Người sử dụng LĐ và người LĐ cố tình bỏ qua các quy định tối thiểu

Công trình xây dựng sai phép không đảm bảo an toàn lao động làm sập Viện KHXH tại TPHCM.

Theo PGS.TS Lê Vân Trình- Viện trưởng Viện Nghiên cứu KHKT Bảo hộ lao động, Phó Chủ tịch Hội đồng Quốc gia về BHLĐ: Điểm qua các vụ TNLĐ, nguyên nhân chính là do người sử dụng LĐ không tuân thủ quy trình về ATLĐ, không đảm bảo các điều kiện tối thiểu. Hơn nữa, vì chạy theo lợi nhuận, muốn làm nhanh, tắt, để giảm chi phí nên đã phớt lờ các quy định về ATLĐ.

Đa số LĐ không được huấn luyện

Theo quy định, các cơ sở phải tổ chức tập huấn về công tác BHLĐ 1 lần/năm (không dưới 2 ngày) cho cả người sử dụng LĐ và người LĐ, trong đó kinh phí được lấy vào chi phí sản xuất. Tuy nhiên, trên thực tế, rất nhiều cơ sở không tổ chức tập huấn, hoặc có nhưng không theo đúng quy trình, quy phạm. Theo thống kê của Bộ LĐTBXH: Trên 50% người LĐ và trên 70% người sử dụng LĐ chưa được huấn luyện về công tác BHLĐ. Còn theo thăm dò, khảo sát của Viện Nghiên cứu KHKT Bảo hộ lao động thì có tới 62% người LĐ chưa được huấn luyện.

Về phía người LĐ, do không được huấn luyện về công tác BHLĐ và cũng không biết tự bảo vệ mình và cũng vì miếng cơm, manh áo nên muốn làm nhanh để đảm bảo sản lượng nên không chấp hành quy trình tối thiểu. Vụ lở núi đá ở Hà Tĩnh, Hà Nam, vụ nổ xà lan ở Bến Lức (Long An) vừa qua là những ví dụ điển hình: Vì muốn nhanh, gấp rút chạy theo lợi nhuận, sản lượng và quay vòng công việc mà cả người sử dụng LĐ và người LĐ đã không tuân thủ đúng quy trình.

Cần hoàn thiện chính sách BHLĐ

Theo KS Phan Đăng Thọ- Phó Chánh Thanh tra Nhà nước về LĐ (Bộ LĐTB&XH): Quy định hiện nay, định kỳ 6 tháng, cả năm các cơ sở sản xuất, kinh doanh có trụ sở tại địa phương nào thì báo cáo định kỳ về TNLĐ với Thanh tra Sở LĐTBXH địa phưong đó. Công tác này có vai trò đặc biệt quan trọng nhưng hiện còn nhiều bất cập như: Tỷ lệ các cơ sở báo cáo định kỳ về TNLĐ với Thanh tra sở quá thấp (chỉ đạt khoảng gần 2%); tỷ lệ địa phương gửi báo cáo đúng hạn chỉ đạt khoảng 50%; đó là chưa kể chất lượng báo cáo không tốt và báo cáo không đúng biểu mẫu quy định.

Nguyên nhân chính của tình trạng này là các cơ sở hiểu biết chưa đầy đủ về pháp luật LĐ, hoặc biết nhưng ý thức chấp hành chưa nghiêm. Vì vậy, cần sớm khắc phục những tồn tại trong công tác khai báo, thống kê và báo cáo tình hình TNLĐ để giúp xác định chính xác nguyên nhân và trách nhiệm trong việc để xảy ra TNLĐ, từ đó đề ra các biện pháp phòng ngừa có hiệu quả tình trạng TNLĐ tương tự tái diễn.

Bên cạnh đó, lực lượng thanh tra vốn đã rất mỏng, khi tiến hành thanh tra tại các DN, hầu như mới chỉ quan tâm tới thanh, kiểm tra về quan hệ LĐ mà chưa chú trọng đến công tác BHLĐ. Vì vậy, theo PGS.TS Lê Vân Trình: Để giảm thiểu các vụ TNLĐ, cần phải xây dựng và hoàn thiện chính sách về BHLĐ như chính sách khuyến khích các DN cải thiện điều kiện LĐ, nâng cao năng lực hệ thống thanh, kiểm tra, giám sát về ATLĐ. Việc cải thiện điều kiện LĐ, phòng, chống TNLĐ nên tập trung vào một số lĩnh vực có nguy cơ cao như khai thác khoáng sản, sử dụng điện, xây dựng, khu vực DN vừa và nhỏ.

Tại 2.036 cơ sở sản xuất vừa và nhỏ mà Viện BHLĐ tiến hành điều tra khảo sát trong 7 năm qua- mặc dù chưa đầy đủ - cho thấy: Đã xảy ra 4.869 vụ TNLĐ làm hơn 5.000 người bị nạn, có 214 vụ TNLĐ chết người làm 229 người bị chết và 728 người bị thương nặng.

Cao nhất là ở ngành khai thác đá và khoáng sản với tần suất TNLĐ là 26,3%o, sau đó tới ngành xây dựng (25,7%o), chế biến thực phẩm-nông-lâm sản (24,0%o), ngành cơ khí-luyện kim (18,3%o), thấp nhất là ngành sản xuất dệt-may và hàng tiêu dùng (5,3%o). Tại các ngành khai thác - khoáng sản và xây dựng, TNLĐ chủ yếu là do ngã cao, nổ mìn, vật rơi, điện giật, sập hầm; các ngành còn lại tỷ lệ TNLĐ do điện giật gây ra là cao hơn cả.

Theo LĐ