Những “dũng sĩ” phá bom ở Kon Tum

QĐND - Sau chiến tranh, trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên nói chung,  tỉnh Kon Tum nói riêng, còn hàng chục tấn bom đạn nằm trong lòng đất. Trong những năm qua, cán bộ, chiến sĩ đại đội Công binh (Bộ CHQS tỉnh Kon Tum) đã không quản hiểm nguy, tìm kiếm thu gom hàng ngàn quả bom, đạn; giải phóng hơn 500 héc-ta đất, bàn giao cho địa phương đưa vào sản xuất và xây dựng các công trình kinh tế, xã hội...

Cuộc chiến thầm lặng

Đại tá Trương Quang Nhạn, Phó chỉ huy trưởng, Tham mưu trưởng Bộ CHQS tỉnh Kon Tum cho biết: “Trong những năm qua, ngoài hoàn thành tốt nhiệm vụ huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, góp phần giữ vững an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, cán bộ, chiến sĩ LLVT tỉnh Kon Tum còn tham gia rà phá bom mìn và vật liệu nổ, trả lại màu xanh cho những vùng đất một thời được coi là “chiến địa” nổi tiếng như Sạc Ly, Mo Ray, Sa Thầy, Ngọc Hồi, Đắk Tô, Tân Cảnh, Đắk Glei, Kon Plong… và dọc tuyến biên giới tiếp giáp hai nước bạn Lào và Cam-pu-chia, mà trung tâm là cửa khẩu quốc tế Bờ Y.

Quả bom phát hiện ở Mo Ray đã được Bộ đội Công binh tỉnh Kon Tum tháo gỡ an toàn.

Đặc biệt, chỉ trong vòng 4 ngày sau khi phát hiện, 4 cán bộ của đại đội Công binh (Trung úy Hồ Thanh Việt, Thiếu úy Lê Mạnh Hân, Thiếu úy Vũ Hữu Nam và Thiếu úy Lê Quang Tư) đã bình tĩnh, gan dạ, tự tin cùng nhau tháo gỡ, vận chuyển và xử lý an toàn 267 quả đạn pháo các loại, trong đó có 8 quả đạn 155ly, 58 quả đạn 105ly, 2 quả rốc-két, 2 quả tên lửa vác vai (M72), một quả mìn định hướng còn nguyên chấu và hơn 183 đầu đạn pháo các loại. Đây được coi là một chiến công lớn trong thời gian qua, được cấp ủy, chính quyền địa phương và bà con đồng bào các dân tộc, nhất là ở thành phố Kon Tum, biểu dương, khen ngợi...”.

Không giấu được niềm vui, Đại tá Dương Văn Tĩnh, Phó tham mưu trưởng Bộ CHQS tỉnh Kon Tum, người trực tiếp chỉ huy thực hiện nhiệm vụ thu gom và xử lý số đạn pháo trên cho biết: “Hầm đạn “khổng lồ” này nằm ngay trung tâm thành phố Kon Tum, bên cạnh đường Phan Đình Phùng trong khuôn viên của Bộ CHQS tỉnh, hằng ngày người qua lại đông đúc, nên yếu tố an toàn được đặt lên hàng đầu. Đội ngũ cán bộ, chiến sĩ đại đội Công binh hầu hết còn trẻ, chưa qua chiến tranh, kinh nghiệm tháo gỡ bom mìn chưa nhiều nên xác định giao nhiệm vụ này cho ai là rất quan trọng. Sau một thời gian xem xét cân nhắc, cuối cùng chúng tôi quyết định chọn 4 đồng chí Việt, Hân, Nam, Tư trực tiếp “tác nghiệp”. Đây là những đồng chí có nhiều kinh nghiệm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ dò tìm, tháo gỡ bom mìn trên các địa bàn, trong thời gian vừa qua ở Kon Tum. Trước lúc vào “trận chiến tiêu diệt sinh lực địch” ẩn nấp dưới lòng đất, chúng tôi đã được Thủ trưởng Bộ CHQS tỉnh quán triệt giao nhiệm vụ cụ thể, thông báo, hợp đồng với chính quyền địa phương và các cơ quan, ban, ngành có liên quan, cắm bảng báo hiệu độ nguy hiểm, tổ chức cho lực lượng vệ binh canh gác bảo vệ nghiêm ngặt các ngả đường đi vào hầm đạn. Để đảm bảo an toàn trong quá trình thu gom, tháo gỡ, chúng tôi đã mua và trang bị cho anh em các hộp xốp có đường kính rộng hơn một mét vuông, cao một mét, tháo dỡ từng quả đạn một rồi đưa vào hộp chèn xung quanh bằng cát khô, để tránh sự cọ xát nguy hiểm”.

