QĐND Online - Mỹ Thủy là một ngôi làng hiền hoà nằm ven biển thuộc xã Hải An, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Mảnh đất này được biết đến với những trang sử hào hùng, ghi dấu những chiến công hiển hách. Người dân vùng biển nơi đây luôn vững chắc tay chèo bám biển, bám làng để chiến đấu bảo vệ quê hương, bảo vệ vùng biển Tổ quốc. Không biết bao chiến hạm của kẻ thù đã bị chôn vùi nơi miền đất cát này, để hôm nay Mỹ Thủy - tên của một làng biển thân thương của Quảng Trị đã hồi sinh trên hoang tàn, đổ nát chiến tranh và đang từng bước khởi sắc thay da đổi thịt trong các dự án lớn, những mái ngói đỏ tươi, những con tàu rẽ sóng ra khơi trong yên bình.

Mớ cá làng biển bãi ngang giúp người làng nuôi con cái ăn học thành tài

Vươn khơi bám biển

Làng biển Mỹ Thủy không có nhiều cảnh đẹp, nhưng sự ồn ào của chợ phiên buổi sáng, cảnh thuyền về tấp nập, hương vị của biển và những sân phơi cá trải rộng là những gì tôi bắt gặp và khám phá ở làng biển này. Hòa vào nhịp sống nơi đây, mỗi người đều có thể tận hưởng sâu sắc nhịp sống vùng biển. Khi đêm về, những ánh đèn soi cá vẫn sổ dài, khiến cho mặt biển mang một vẻ đẹp long lanh, huyền ảo. Những con tàu lớn luôn tấp nập trên biển, những ngư dân bận bịu với công việc nhưng sẵn sàng hồ hởi chia sẻ những câu chuyện cần lao của họ.

Đời sống của người dân chủ yếu dựa vào nghề đánh bắt hải sản gần bờ. Khoảng 3 giờ sáng là cả nhà thức dậy và đi đến chiều mới về. Họ quăng quật với con nước gần bờ, tìm kiếm những đàn cá nhỏ bằng kinh nghiệm dân gian. Chẳng máy móc định vị hiện đại, kinh nghiệm tìm kiếm hoàn toàn được truyền thụ bởi túi khôn của cha ông qua truyền khẩu. Đối với họ, mỗi chuyến ra khơi thường mang theo nhiều hy vọng. Và mỗi chuyến tàu về luôn là sự mong đợi của người thân. Do vậy, bến ghe không chỉ là bến đậu, mà còn là bến đợi người thân từ mênh mông sóng biển trở về.

Mẻ lưới ít hay nhiều với họ cũng bình thường trong cuộc mưu sinh vất vả. Mớ cá, mớ tôm nhỏ nhoi mỗi ngày mà tích cóp từng tháng, từng năm đã mang lại cho cư dân xóm biển này một cuộc sống ổn định hơn, nuôi bao con cái có chí vượt khó mà học thành tài.

Không chỉ là cuộc mưu sinh hằng ngày, mà nghề đi biển còn là tình cảm bền chặt của người con gắn liền với biển, là việc vươn khơi bám biển khẳng định chủ quyền biển đảo Việt Nam rằng Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam.

Chiều trên biển Mỹ Thủy.

Đời sống vật chất, tinh thần được nâng cao

Bên cạnh phát triển kinh tế, làng biển Mỹ Thủy còn lưu giữ  nét văn hóa, nếp sinh hoạt độc đáo của cư dân vùng biển. Đó là điệu nhảy mà người Mỹ Thủy gọi nôm na là  “thiên hạ thái bình” là thứ tài sản mà không làng biển nào sở hữu. Màn nhảy này chỉ được thực hiện trong những lễ lớn của làng như: Lễ nghinh sơn, nghinh thủy, hội làng, lễ cầu ngư, hay lễ tưởng niệm vụ thảm sát Mỹ Thủy...

