QĐND Online - Trong bản báo cáo thành tích, anh có một Huân chương Chiến công hạng Ba do Chủ tịch nước trao tặng; là một trong 10 gương mặt trẻ tiêu biểu được Trung ương Đoàn vinh danh năm 2009 và là một trong 20 thanh niên tiêu biểu xuất sắc tại Đại hội Hội Liên hiệp Thanh niên toàn quốc lần thứ VI (giai đoạn 2005 - 2010) cùng nhiều Bằng khen, Giấy khen, danh hiệu khác nhờ những chiến công xuất sắc trong đấu tranh phòng chống tội phạm ma tuý. Đó là Thượng uý Trần Ngọc Toản - Đội phó Đội cảnh sát điều tra về tội phạm ma tuý huyện Than Uyên (Lai Châu).

Kỳ I: "Duyên" phá án

Mới chưa đầy 7 năm tuổi nghề nhưng Thượng uý Trần Ngọc Toản đã phá không biết bao nhiêu vụ án ma tuý. Chỉ tính từ năm 2007 đến nay, trong nhật ký làm án của mình, Thượng uý Trần Ngọc Toản đã trực tiếp tham gia điều tra, khám phá 182 vụ án ma tuý, bắt giữ, khởi tố 286 đối tượng, thu giữ 16 bánh heroin, 97 triệu đồng và hơn 14.000 USD, bóc gỡ 4 tụ điểm phức tạp, triệt phá 49 đường dây vận chuyển trái phép chất ma tuý... Đến nay, nhắc tới cái tên Trần Toản thì bọn tội phạm về ma tuý ở nhiều tỉnh phía bắc cảm thấy khiếp sợ, còn nhân dân, đồng đội của anh thì rất tự hào, khâm phục.

Dường như Trần Ngọc Toản sinh ra để trở thành... khắc tinh của bọn tội phạm về ma tuý. Đã từng đỗ 4 trường Đại học, cao đẳng trong đó có cả Học viện Biên phòng mà nhiều người mơ ước, nhưng cuối cùng chẳng hiểu duyên số như thế nào mà anh lại đến với Học viện Cảnh sát Nhân dân để đến với những vụ án “ma" (án ma tuý), đến với những danh hiệu và cả những nguy hiểm cận kề hung thần, sinh tử.

Lực lượng đánh án bàn phương án tác chiến.

Trước khi làm việc với Trần Ngọc Toản, tôi được biết về anh với nhiều chiến công tưởng như được "sản xuất" từ phim hành động. Đồng nghiệp, bạn bè, thậm chí cả người dân ở huyện Than Uyên, những ai biết anh khi được hỏi về tài phá án “ma" của Thượng uý Trần Ngọc Toản lại trả lời tôi bằng câu hỏi ngược lại: một trong mười thanh niên tiêu biểu toàn quốc năm 2009, một trong hai mươi thanh niên xuất sắc nhất của cả nước trong 5 năm thì có giỏi không?

Tuy chẳng ai nói được cụ thể cái bản năng ấy nó như thế nào nhưng dường như đồng nghiệp, bạn bè của Toản đều nhớ gần như trọn vẹn những vụ án lớn mà Toản đã triệt phá. Họ cho rằng Trần Ngọc Toản có “bản năng” phá án. Còn với nhân vật chính thì anh chỉ cười và nói “mình chẳng có tài gì đâu, chẳng qua mình là người rất có duyên với án ma tuý mà thôi”.

Có thể kể ra đây một vài chuyên án điển hình mà các đối tượng bị bắt khi vận chuyển đến hàng bánh heroin do Toản đã từng triệt phá. Ngày 17-6-2007, qua quá trình điều tra, trinh sát, nắm tình hình, Trần Ngọc Toản đã cùng đồng đội xuất sắc phá thành công chuyên án 607.C, bắt giữ hai đối tượng, thu giữ 2 bánh heroin. 5 ngày sau đó (ngày 22-6-2007), 3 đối tượng cùng 1 bánh heroin trong chuyên án 507.VM bị anh cùng đồng đội bắt giữ. Kỷ lục hơn, trong khoảng 4 giờ (từ 13 đến 17 giờ) ngày 14-8-2007, anh đã phá 2 chuyên án (chuyên án 607.Q và chuyên án 707.D), bắt giữ 7 đối tượng và 3 bánh heroin. Hồi 12 giờ ngày 21-1-2009, anh đã mưu trí, sáng tạo cùng đồng đội phá chuyên án 109.ST, bắt giữ 2 đối tượng và 1 bánh heroin, đấu tranh mở rộng vụ án bắt 4 đối tượng, thu giữ hơn 56 triệu đồng cùng nhiều tang vật khác, triệt phá thành công đường dây vận chuyển heroin từ tỉnh Điện Biên qua huyện Than Uyên tới huyện Văn Bàn (tỉnh Lào Cai)...

