xe máy vài chục ki-lô-mét đường rừng về nhà. Một số đoàn công tác về địa phương khảo sát, nghiên cứu với tinh thần trách nhiệm cao, nhưng ai cũng bịt kín khẩu trang và đeo găng tay… làm cho người dân Ba Điền càng nảy sinh tư tưởng. Bởi thế, họ rỉ tai nhau sẽ bỏ làng, chạy trốn “căn bệnh lạ”.

Trước thông tin đó, thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh và Bộ CHQS tỉnh Quảng Ngãi, cán bộ, Ban CHQS huyện, cùng một số lực lượng khác nhận nhiệm vụ về Ba Điền giúp dân. Quá trình làm công tác chuẩn bị, số ít quân nhân chuyên nghiệp (QNCN) và chiến sĩ cũng có biểu hiện e ngại. Vào bản làng, bộ đội nhất nhất phải thực hiện “4 cùng” với dân, trong khi căn nguyên của “bệnh lạ” thì chưa rõ. Xác định rõ cái khó trước tác động của dư luận và tâm lý của bộ đội, lãnh đạo, chỉ huy đơn vị đẩy mạnh công tác giáo dục và thắt chặt kỷ luật. Sau các bước thống nhất nhận thức, trước lúc lên đường 100% cán bộ, chiến sĩ xác định tốt nhiệm vụ, thể hiện ý chí quyết tâm cao. Thiếu tá QNCN Đoàn Văn Tám, trợ lý Ban Chính trị, kể:

- Khi đó, để trấn an người thân, chúng tôi bàn với nhau phải vừa giải thích, vừa kiên quyết thể hiện quan điểm. Anh em thống nhất giải thích với gia đình: Bộ đội là bộ đội của dân. Mục tiêu cao nhất của quân đội là vì dân phục vụ. Nếu không trách nhiệm với đồng bào ngay lúc khó khăn nhất thì chờ đến bao giờ nữa? Với quyết tâm như vậy, cuối cùng người thân cũng cầm lòng để chúng tôi lên đường thực hiện nhiệm vụ.

Đặc biệt, đúng khi “bệnh lạ” lên đỉnh điểm thì cũng là lúc đoàn quân gồm 30 cán bộ, chiến sĩ Ban CHQS huyện Ba Tơ cùng 50 dân quân trên địa bàn tiến vào vùng “đại dịch”.

Đi đuổi “con ma rừng”

Về với Ba Điền, nhìn cảnh tiêu điều, tan hoang của buôn làng vốn đã “nổi tiếng” nghèo khó khiến lòng mỗi cán bộ, chiến sĩ càng thêm nặng trĩu. Thấy rõ cái khó và vướng mắc về tư tưởng trong điều kiện thực hiện nhiệm vụ khó khăn đăc biệt, để động viên bộ đội, lãnh đạo, chỉ huy Bộ CHQS tỉnh thường xuyên thay nhau lên Ba Điền túc trực và chỉ đạo; đồng thời cử cán bộ chuyên môn, phối hợp với Ban CHQS huyện Ba Tơ thực hành giúp dân.

Địa bàn xã Ba Điền - nơi bùng phát căn "bệnh lạ" một thời gây xôn xao dư luận.

Theo Thượng tá Đinh Ngọc Vỹ, Chỉ huy trưởng Ban CHQS huyện Ba Tơ, trong lúc khó khăn nhất, quán triệt chỉ đạo của trên, cán bộ chủ chốt đơn vị thống nhất thực hiện khẩu hiệu: “Hành động của cán bộ là mệnh lệnh không lời với cấp dưới và chiến sĩ”. Theo đó, anh em trong ban chỉ huy phân công nhau trực tiếp đến những nơi khó, khổ; thường xuyên có mặt ở những gia đình có người mắc bệnh, dự viếng các đám tang, trực tiếp đưa người bệnh đến cơ sở y tế… Thấy cán bộ nêu gương làm trước, cả đội ngũ càng thêm tự tin, tích cực làm theo, chủ động tỏa ra khắp các buôn làng, đến với từng nhà dân.

