Người trồng tiêu có nguy cơ…tay trắng

QĐND Online - Hơn 550 ha hồ tiêu ở huyện Chư Sê, Chư Pưh (Gia Lai) bị nhiễm bệnh, chết nhanh. Vườn có tiêu nhiễm bệnh ít chừng 3%, vườn nhiễm nhiều thì tới 20%; đặc biệt, nhiều vườn xuất hiện tiêu chết hàng loạt không kiểm soát nổi, khiến nhiều hộ trồng tiêu chưa kịp mừng vì hồ tiêu được giá đã phải đối mặt với nguy cơ tay trắng.

Vườn tiêu…tiêu điều

Dạo một vòng quanh “thủ phủ” hồ tiêu Chư Sê những ngày này, ở đâu cũng thấy người dân lo lắng bởi “cơn bão” hồ tiêu nhiễm bệnh chết nhanh, chết hàng loạt. Diện tích hồ tiêu nhiễm bệnh của huyện Chư Sê đã lên tới hơn 150 ha, huyện Chư Pưh khoảng 400 ha. Có thể điểm qua các xã có tiêu bị thiệt hại nặng là Al Bá, Kông Htôk, Ia Pal, Bờ Ngoong,…(Chư Sê), Ia Hla, Ia Hrú, Ia Phang, thị trấn Nhơn Hòa (Chư Pưh). Đến nay, theo thống kê chưa đầy đủ, huyện Chư Sê có hơn 16.000 trụ tiêu đã chết, con số đó ở huyện Chư Pưh khoảng 4.000 trụ.

Nông dân huyện Chư Sê (Gia Lai) bên vườn tiêu tan hoang

Đứng tần ngần nhìn vườn tiêu đang chết dần chết mòn, bà Trần Thị Lành, làng Roh nhỏ (xã Al Bá, huyện Chư Sê) không khỏi xót xa. Vườn nhà bà có 1.300 trụ tiêu đã kinh doanh năm thứ 4, thì gần 500 trụ đã chết, 300 trụ tiêu lá đã có dấu hiệu quả tóp lại và có thể sẽ chết trong nay mai. Chỉ trong vòng một tuần, vườn tiêu đang xanh tốt, trĩu quả của nhà bà Lành bỗng dưng mất màu, quả tóp lại, lá đổ vàng, tiêu đua nhau rụng. Bà Lành cho biết: “Từ đầu mùa mưa đến giờ, tôi đã đổ thuốc, phun hết 3 đợt, mỗi đợt hơn 10 triệu đồng, nhưng không cứu được. Nhiều đoàn đã về đây kiểm tra, tư vấn này nọ nhưng tiêu vẫn cứ chết, tốc độ lây lan rất nhanh. Nhìn tiền của “đội nón” ra đi ngay trước mắt mà không cách gì cứu được khiến lòng tôi như xát muối”

Cùng chung cảnh ngộ với bà Lành, tiêu của gia đình chị Nguyễn Thị Nghị, làng Roh Lớn, cũng đã chết hơn 1.000 trụ. Vừa mót tiêu non rụng để bán cho thương lái với giá 65.000/kg, chị Nghị vừa cho biết: “Vườn tiêu này mùa trước tôi thu hơn 2 tấn, bán được hơn 300 triệu đồng. Giờ đi mót bạc cắc thế này xót lắm.” Chị Nghị còn cho biết, thấy tiêu chết, xót của, cứ nghe ai bày cách chữa là chị làm liền. Phun thuốc không biết bao nhiêu lần, hết chừng hơn 20 triệu tiền thuốc, nhưng bệnh tiêu không hết.

Nguy cơ tay trắng

Hiện nay, do giá hồ tiêu đang “sốt” nên nhiều hộ đầu tư trồng tiêu với với ước muốn đổi đời nhanh, trong khi chi phí để trồng một ha hồ tiêu lên đến hàng trăm triệu đồng. Giờ tiêu chết nhanh hàng loạt, nguồn thu nhập chính bị cắt, trong khi số tiền đầu tư trồng tiêu là tài sản nhiều năm tích lũy bị mất đi, khiến nhiều hộ gia đình rất hoang mang.

Nhiều hộ vay vốn ngân hàng để đầu tư trồng tiêu giờ “còng lưng gánh nợ”, chưa biết lấy gì để trả. Thêm nữa, tiền phân bón của các đại lý chờ đến khi thu hoạch tiêu trả nợ, giờ tiêu chết không biết lấy gì để trả…Đổi đời đâu chẳng thấy mà cảnh nợ nần ngập đầu cùng cuộc sống khó khăn đang chờ họ.

Người trồng tiêu huyện Chư Sê mót tiêu non, trước khi tiêu chết

Hộ bà Lành đang nợ ngân hàng 250 triệu, 50 triệu sắp đến kỳ đáo hạn. Thường thì bà Lành thu hoạch tiêu xong, bán để trả nợ ngân hàng, nhưng giờ tiêu chết, thiệt hại nặng nề khiến bà đang đang bối rối chưa có cách gỡ. Hộ bà Nghị cũng nợ ngân hàng hơn 200 triệu. Hầu hết những hộ đầu tư trồng hồ tiêu ở đây ít nhiều đều vay nợ ngân hàng, đặc biệt là những hộ đồng bào được vay vốn theo diện hộ nghèo để trồng tiêu.

Theo ông Hoàng Phước Bính, Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội hồ tiêu Chư Sê: Do vừa qua mưa nhiều, cây hồ tiêu bị ngập úng, nấm Phytopthora xâm nhập, làm toàn bộ gốc rễ bị thối đen, cây chuyển màu vàng úa hoặc héo xanh và chết rất nhanh trong vòng từ 5-7 ngày. Bên cạnh đó, người dân canh tác không đúng kỹ thuật như: Đào hố trồng quá sâu, để đọng nước trong bồn cây quá nhiều và lâu, bón phân hóa học và thuốc bảo vệ thực vật quá nhiều, đất đai bị xói mòn và rửa trôi hay việc phòng trừ sâu bệnh của nông dân chưa được kịp thời nên nguồn bệnh tích lũy nhiều năm, sâu bệnh ngày càng tăng thêm làm vườn tiêu xuống cấp… là những nguyên nhân làm bệnh phát triển nhanh hơn.

Để tháo gỡ khó khăn cho các hộ đang bị thất bát do hồ tiêu chết, thiết nghĩ, chính quyền địa phương cần phối hợp tích cực với các cơ quan chuyên môn, xác định rõ nguyên nhân tiêu chết để có khuyến cáo kịp thời cho bà con cách chữa trị. Đồng thời, chính quyền cần thống kê đầy đủ thiệt hại của người dân và phối hợp với các ngân hàng để có hướng giúp bà con tiếp tục sản xuất và từng bước trả nợ ngân hàng. Bên cạnh đó, những hộ thiếu đói do tiêu chết cần được hỗ trợ lương thực để bà con vượt qua khó khăn trước mắt.

Bài, ảnh: Hoài Nhơn