Chiến công đáng kể trong công tác phòng chống tội phạm của Thượng uý Trần Ngọc Toản là mưu trí, sáng tạo, gan dạ, nhanh trí phá thành công chuyên án mang bí số 208T ngày 1-9-2008. Sau nhiều ngày lăn lộn ở khắp các địa bàn, với sự thông minh, nhạy bén nghề nghiệp và sự nhận định tình hình chính xác, Trần Ngọc Toản đã xác định được đối tượng trong đường dây buôn bán ma tuý từ Mộc Châu (tỉnh Sơn La) qua huyện Than Uyên đi sang tỉnh Lào Cai rồi đưa hàng vượt biên sang Trung Quốc là một nam giới khoảng 45 tuổi, người dân tộc Mông đang ẩn nấp dưới vỏ bọc là dân khai thác vàng trên địa bàn. Những biểu hiện như sự sao nhãng trong công việc, sự xa xỉ trong chi tiêu, sử dụng các phương tiện đắt tiền cùng với hành tung bí ẩn của đối tượng đã không thể qua được con mắt nghiệp vụ tinh tường của Trần Ngọc Toản. Đối tượng đã được đưa vào vòng theo dõi (sau này được xác minh là Giàng A Tếnh, sinh năm 1965, có HKTT tại Mường Chùm, Mường La, Sơn La) và chuyên án 208T được thành lập.

Hóa trang đi đánh án.

Ngày phá án, dù các phương án đã được lên cẩn thận đến từng chi tiết, từ địa điểm phá án, đến cả cách quan sát, cách tiếp cận đối tượng, mọi hành động từ đường đi nước bước của đối tượng đều nằm trong vòng theo dõi... nhưng đã quá giờ so với kế hoạch di chuyển của đối tượng mà vẫn chưa thấy "cá vào lưới". Những suy nghĩ về sự thất bại của chuyên án đã bắt đầu xuất hiện trong suy nghĩ của một vài chiến sỹ tham gia phá án. Xác minh lại tình hình, được biết trên tuyến đường đối tượng đi qua (Quốc lộ 279) có sạt lở cục bộ, cộng với nguồn tin ban đầu cho biết các đối tượng dùng xe ô tô để giao hàng, một suy nghĩ loé lên trong đầu người Đội phó can trường này là: xe ô tô không đi được nhưng nhất định hàng phải đi được; chúng phải đi bằng phương tiện khác! Ngay lập tức, Ban chuyên án chuyển hướng chú ý sang các đối tượng đi bằng xe mô tô. Kiên trì mật phục đến khoảng 12 giờ 30, có 2 đối tượng đi xe mô tô từ hướng Quỳnh Nhai về Than Uyên, người ngồi phía sau xe có đặc điểm nghi vấn trùng với đặc điểm nhận dạng đối tượng trong chuyên án. Chỉ qua một vài câu hỏi và hành động thăm dò, bằng con mắt nhà nghề, Thượng uý Trần Ngọc Toản nhận định đúng đối tượng trong chuyên án và ngay lập tức áp sát, khống chế đối tượng.

Những trinh sát tham gia đánh án hôm ấy còn nhớ rất rõ tình huống đó: khi anh Toản tới gần đối tượng, mắt hắn dường như không chớp, đề phòng từng hành động của anh Toản và đến khi anh Toản chạm vào người hắn bằng một hành động thăm dò, hắn đã phản ứng phòng vệ một cách khác thường. Bằng một hành động nhanh gọn, thuần thục, trong một khắc, hai tay đối tượng đã bị Toản khoá trái, mọi cử động chống trả dường như chỉ là vô vọng vì hành động của anh quá nhanh, quá chuẩn xác.