Hình ảnh những cán bộ, chiến sĩ áo xanh quân phục lội suối, băng đồi để đến với mỗi hộ dân trở nên quen thuộc với đồng bào. Bất kể ở đâu có người mắc bệnh, chỗ nào loan tin đồn thất thiệt, chỗ nào ăn ở thiếu vệ sinh… là bộ đội đến tận nơi. Với kiến thức được trang bị và những hiểu biết theo khuyến cáo của lực lượng y tế, cán bộ, chiến sĩ vận động đồng bào không nên tổ chức cúng viếng, không mua những thứ thuốc lạ để uống, mà nên đưa bệnh nhân đến bệnh viện, hướng dẫn cho đồng bào cách ăn ở vệ sinh... Trung úy QNCN Trần Văn Kim, quân y sĩ Ban CHQS huyện Ba Tơ, nói:

- Với những người dân còn sợ “con ma rừng”, sợ bị lây bệnh, hoặc không tin vào lời cán bộ, thì chúng tôi dùng hành động để chứng minh. Chúng tôi không ngại gần người chết, người bị bệnh nặng… để cảm hóa, thuyết phục đồng bào. Chúng tôi có mặt ở 100% gia đình bị bệnh và đến viếng tất cả các đám tang do “bệnh lạ” gây ra. Tất nhiên, lúc đầu, ngay cả bản thân tôi - người có chuyên môn về ngành y cũng không khỏi lo ngại, vì chưa rõ bệnh có lây từ người sang người không, nhưng nếu không minh chứng bằng việc làm cụ thể thì đồng bào sẽ không tin, sẽ bỏ làng đi hết!

Bằng cách làm như vậy, dần dần đồng bào H’re trong thôn, xã đều nghe và làm theo lời bộ đội. Ông Phạm Văn Tiến (người có con gái là Phạm Thị Phin, chết vì hội chứng viêm da dày sừng bàn tay bàn chân), trải lòng:

- Mới đầu ai cũng sợ “cái” bệnh, nhưng sau thấy bộ đội không hề lo sợ, bệnh cũng không lây sang cán bộ, nên đồng bào hiểu được bệnh không lây từ người sang người. Cũng không có con ma rừng nào ám buôn làng cả. Từ đó, người khỏe mới mạnh dạn lại gần giúp đỡ người bệnh; người dân cũng không còn sợ khi đi đưa ma. Mọi người chủ động đi thăm khám, đi viện chữa trị, nhờ đó mà “bệnh lạ” từng bước được khống chế. Như vậy là bộ đội đã giúp người H’re đuổi được “con ma rừng”.

“Tắm sạch” cho buôn làng      

Sau đợt bùng phát “bệnh lạ” cao điểm, dịch bệnh tiếp tục diễn biến phức tạp, người H’re vẫn sống trong lo ngại vì kết luận của cơ quan chức năng về nguồn gốc, căn nguyên của bệnh. Thêm nữa, chỉ cần trời đổ cơn mưa là sau đó vài hôm lại có người mắc “bệnh lạ” khiến bà con hoang mang thực sự. Nắm rõ tâm lý của đồng bào, lãnh đạo, chỉ huy Ban CHQS huyện Ba Tơ chỉ đạo một bộ phận cán bộ, chiến sĩ ở lại nằm vùng, tiếp tục “4 cùng” với nhân dân. Bộ đội chia ra từng tốp trên từng con đường cho đến từng góc nhà dân để dọn dẹp vệ sinh môi trường, giúp dân tiêu hủy chăn chiếu, áo quần cũ... Quân y đơn vị phối hợp với Trung tâm Y tế huyện Ba Tơ phun thuốc diệt khuẩn tại nhà của bà con, tường rào và chuồng nuôi gia súc, gia cầm... Đồng chí Nguyễn Anh Khoa, Phó chủ tịch UBND xã Ba Điền chia sẻ:

- Do người dân mắc “bệnh lạ” phân bố rộng, trải dài trên 4 thôn của xã nên cán bộ, chiến sĩ phải “trực chiến” cả ngày và thường xuyên đi lại rất vất vả. Nhiều hôm, bữa trưa các anh chỉ ăn qua loa ổ bánh mì và uống nước trong bình tông mang sẵn, rồi tiếp tục bắt tay giúp dân… Thấy các anh vất vả, mà ăn uống thiếu thốn, chúng tôi không khỏi cầm lòng.

Khó khăn là vậy, nhưng cán bộ, chiến sĩ đều sục sôi, nhiệt huyết thực hiện nhiệm vụ. Không chỉ giúp dân vệ sinh môi trường, cán bộ, chiến sĩ đơn vị còn kiên quyết vận động, “rèn” cho đồng bào thói quen đưa người bệnh đến cơ sở y tế thăm, khám. Phát hiện ca bệnh mới nào là bộ đội đến tận nhà vận động. Nhờ đó, từ trung tuần tháng 7-2012 trở đi, 100% ca bệnh được đưa đến cơ sở y tế. Năm 2013, có 11 ca mắc bệnh (4 tái phát, 4 mắc mới, 3 ca đang theo dõi), nhưng không có ca nào tử vong. Tình hình dịch bệnh có dấu hiệu giảm...

Bài và ảnh: TẤN TUÂN - MINH MẠNH

Bài 2:  Gieo mầm sống trên "đất chết"