Một cửa hàng bán chè

QĐND Online- Từ lâu, chè vốn là đặc sản nổi tiếng của Thái Nguyên. Nhưng để mua được một cân chè Tân Cương (loại ngon nhất ở đây) chính hiệu, thì không phải là điều dễ dàng, ngay cả với những hành khách đã quen thuộc với “thủ đô gió ngàn”. Xung quanh cây chè đất Thái, có bao nhiêu câu chuyện đáng bàn…

Hãy chọn…giá đúng!

Chợ Thái nằm cạnh quảng trường của thành phố, được bố trí giống như một siêu thị. Có rất nhiều mặt hàng được bày bán ở đây. Lẽ đương nhiên, chè là thứ không thể thiếu.

Chị Lê Thị Thảo, chủ một quầy bán chè, giới thiệu với tôi: cửa hàng chị có đủ các loại chè; từ 40, 45, 48, 55, 60, 80, 100 (nghìn đồng/1 cân). Tất cả đều là Tân Cương chính gốc! Còn chị Hà, chủ quầy 384, thì lại quảng cáo là, nhà chị chỉ có 2 loại chè: loại thường giá 80, loại đặc biệt giá 120. Các cửa hàng khác ở đây cũng đều có nhiều loại chè và đều khẳng định, hàng của mình là chè Tân Cương chính hiệu!

Rời chợ Thái, tôi đi tới một cửa hàng trên đường Quang Trung, phường Quang Trung. Đón tiếp khách, chị bán hàng chỉ vào 2 bọc chè, nói rằng: bọc thứ nhất là chè ta, giá 60; bọc thứ hai là chè cành, giá 80. Rồi khi thấy tôi hỏi xem còn lạo chè nào ngon hơn không, thì chị ta gọi một người đàn ông trong nhà đi ra. Người này chỉ vào bọc thứ nhất và bảo là, chỉ có mỗi loại đó là ngon nhất, giá 100; còn loại kia giá 60. Với hai lời “chào hàng” khác nhau như vậy, chẳng ai mà không nghi ngờ rằng: “Hình như 2 bọc chè kia, có thể “phán” giá thế nào cũng được!”.

Những “mánh” buôn chè

Tìm hiểu những người dân sống ở đây, thì được biết, những người bán buôn thường mua chè ở Trại Cài, Đại Từ, Phú Lương (Thái Nguyên)...thậm chí là từ Cao Bằng; rồi sau đó “giả danh” là chè Tân Cương. Không những thế, họ còn mua những loại chè kém chất lượng, có giá thấp, rồi trộn với những loại chè khác, để bán với giá cao. Khách hành nào mà thiếu kinh nghiệm thì rất dễ mua phải chè giá đắt nhưng uống không ngon.

Theo những người uống chè sành, thì Tân Cương loại ngon phải có cánh nhỏ, xoăn, móc câu, hương sen, uống có vị ngọt. Người ta gọi đó là tôm nõn. Còn những loại chè kém chất lượng thì nước hơi đỏ, uống có vị chát. Nếu người dân ở đây muốn mua chè ngon thì họ thường nhờ những người quen ở Tân Cương, vào tận nhà người trồng chè, mới mua được chè nguyên chất, giá cả hợp lý.

Trên “đất chè” Tân Cương

Theo lời chỉ dẫn, tôi tìm đến xã Tân Cương, cách trung tâm thành phố Thái Nguyên 15 km. Dọc hai bên đường, những cánh đồng chè trải dài, xanh bát ngát. Người ta bảo rằng, chất đất ở đây rất thích hợp với loại cây này, nên bao đời nay, chè Tân Cương được coi là ngon nhất Thái Nguyên.

Cô Vui, ở xóm Hồng Thái 2, dẫn tôi vào nhà và mang ra một bọc chè vừa mới sao xong. Cô bảo rằng, có nhiều người buôn chè hay vào đây mua, rồi đem về trộn với những loại khác. Bình thường, như nhà cô bán, chỉ có giá 80. Nhưng với những hàng bán buôn, thì có khi, giá tăng gấp 2, gấp 3.

Có lẽ vì vậy, mà thu nhập của những gia đình trồng chè ở đây không cao là bao. Trên địa bàn xã, có rất ít những ngôi nhà to lớn, khang trang. Phần lớn các gia đình đều có mức sống thấp hoặc bình thường.

“Mở rộng lối đi” cho cây chè Thái

Nếu như cây cà phê ở Tây Nguyên đã gắn với nhiều cái tên nổi tiếng trong nước và quốc tế như Trung Nguyên, Vinacafe...thì hiện tại, vẫn chưa có một thương hiệu chè Thái nào thực sự được nhiều biết đến trên thị trường. Trong vùng, chỉ có vài doanh nghiệp vừa và nhỏ, như Hoàng Bình, Thái Hà...làm thu mua, chế biến chè. Còn lại, phần lớn chè được người dân bán lại cho các đại lý, tư thương; để họ chở đi, phân phối khắp nơi. Trong số đó, nhiều kẻ thường dùng các "tiểu xảo" trộn chè, rồi tiếp thị vô căn cứ cho sản phẩm của mình, nhằm thu về lợi nhuận tối đa.

Kết quả là, những người trồng chè thì ít được hưởng xứng đáng công sức lao động của mình; người tiêu dùng, uống chè thì lại khó có thể mua được hàng chất lượng cao, giá cả hợp lý. Lợi nhuận chủ yếu rơi vào tay các “lái buôn”.

Trước tình trạng trên, thiết nghĩ, Nhà nước và Thành phố Thái Nguyên cần quan tâm hơn nữa đến việc phát triển cây chè. Trước hết, phải xây dựng các doanh nghiệp lớn, làm nhiệm vụ thu mua, chế biến, tiêu thụ sản phẩm cho bà con. Tiếp đó, cần chú trọng khâu tiếp thị sản phẩm, để xây dựng thương hiệu chè Thái có uy tín, chất lượng cao trên thị trường. Mặt khác, phải thường xuyên đẩy mạnh nghiên cứu, áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến...vào canh tác, sản xuất, chế biến. Cụ thể là: cần tạo ra những giống chè ngon, năng suất tốt; phổ biến, hướng dẫn cho bà con cách trồng và chăm sóc cây chè sao cho khoa học, hiệu quả; tổ chức sản xuất theo quy mô lớn, dần dần xoá bỏ lối canh tác manh mún; áp dụng những máy móc, công nghệ chế biến chè hiện đại, nhằm đa dạng hoá và nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng được nhu cầu của thị trường...

***

Thị trường chè hiện nay vẫn là mảnh đất “màu mỡ”, chưa được khai thác hiệu quả. Vì đa số người dân Việt Nam vẫn thích dùng chè là thức uống thường xuyên trong gia đình. Mặt khác, nhiều người dân ở các nước phát triển như Mỹ, châu Âu...cũng đang có xu hướng uống chè xanh, thay vì dùng cà phê hay những đồ uống có ga.

Do vậy, nếu chúng ta có những hướng đi đúng đắn ngay từ bây giờ, thì chắc chắn, sẽ thu được nhiều kết quả khả quan. Khi ấy, câu chuyện về những cây chè đất Thái sẽ được kể với nhiều thành công.

HOÀNG NGỌC TUÂN