Điệu nhảy này có ý nghĩa nhân văn là cầu mong trời đất yên bình, vạn vật sinh sôi, đời đời chung sống thuận hòa trong vũ trụ này…Những màn múa đều diễn ra trong không khí nghiêm trang, mỗi gương đều toát lên vẻ kiêu hùng, uy dũng, đủ sức xua đuổi tà ma, các thế lực vô hình, thế lực siêu nhiên hãm hại con người, vạn vật. “Điều đáng quý hơn cả là đến nay, những người tham gia điệu nhảy này vẫn giữ nguyên vẹn được hồn cốt những điệu múa của cha ông xưa truyền lại một cách đầy trách nhiệm và nhiệt huyết”, anh Đặng Xuân Thành, cán bộ văn hóa xã Hải An ghi nhận. 

Nhắc đến Mỹ Thủy thì không thể không nhắc đến nghề truyền thống của cư dân ở đây. Đó là nghề sản xuất nước mắm hình thành cách đây khoảng 500 năm. Nước mắm Mỹ Thủy là mặt hàng nổi tiếng lâu nay. Từ quy mô nhỏ lẻ ban đầu, đến nay toàn làng Mỹ Thủy có 168/484 hộ tham gia làm nghề chế biến nước mắm. Nước mắm Mỹ Thủy được làm từ nguồn nguyên liệu cá me, cá duội, cá nục tươi kết hợp với nguồn nước, bí quyết chế biến, quy trình ủ chợp, nấu lọc mắm được lưu truyền qua nhiều thế hệ… 

Chị Phan Thị Nguyên tiến hành chế biến nước mắm Mỹ Thủy

Hiện tại, bình quân mỗi hộ làm ra được khoảng 15 lít nước mắm/ngày. Những năm qua, nguồn thu mang lại từ nghề chế biến nước mắm ở Mỹ Thủy đã đóng góp quan trọng vào tổng thu của toàn xã. Nếu như năm 2009, làng Mỹ Thủy chỉ mới bán ra thị trường 240.000 lít nước mắm, mang lại doanh thu 7,2 tỷ đồng thì đến cuối năm 2013 số lượng nước mắm bán ra của làng đạt gần 500.000 lít, mang lại doanh thu trên 15 tỷ đồng. Thị trường tiêu thụ của nước mắm Mỹ Thủy đã có mặt khắp cả nước, được khách hàng ngày càng ưa chuộng. Nhờ nguồn thu này mà đời sống của người dân ngày càng được nâng cao, đồng thời góp phần xây dựng nhiều công trình phúc lợi xã hội, cơ sở hạ tầng tại địa phương. 

Chị Phan Thị Nguyên, người đã giữ gìn, phát triển nghề nước mắm gia truyền hơn 25 năm và đưa nước mắm Mỹ Thủy có mặt trên mọi miền đất nước chia sẻ: Thành quả ấy chính là do chị tuân thủ và sáng tạo mới trong quy trình làm nước mắm, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, không sử dụng phụ gia độc hại… nên nước mắm làm có màu vàng sóng sánh, mùi thơm đặc biệt, không thể lẫn lộn với các loại nước mắm khác.

Với nghề đặc biệt đó, năm 2014, người dân làng Mỹ Thủy, chính quyền địa phương đã vui mừng đón nhận “Bằng công nhận làng nghề truyền thống nước mắm Mỹ Thủy” của UBND tỉnh Quảng Trị. Đây sẽ là điều kiện thuận lợi để làng nghề chế biến nước mắm Mỹ Thủy có điều kiện phát triển hơn nữa về quy mô theo hướng hàng hóa, thị trường và hoàn thành quá trình xây dựng thương hiệu bền vững. 

Nếu như cách đây không lâu, làng biển Mỹ Thủy chỉ là một xóm nhỏ ven biển, cuộc sống  chật vật, khó khăn thì về Mỹ Thủy hôm nay xóm biển đã có nhiều đổi thay. Mỹ Thủy đã vươn dậy thành một vùng đất giàu tiềm năng thể hiện quyết tâm bảo vệ, giữ vững chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Bài, ảnh: LÊ THỊ THU THANH