Bốn “dũng sĩ” cảm tử phá bom

Gặp chúng tôi, Trung úy Hồ Thanh Việt, Phó đại đội trưởng đại đội Công binh, một trong bốn cán bộ trực tiếp tham gia xử lý hầm đạn pháo cho biết: “Lúc đầu nhận nhiệm vụ cũng lo lắng trăn trở. Đây là một hầm đạn lớn, ở dưới lòng đất rất nguy hiểm, lại nằm giữa trung tâm thành phố, dân cư đông đúc, trong quá trình tháo gỡ, thu gom, xử lý… nếu không cẩn thận, chỉ cần sơ suất nhỏ thì hậu quả đem lại thật khó lường vì không chỉ thiệt hại tính mạng của mình, đồng đội mà cả của nhân dân trong khu vực. Để bảo đảm an toàn, chỉ huy đại đội đã phân công nhiệm vụ cho từng người một, từ đào đất, đánh dấu, xác định phân loại đạn pháo qua ký hiệu, đầu đạn... để xác định phương pháp tháo gỡ, rồi đến khâu đưa lên bỏ vào từng hộp xốp chèn lại… Bản lĩnh và “tay nghề” phá bom đạn của bộ đội Công binh đã giúp bọn em bình tĩnh, tự tin và thực hiện tốt nhiệm vụ mà Bộ CHQS tỉnh Kon Tum giao phó”.

Bộ đội Công binh tìm kiếm, thu gom các loại đạn pháo ở hầm đạn.

Cũng tâm trạng như Thanh Việt, Thiếu úy Vũ Hữu Nam cùng tham gia nhiệm vụ nguy hiểm này tâm sự : “Xác định nhiệm vụ thu gom và xử lý bom, mìn có tính chất đặc biệt nguy hiểm nên khi vào công việc cụ thể, mọi người đều phải tập trung cao độ. Phải nắm vững nguyên lý hoạt động của các loại bom, đạn, mìn và vật liệu nổ, thời gian nằm dưới lòng đất càng dài thì độ nguy hiểm càng cao khi số đạn pháo này đã bị han gỉ. Một số loại như mìn định hướng (Cleimo của Mỹ sản xuất) chống bộ binh khi phát hiện còn nguyên chấu và các đầu đạn pháo đã mất chốt an toàn… do vậy, trong tháo gỡ, thu gom, xử lý lại càng phải cẩn trọng. Cán bộ, chiến sĩ thực hiện nhiệm vụ rà phá bom mìn bao giờ cũng phải đặt 4 chữ “hiệu quả, an toàn” lên trên hết và không cho phép một sơ suất nhỏ nào trong thực hiện nhiệm vụ. Chúng tôi ngồi dưới hầm, lần đào tìm từng quả đạn một, nắng nóng, mồ hôi như tắm ướt quần áo, hai mắt cay xè… Vất vả, gian khổ, nguy hiểm là vậy, nhưng chúng tôi lúc nào cũng lạc quan vì nghĩ tới ngày mai trên mảnh đất này sẽ được xây dựng một công trình lớn, đáp ứng cho yêu cầu phát triển của quân đội và địa phương là thấy hạnh phúc và mãn nguyện rồi” .

Thiếu úy Lê Mạnh Hân và Thiếu úy Lê Quang Tư thổ lộ: Dò tìm, đào bới, tháo gỡ, thu gom các loại bom đạn ở dưới lòng đất đã nguy hiểm, nhưng quy trình xử lý hủy, nổ số bom đạn này lại càng phức tạp và nguy hiểm hơn. Để xử lý an toàn số đạn pháo trên, Bộ CHQS tỉnh Kon Tum đã điều một xe chở đạn, một xe chở số cán bộ, chiến sĩ Công binh đi hủy. Đoạn đường từ hầm đạn đến bãi hủy ở thôn 4 xã Đắk Hà chỉ 40km, nhưng chiếc xe chở đạn phải chạy hơn hai giờ và bắt đầu xuất phát từ 3 giờ sáng. Mặc dù đã sắp xếp các loại đạn pháo và các thùng chứa một cách chắc chắn, nhưng khi xe đi qua những đoạn đường không thuận, lắc lư, tất cả chúng tôi đều nín thở lo lắng… Đến khi anh em ngồi sắp xếp các thùng đạn xuống hố, bố trí lượng nổ phù hợp để kích nổ... mỗi động tác, mỗi giờ phút trôi qua lại càng hồi hộp, lo lắng hơn. Chỉ đến khi về vị trí tập kết, rồi một tiếng vang lên... bãi hủy nổ được thông báo an toàn, lúc đó chúng em mới nhìn nhau sung sướng…