Đối tượng được áp tải vào vị trí an toàn để kiểm tra. 6 bánh heroin được tìm thấy trong chiếc cặp số của đối tượng. Chống trả không được, đối tượng chuyển sang giọng điệu thoả hiệp, mua chuộc: "Nếu các anh tha, em sẽ gọi điện bảo bố em mang 400 triệu đồng lên biếu các anh, cũng xin biếu anh luôn chiếc xe ô tô MITSUBITSHI (Jolie)". Đối mặt với một khoản tiền cực lớn nhưng không một chút do dự, Thượng uý Trần Ngọc Toản đã từ chối. Đấu tranh nóng, đối tượng được xác định là Hờ A Cưa (sinh năm 1986 thường trú tại bán Pa Kha - Lóng Luông - Mộc Châu - Sơn La). Cưa khai ông trùm Tếnh đã mang 6 bánh heroin đi trước theo một đường khác. Ngay lập tức cán bộ, chiến sỹ tham gia chuyên án lợi dụng sự nhận diện của người lái xe ôm cho Cưa đuổi theo tìm Tếnh.

Hiện trường chỉ còn lại Thượng uý Trần Ngọc Toản, hai quần chúng tốt và đối tượng Hờ A Cưa. Anh thấy băn khoăn về lời đề nghị hối lộ của đối tượng: "Đã có xe phải có người lái, mà tướng thì không bao giờ lộ mặt giao hàng. Vậy thì Cưa và Tếnh chỉ là hai xúc tu của tên trùm và tên trùm đó chắc chắn đang trên xe ô tô. Không phá bây giờ không biết bao giờ phá được!" Với suy nghĩ đó, anh cùng hai quần chúng vừa áp tải Cưa đi ngược lại vừa quan sát. Để tránh đối tượng trong chuyên án chạy trốn, một mình anh cầm súng đứng giữa đường chặn tất cả các phương tiện đi ngược. Truy đuổi đến bản Cáp Na (Tà Hừa - Than Uyên), Thượng uý Trần Ngọc Toản phát hiện hai đối tượng và xe ô tô đúng như lời khai của Hờ A Cưa đang dừng lại ven đường. Sau khi bố trí người khống chế Hờ A Cưa ở nơi an toàn, khuất tầm quan sát của hai đối tượng kia, anh cùng hai quần chúng tiếp cận đối tượng. Dù một tay phải cầm hộp tang vật vừa thu giữ, chỉ dùng một tay anh vẫn giật bỏ con dao găm mà đối tượng mang theo và quật ngã một đối tượng, cùng lúc đó hai quần chúng cũng khống chế được đối tượng còn lại.

Đối tượng bị anh quật ngã (Sùng A Thái) còn rất trẻ, chống cự quyết liệt nhưng ngay lập tức anh Toản cho hắn "nếm" ngay một đòn giữa trán. Hắn choáng váng, nằm yên. Trong khi đó hai quần chúng mới chỉ khống chế được đối tượng Hờ A Cở (cả hai đều cùng bản với Hờ A Cưa) mà không thể khoá được đối tượng. Dù một tay phải giữ tang vật, dùng nửa thân mình để khống chế Sùng A Thái anh vẫn vươn người tóm lấy chân của Hờ A Cở và quật sấp hắn xuống đất. Khi đã bắt được 3 đối tượng, anh liên lạc với đồng đội và nhận được tin vui: Giàng A Tếnh đã bị bắt tại trung tâm thị trấn Than Uyên với 6 bánh heroin. Ngay sau vụ án, lãnh đạo đơn vị khen nhưng cũng trách anh: “Liều quá”. Bây giờ nhớ lại anh bảo: “Lúc ấy còn có tâm trí nào mà nghĩ đến bản thân nữa, “máu” đánh án nó đã lên đến đầu rồi thì phải đánh bằng được thôi!”.

Qua đấu tranh mở rộng chuyên án, ngày 3-9-2008, Ban Chuyên án đã tiến hành bắt, khám xét khẩn cấp đối tượng Ly Seo Sủ ở bản Nỉ Sỉ 3 (Pha Long - Mường Khương - Lào Cai) thu giữ 2 bánh heroin và 1,5 tỷ đồng... Như vậy cả số heroin bị bắt quả tang và số heroin mà chúng đã bán là 39 bánh, trị giá là 5,859 tỷ đồng.

Bài, ảnh: Khánh Kiên