Kỳ I: Chiến công nối tiếp chiến công

Đơn vị trực thăng C17 (Đoàn Đồng Tháp), thuộc Đoàn Không quân B70, thành lập ngày 21-5-1975, đã tham gia nhiều trận đánh và lập những chiến công xuất sắc trong chiến dịch tiêu diệt tàn quân fulro ở Tây Nguyên, bảo vệ biên giới Tây Nam và làm nhiệm vụ quốc tế. Đoàn Đồng Tháp đã được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân 2 lần vào các năm 1981 và 1989. Phi đội trực thăng Mi-8 được tuyên dương Anh hùng LLVT nhân dân năm 1989. Trước đó, tháng 12-1979, phi công Nguyễn Đình Khoa đã được tuyên dương danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Truy quét fulro ở Tây Nguyên

Sau Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, miền Nam được hoàn toàn giải phóng, nhưng tàn quân của ngụy quyền Sài Gòn vẫn ngoan cố chống phá cách mạng. Ở Tây Nguyên, lực lượng fulro tiến hành nhiều vụ phá hoại trắng trợn. Chúng tổ chức tập kích các doanh trại quân đội, gây rối ở các nơi công cộng, phá mùa màng và bắn giết những người dân vô tội. Trước tình hình này, Bộ Tổng tham mưu (TTM) giao nhiệm vụ cho Quân chủng Phòng không-Không quân (PK-KQ), phối hợp với LLVT Quân khu 5, Quân khu 6 truy quét fulro ở khu vực Tuyên Đức - Lâm Đồng. Đơn vị C17 được giao nhiệm vụ đặc biệt này.

Giao nhiệm vụ trước giờ xuất kích đánh địch ở biên giới Tây Nam. Ảnh tư liệu.

Sau ít ngày chuẩn bị, không quân sử dụng các loại máy bay UH-1, L-19 và U-17 cơ động lên sân bay Cam Ly, triển khai sở chỉ huy và tổ chức hiệp đồng với Quân khu 6. Ngày 3-9-1975, 4 chiếc máy bay trực thăng UH-1 do các phi công Lê Đình Ký, Hồ Duy Hùng, Nguyễn Văn Nhậm, Nghiêm Xuân Tích được lệnh cất cánh đánh địch. Máy bay ta bay sát ngọn cây phóng rốc-két và dùng súng máy bắn rát vào các cụm tàn quân fulro. Hàng chục tên đã chết tại chỗ, những tên khác chạy vào chòi canh rẫy bị Nguyễn Văn Nhậm phóng rốc-két diệt gọn. Đợt tấn công thứ 2 được tiến hành sau đó ít giờ, giúp cho bộ binh Quân khu 6 chiếm lĩnh được trận địa, bắt nhiều tù binh và thu toàn bộ vũ khí của quân phiến loạn. Từ ngày 3 đến 10-9-1975, đơn vị C17 cất cánh 200 lần chiếc, thực hiện các nhiệm vụ trinh sát, đổ quân, tải thương, địch vận, chở tù binh và chi viện hỏa lực cho LLVT Khu 6 truy quét nhiều nhóm fulro. Các biên đội trực thăng vũ trang cùng bộ binh đánh tan tàn quân fulro ở hai tỉnh Lâm Đông và Tuyên Đức.

Cuối tháng 11-1975, tàn quân fulro vẫn ngoan cố hoạt động chống phá cách mạng với số lượng đông và được tổ chức chặt chẽ hơn. Chúng tập trung lực lượng ở các huyện Ea Súp, Krông Búc và Krông Nô của tỉnh Đắc Lắc. Chấp hành mệnh lệnh của Bộ TTM và BTL Quân chủng PK-KQ, đơn vị C17 tiếp tục cơ động lực lượng lên Đắc Lắc để phối hợp với Quân khu 5 truy quét địch. Đơn vị huy động 10 chiếc UH-1 vận tải, 2 chiếc UH-1 vũ trang và 2 máy bay trinh sát U-17. Từ đầu tháng 12-1975 đến cuối tháng 3-1976, không quân đã cất cánh gần 800 lần chiếc, chuyên chở 200 tấn hàng tiếp tế cho bộ đội và nhân dân, vận chuyển gần 2000 lượt bộ đội tham gia các trận đánh truy quét địch và tham gia hỏa lực trong hầu hết các trận đánh fulro, góp phần bắt sống 2000 tên, diệt hơn 600 tên, gọi ra hàng gần một vạn tên khác. Một đơn vị không quân trực thăng mới được thành lập chưa đầy nửa năm, nhưng đã lập được những chiến công xuất sắc, được Bộ Quốc phòng, BTL Quân chủng PK-KQ khen ngợi.

