QĐND - Nhà văn hóa (NVH) và Bưu điện văn hóa (BĐVH) được xây dựng nhằm góp phần nâng cao dân trí, nhu cầu giải trí của người dân nông thôn. Thế nhưng, nhiều công trình được đầu tư hàng tỷ đồng lại để hoang phế, xuống cấp, gây lãng phí. Vĩnh Long là một  trong những địa phương có nhiều NVH đang bị bỏ hoang, BĐVH hoạt động kém hiệu quả...

Nhà văn hóa “đắp chiếu”

Nhà văn hóa xã Thiện Mỹ, huyện Trà Ôn, một công trình được coi là bề thế bậc nhất của tỉnh Vĩnh Long. Công trình này được xây dựng năm 2002, trong khuôn viên 2000m2, với số tiền 1,2 tỷ đồng. Nằm cạnh Quốc lộ 54 có đầy đủ các phòng chức năng như: Hội trường, phòng đọc sách, phòng truyền thống, phòng truyền thanh… với đầy đủ các trang, thiết bị để hoạt động. Thế nhưng từ khi khánh thành tới nay NVH này chỉ hoạt động cầm chừng và rơi vào tình trạng “cửa đóng, then cài”. NVH xã Thành Lợi, huyện Bình Tân, được xây dựng từ năm 2000 với số tiền ngót nghét một tỷ đồng nhưng cũng chỉ hoạt động được vài buổi rồi đóng cửa! Mãi đến năm 2008, NVH mới được chuyển giao cho đơn vị khác sử dụng.

Nhà văn hóa xã Thiện Mỹ, huyện Trà Ôn "hoành tráng" bậc nhất  tỉnh cũng lâm vào cảnh đìu hưu.

Theo con số thống kê của Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Long, tỉnh có khoảng 35 NVH cấp xã, số NVH hiện còn hoạt động chỉ đếm trên đầu ngón tay, còn lại đều đang trong tình trạng “đắp chiếu”, hư hỏng, xuống cấp trầm trọng. Ông Phan Văn Giàu, Phó giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Long thẳng thắn nhìn nhận:

- Trước đây, do tỉnh có quy định xã nào muốn được công nhận danh hiệu  xã văn hóa thì bắt buộc phải có NVH nên các xã đua nhau xây dựng theo phong trào. Do xây vội nên nhiều NVH đặt ở những vị trí không phù hợp khiến cho việc thu hút người dân tham gia hoạt động, sinh hoạt văn hóa, thể thao gặp khó khăn. Thêm vào đó, đội ngũ cán bộ chuyên môn quản lý, tổ chức hoạt động NVH vừa thiếu vừa yếu, càng khiến NVH khó hoạt động. Mặc dù HĐND tỉnh Vĩnh Long chấp thuận hỗ trợ mỗi NVH 20 triệu đồng/năm từ 2008, nhưng đến nay NVH vẫn hoạt động không hiệu quả.

Bưu điện văn hóa hoạt động cầm chừng

Cùng chung cảnh ngộ như NVH, các BĐVH ở các xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long cũng hoạt động cầm chừng. Kết quả điều tra, khảo sát của Sở Thông tin và Truyền thông (TT và TT), toàn tỉnh Vĩnh Long có 95 điểm BĐVH xã, 5 điểm BĐVH đã ngưng hoạt động, 90 điểm còn lại thì chỉ có 15 điểm hoạt động khá (16,4 %), 38 điểm hoạt động trung bình, 37 điểm hoạt động yếu kém (40,6%). 95 điểm BĐVH xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long được đầu tư xây dựng với số vốn 11,4 tỷ đồng, sử dụng tổng diện tích đất 17.000m2 với kỳ vọng đưa công nghệ thông tin, bưu chính viễn thông đến với người dân vùng nông thôn. Thế nhưng, các điểm BĐVH này chỉ hoạt động tốt trong 5 năm đầu (2000-2005), từ 2006 đến nay, các điểm BĐVH ngày càng hoạt động kém hiệu quả. Các hoạt động phục vụ công ích: Đọc báo, đọc sách, tủ sách pháp luật cũng ngày càng giảm do có nhiều kênh thông tin, đầu sách, báo ít nên không thu hút được người đọc. Lý giải tình trạng trên, ông Trần Thanh Sơn, Phó giám đốc Sở TT và TT tỉnh Vĩnh Long cho rằng:

- Điểm BĐVH xã hoạt động kém hiệu quả là do tốc độ phát triển điện thoại (điện thoại bàn, điện thoại không dây, di động), internet (ADSL, 3G) ở các hộ gia đình quá nhanh khiến doanh thu ở các điểm BĐVH bị tụt giảm, dẫn đến thu nhập của nhân viên làm tại các điểm BĐVH thấp. Kết quả khảo sát của Sở TT và TT tỉnh Vĩnh Long, mức thu nhập bình quân của nhân viên điểm BĐVH xã từ 516.000 đến 730.000 đồng/tháng, số người có thu nhập từ 1,2 đến 1,5 triệu đồng/tháng chỉ đếm trên đầu ngón tay. Thu nhập thấp, lại phải làm việc 12 tiếng mỗi ngày, tuần làm việc 7 ngày (không nghỉ) nên một số nhân viên đã nghỉ việc khiến điểm BĐVH xã buộc phải đóng cửa, số còn lại thì chỉ hoạt động cầm chừng. Hiện nay, Sở TT và TT tỉnh Vĩnh Long đã đưa ra một số biện pháp: Cho phép các điểm BĐVH mở thêm các dịch vụ khác: Kinh doanh văn hóa phẩm, làm đại lý cho công ty cổ phần sách và thiết bị trường học. Tuy nhiên, đó chỉ là những giải pháp tình thế, chưa phải mang tính chất lâu dài. Ông Sơn cảnh báo: “Nếu không được đầu tư, hỗ trợ thì các điểm BĐVH khó có thể tồn tại trong xu thế cạnh trạnh ngày càng khốc liệt trên thị trường bưu chính, viễn thông. Trong khi đó, điểm BĐVH không chỉ là nơi cung ứng các dịch vụ bưu chính viễn thông, nơi góp phần nâng cao dân trí mà còn là nơi chuyển, phát các giấy tờ công văn phục vụ các cơ quan nhà nước.

Xây dựng NVH, BĐVH ở các vùng nông thôn là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, quá trình triển khai, nhiều địa phương, trong đó có Vĩnh Long lại mang nặng tính phong trào, do đó các công trình này chưa phát huy được hiệu quả, gây lãng phí tiền của Nhà nước. Nếu ngành văn hóa, thông tin, bưu chính và chính quyền địa phương không kịp thời phối hợp tháo gỡ khó khăn, bất cập hiện nay, NVH, BĐVH sẽ khó có thể tồn tại, phát huy hiệu quả phục vụ người dân nông thôn. Khi đó, sự lãng phí sẽ còn lớn hơn.

Bài và ảnh: Nguyễn Kiểm