Người đàn ông phục dựng vẻ đẹp đình, chùa cổ

QĐND Online - Nghệ nhân Đỗ Đình Bộ là thể hệ thứ hai kế tục, đưa nghè đục chạm gỗ cao cấp và mộc dân dụng truyền thống của gia đình phát triển, làm rạng danh cho mảnh đất quê hương xứ Đoài.

Nghệ nhân Đỗ Đình Bộ năm nay đã 55 tuổi. Ông vốn là người làng Ngọc Than (Quốc Oai, Hà Nội), nơi có nghề đục chạm gỗ cao cấp và mộc dân dụng truyền thống. Ngay từ bé, ông đã cùng các anh em trong nhà tiếp nối nghề truyền thống của gia đình rong ruổi khắp nơi làm nghề mộc. Không theo các người anh chỉ chuyên làm điêu khắc đồ thờ, cúng, gia dụng, ông Bộ lại đi theo một hướng riêng và bén duyên với nghề xây dựng. Quyết tâm theo đuổi nghề nghiệp của mình, ông đã đi vay vốn ngân hàng để tự lập cho mình một xưởng mộc riêng. Cho đến nay, ông đã gây dựng được sự nghiệp cho riêng mình, và đứng tên sở hữu một xưởng mộc với quy mô lớn và với số vốn hàng tỉ đồng.

Nghệ Nhân Đỗ Đình Bộ vẫn ngày ngày miêt mài chăm chút với công việc

Trong suốt gần 38 năm tuổi đời, ông Bộ đã rong ruổi khắp các tỉnh phía Bắc, thậm chí còn đi vào miền Trung để xây dựng nên hàng trăn ngôi đình, chùa, những ngôi nhà cổ tinh xảo và đồ sộ. Từ những công trình nhỏ như đình làng đến các ngôi chùa nổi tiếng, ông và nhóm thợ đều đích thân tham gia phục dựng, lắp đặt, trong đó có chùa Pháp Vân, một trong bốn ngôi  chùa lớn nhất nước ta với kiến trúc độc đáo cùng hàng trăm tượng phật được tạo tác tỉ mỉ; chùa Thầy, một công trình đẹp của trung tâm Phật giáo đồng bằng Bắc Bộ. Ngoài ra, các ngôi chùa lớn nhỏ ở Bắc bộ như: chùa Bồ đề, chùa Diêm… cứ lần lượt qua tay nghệ nhân già được phục dựng khang trang, đẹp đẽ hơn.

Kiến trúc dân gian Đỗ Đình Bộ nổi danh khắp chốn vì mỗi ngôi đình, chùa, nhà cổ qua tay ông dù cổ kính, xưa cũ nhưng lại có những nét đặc sắc riêng qua bàn tay tài hoa của ông.

Các hợp đồng cứ thay nhau tìm đến với ông Bộ một phần vì cái tính cẩn thận và sống thật thà của ông. Không chỉ các ngôi đình, chùa cứ thay nhau đến tay người nghệ nhân già này, ông còn xây dựng những ngôi nhà cổ cho những quan chức, “đại gia” có thú vui tao nhã tìm về những nét điêu khắc, kiến trúc xưa cũ.

Để có được những thân gỗ tốt, gỗ quý, ông Bộ không ngại rong ruổi lên Lào Cai, Yên Bái hay tới tận Quảng Trị, Đắk Lắk… Hễ nghe thấy ở đâu có gỗ tốt, gỗ đẹp là ông liền lần mò đến tìm hiểu, xem xét. Theo ông Bộ, chọn gỗ quý hay dựng một ngôi nhà cổ đều không thể làm việc kiểu “cưỡi ngựa xem hoa”, mà phải làm bằng toàn bộ sức lực, trí tuệ và tâm sức.

Với mỗi một ngôi đình, chùa, nhà cổ cần tái dựng, ông Bộ đều bàn bạc kỹ lưỡng với gia chủ, làm sao cho phù hợp với kinh tế từng trường hợp. Chỗ nào đất xung yếu, cần chịu lực, phải làm gỗ này, chỗ nào đơn giản có thể làm bằng gỗ kia thì ông đều mạnh dạn tư vấn. Đặc biệt, chuyện tráo đổi loại gỗ tốt sang gỗ kém chất lượng để lừa bịp khách hàng là không bao giờ có đối với ông. Điều đó được minh chứng rõ nhất bởi hàng chục hợp đồng đặt hàng dựng nhà cổ tự tìm đến với ông mỗi năm.

Trong những năm 80, ông từng đi khai thác gỗ rừng ở khu vực xã Đông Xuân (Quốc Oai, Hà Nội) và được ông chủ tịch xã này nhận làm con nuôi vì cảm mến tính tình chăm chỉ, thật thà. Ông còn tự làm cối xay gạo cho bà con, ăn chung cơm gạo và thân thiết với bà con như con cháu trong nhà. Đến bây giờ, người dân ở Đông Xuân vẫn thường sang nhờ ông giúp làm các công trình nhà cổ và qua lại thân thiết.

Mấy năm trước khi nhận tái dựng một ngôi đình cho người dân xã Thủy Nguyên, Hải Phòng, ông cũng được các bô lão ở đây hết mực quý mến.

Năm 2007, một Việt kiều Mỹ không hiểu từ nguồn thông tin nào cũng gọi điện thoại nhờ ông Bộ xây cho ngôi chùa ở nước ngoài. Chẳng cần hẹn gặp trực tiếp, cũng chẳng đòi hỏi giữ thứ gì làm tin, chỉ trao đổi qua điện thoại thôi, người phụ nữ này tin tưởng chuyển thẳng tiền cho ông làm nhà.

Bà Việt kiều mời ông Bộ sang tận Mỹ dựng chùa cho mình với giá 15.000 USD, nhưng ông không đi được vì bận công việc. Rồi bà lại cử người về quay lại video cách dựng nhà, cách sắp xếp các chi tiết của ông để các thợ bên đó dựng lại theo. Chuyện nghe đơn giản, tưởng khó tin mà lại xảy ra hoàn toàn tự nhiên với ông.

Có một ngôi nhà cổ rộng một mẫu ở xã Hòa Thạch, Quốc Oai trị giá gần 6 tỉ đồng của một vị giám đốc công ty xây dựng là kiệt tác của ông Bộ. Ngôi nhà đồ sộ được chủ nhân kỳ vọng, sang tận Trung Quốc chụp lại tư dinh của Hòa Thân (Hòa Trung Đường) mang về Việt Nam làm theo gần như y chang. Nói đến những công trình tinh xảo này, ông Bộ lại suýt xoa, ánh mắt sáng bừng: “Làm xong những công trình lớn như thế, mê lắm chứ!”.

Nhìn người đàn ông khắc khổ và dễ mến Đỗ Đình Bộ say sưa kể về cuộc đời tái dựng hàng trăm ngôi đình, chùa, nhà cổ trên khắp các tỉnh, thành của đất nước, tôi “không thể đừng” ngưỡng mộ trước một tài hoa và tâm huyết. Có lẽ với ông Bộ, điều khiến ông trăn trở, thao thức mỗi đêm không phải là con số 55 tuổi đang lớn lên mỗi năm hay 45kg cân nặng, mà là một điều gì đó rất khác…

Bài và ảnh: Quốc Cường