 Bảo vệ biên giới Tây Nam

Đất nước hòa bình chưa được bao lâu, thì bọn phản động Khơ-me đỏ đã cho một lực lượng quân chủ lực lớn khiêu khích và lấn chiếm biên giới nước ta từ Kon Tum đến Hà Tiên. Đúng vào lúc chúng ta kỷ niệm 2 năm ngày đất nước được thống nhất (ngày 30-4-1977), thì 2 sư đoàn Khơ-me đỏ đã tiến công dữ dội vào 3 xã biên giới thuộc địa bàn tỉnh An Giang là Khánh An, Khánh Bình và Vĩnh Tế. Quân địch tàn phá các khu dân cư, bắn giết đồng bào ta hết sức dã man. Để bảo vệ Tổ quôc, Bộ TTM quyết định sử dụng lực lượng của Quân khu 9, có không quân yểm trợ, mở chiến dịch lớn tiêu diệt bọn diệt chủng xâm lược.

Cùng với lực lượng máy bay phản lực, những chiếc trực thăng U-17, UH-1 của đơn vị C17 cơ động đến sân bay Cần Thơ, tham gia bảo vệ biên giới Tây Nam. Sáng ngày 7-5-1977, trận đánh đầu tiên của không quân bắt đầu. Đúng 5 giờ 15 phút, chiếc máy bay U-17 do phi công Mai Chí Lưu điều khiển cất cánh làm nhiệm vụ trinh sát. Khi phát hiện trận địa của địch ở khu vực biên giới, anh thông báo về sở chỉ huy. 25 phút sau, một biên đội máy bay A-37 được lệnh cất cánh, theo sau đó là một máy bay UH-1 làm nhiệm vụ ứng cứu. Chiếc U-17 của Mái Chí Lưu phóng các quả rốc-két vào vị trí địch để các máy bay A-37 theo đó lao vào tấn công ngay. Trận đánh đã tiêu hao nhiều sinh lực địch và phá hủy nhiều phương tiện chiến đấu của chúng. Những ngày tiếp theo, máy bay của đơn vị C17 tiếp tục cùng với lực lượng không quân chi viện cho bộ binh Quân khu 9 làm chủ chiến trường, giành lại phần đất đã bị quân địch chiếm giữ trái phép.

Sáu tháng cuối năm 1977, bọn phản động Pôn Pốt – Iêng Xa-ry vẫn liên tục đưa quân đánh sâu vào biên giới nước ta, nhất là ở khu vực Châu Đốc, gây nhiều tội ác dã man đối với đồng bào ta. Đơn vị C17 vừa củng cố xây dựng đơn vị, vừa tiếp tục tham gia đánh địch bảo vệ biên giới. Trung tuần tháng 7-1977, 10 trực thăng UH-1, một trực thăng CH-47 và 2 chiếc U-17 cơ động đến sân bay Cần Thơ, rồi ngược lên sân bay dã chiến Thất Sơn. Ngày 14-7, qua trinh sát của máy bay U-17, 3 biên đội trực thăng vũ trang của ta cất cánh chiến đấu trên vùng biên giới Châu Đốc. Trực thăng bay ở độ cao từ 10 đến 15 mét, bắn cấp tập vào các vị trí phòng thủ của địch. Pháo địch từ dưới bắn lên làm máy bay do phi công Hồ Duy Hùng lái chính trúng mảnh đạn, lái phụ Nguyễn Trọng Hùng bị thương nhẹ. Sau này phi công Hồ Duy Hùng kể lại: “Đạn địch bắn lên rất rát. Sở chỉ huy tiền phương huy động thêm 6 chiếc A-37 của ta tới tham chiến và đã đánh trúng vào 2 trận địa pháo, một trận địa súng cối của địch, tạo điều kiện cho bộ binh Sư đoàn 9 vượt kênh Vĩnh Tế tiêu diệt các tuyến phòng thủ của Khơ-me đỏ”. Trong trận chiến đấu này, máy bay trực thăng đã yểm trợ rất hiệu quả cho xe tăng, bộ binh ta chiếm lĩnh trận địa, được Bộ TTM nhiệt liệt khen ngợi.

Tổ bay trao đổi sau trận đánh. Ảnh tư liệu.