Ngoài 4 “dũng sĩ” trên, thì trong số cán bộ chỉ huy và tham gia hủy nổ, có lẽ Đại úy Hồ Phương Ngọc (nguyên Đại đội trưởng đại đội Công binh) mới được điều động nhận nhiệm vụ mới ở ban Công binh, Phòng Tham mưu Bộ CHQS tỉnh, là người có thời gian và bề dày kinh nghiệm nhất trong thực hiện nhiệm vụ rà phá bom, mìn. Anh cho chúng tôi biết: Quê ở Hưng Nguyên, Nghệ An, cuối năm 2001 ra trường rồi về nhận nhiệm vụ ở Bộ CHQS tỉnh Kon Tum, rồi được biên chế về đại đội Công binh. Sĩ quan mới ra trường, lại nhận nhiệm vụ ở một đơn vị đứng chân trên địa bàn miền núi vùng sâu, vùng xa, lúc đầu cũng có những đắn đo suy nghĩ… Tình cảm đồng đội và cuộc sống binh nghiệp dần dần đã giúp anh yên tâm và ngày càng gắn bó với đơn vị. Trong vòng 8 năm (từ năm 2001 đến năm 2009), Hồ Phương Ngọc cùng đồng đội đã tìm, thu gom và hủy nổ an toàn hơn 20.000 quả bom đạn các loại. Trong đó có 50 quả bom từ 250 đến 1.000 BSL (bảng anh).

Theo Đại úy Hồ Phương Ngọc, việc thu gom, tháo gỡ và hủy nổ các loại bom đạn nằm rải rác trên các địa bàn ở Kon Tum thì không gặp nhiều khó khăn lắm. Riêng việc thu gom, vận chuyển và hủy nổ hơn 267 quả đạn pháo các loại trong một căn hầm nằm sâu trong lòng đất ở giữa thành phố mới thật là chuyện khó và rất nguy hiểm, bởi vì nguyên lý hoạt động các loại đạn đều khác nhau, chỉ sơ suất một thao tác nhỏ, chỉ một đầu đạn nổ coi như kích nổ cả hầm đạn. Chuyện 4 dũng sĩ thu gom, vận chuyển và hủy nổ an toàn số đạn pháo này thực sự là bài học kinh nghiệm, một thành công lớn.

Chị Nguyễn Thị Phúc, có nhà gần hầm đạn đã được 4 “dũng sĩ” phá bom dọn sạch, cười vui tâm sự; “Mừng quá các chú ơi! Hôm nghe tin bộ đội phát hiện hầm đạn của Mỹ ngụy còn sót lại lớn lắm, rất nguy hiểm, tôi bàn với ông xã có nên cho con cái đi sơ tán đâu đó cho an toàn, lúc nào xong rồi về. Ông trừng mắt, rồi nói lớn “Bộ đội Công binh chuyên đi tìm và phá hủy thành công hàng ngàn quả bom đạn các loại, chừng ấy ăn thua gì… Thế là cả gia đình tôi cùng ở lại như “không có chuyện gì”. Nay thì đúng rồi, chỉ trong  một thời gian ngắn, các chú ấy đã thu gom và chở đi phá hủy an toàn. Cảm ơn các chú bộ đội nhiều lắm!".

…Đất nước thanh bình, nhưng những hiểm họa của bom đạn sau chiến tranh thì hằng ngày vẫn còn rình rập, đe dọa cuộc sống của người dân. Trong cuộc chiến thầm lặng này, hành động dũng cảm, không sợ hy sinh, gian khổ, kể cả xương máu của những cán bộ, chiến sĩ Công binh nói chung, Công binh Bộ CHQS tỉnh Kon Tum nói riêng thật đáng tự hào, tôn vinh và trân trọng.

Bài và ảnh: Lê Quang Hồi