Trên hướng của Quân khu 7 và Binh đoàn Tây Nguyên, máy bay UH-1, U-17 cũng xuất kích hàng trăm lần chiếc, phối hợp chặt chẽ với bộ binh, tiêu diệt hàng chục tuyến phòng thủ trái phép của quân Khơ-me đỏ. Các phi công như Nguyễn Đình Khoa, Nguyễn Văn Dũng, Hồ Duy Hùng, Nguyễn Thanh Mua, Vi Quốc Ân, Nguyễn Duy Núi, Mai Chí Lưu, Đoàn Hồng Quân… chiến đấu rất dũng cảm, mưu trí, đạt hiệu suất cao. Họ thực sự là niềm tin tưởng của bộ binh trong mỗi trận đánh lớn, góp phần đánh đuổi quân xâm lược, bảo vệ vững chắc biên giới phía Tây Nam của Tổ quốc. Đến tháng 1-1979, quân Pôn Pốt – Iêng Xa-ry buộc phải rút sâu vào lãnh thổ Cam-pu-chia.

Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quốc tế

Sau khi đánh đuổi bọn diệt chủng ra khỏi biên giới Tây Nam, hưởng ứng lời kêu gọi giúp đỡ của Đảng nhân dân cách mạng Cam-pu-chia, quân đội ta tiếp tục truy kích, tiêu diệt quân Pôn Pốt – Iêng Xa-ry, giúp đất nước “Chùa tháp” thoát khỏi họa diệt chủng. Cùng với những cánh quân tiến sâu vào hậu cứ của địch, máy bay của đơn vị C17 cùng lực lượng không quân liên tục xuất kích, tiêu diệt hàng chục trận địa phòng thủ của chúng ở các tỉnh Stung-Cheng, Prey-veng, Kông-pông-chàm… giúp cho bộ binh Quân khu 7 đánh chiếm sân bay Svây-riêng. Trực thăng của ta còn yểm trợ và dẫn đường cho các mũi xe tăng tiến sâu vào bờ sông Mê Kông và áp sát vào Thủ đô Phnôm-pênh.

Trên hướng Quân khu 9, lực lượng không quân đã phối hợp, giúp bộ binh đánh chiếm Núi Xôm. Các biên đội trực thăng của Nguyễn Xuân Trường, Bùi Văn Thuấn và Vi Quốc Ân phối hợp với bộ binh và hải quân tiến đánh bến phà Niếc-lương, đập tan tuyến phòng thủ ở cửa ngõ Tà-keo. Phi công Nguyễn Xuân Trường kể lại: “Sau khi cơ động từ hướng Quân khu 5 xuống hướng Quân khu 9, chúng tôi tham gia nhiều trận đánh, yểm trợ hỏa lực hiệu quả để bộ binh chiếm lĩnh các trận địa”. Ngày 8-1-1979, khi các cánh quân của Binh đoàn Cửu Long và các đơn vị vũ trang cách mạng Cam-pu-chia tiến vào giải phóng Phnôm-pênh, thì máy bay của đơn vị C17 cũng hạ cánh xuống chiếm lĩnh sân bay Pô-chen-tông. Từ Phnôm-pênh, lực lượng trực thăng phát triển theo các cánh quân đánh địch và giành thắng lợi ở Công-pông-chàm, Công-pông-thom, Công-pông-chnăng, Xiêm-riệp, Xi-xô-phôn. Không chỉ chi viện hỏa lực cho các trận đánh lớn, trực thăng của ta còn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ vận chuyển quân, vận chuyển hàng hóa, cứu thương… Hơn một năm trên chiến trường Cam-pu-chia, đơn vị C17 đã chiến đấu mưu trí, dũng cảm và lập được nhiều chiến công oanh liệt.

Sau khi hoàn thành nghĩa vụ quốc tế, đơn vị C17 tập trung vào nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng đơn vị vững mạnh. Đơn vị đã tham gia nhiều đợt diễn tập lớn trên địa bàn Quân khu 7, Quân khu 9, Tây Nguyên và được cấp trên đánh giá cao.

Một vinh dự lớn lao đã đến với cán bộ, chiến sĩ đơn vị không quân trực thăng này là ngày 28-8-1981, C17 được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý: Đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân. Trước đó, tháng 12-1979, phi công Nguyễn Đình Khoa đã được tuyên dương Anh hùng LLVT nhân dân. Và đến 30-8-1989, C17 được tuyên dương danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân lần thứ hai; cùng nhiều huân, huy chương cao quý khác của Nhà nước Cam-pu-chia. Từ đây, đoàn bay trực thăng bước vào một giai đoạn phát triển mới.

Bài và ảnh: LÊ PHI HÙNG

Kỳ II: Cứu dân trong bão lũ