QĐND Online - Lản Nhì Thàng là một xã vùng cao, khó khăn của huyện Phong Thổ (Lai Châu) với phần lớn dân số là người dân tộc thiểu số (Mông, Dao, Hoa, Kinh), trình độ nhận thức của bà con chưa cao; điều kiện kinh tế địa phương chậm phát triển là thách thức không nhỏ đối với cán bộ y tế tại trạm y tế xã . Chỉ cách đây 2 năm, các hủ tục lạc hậu như cúng ma khi có người ốm vẫn còn tồn tại ở một số bản vùng cao của xã, sự mê tín, những thói quen tâm linh lạc hậu đã hằn quá sâu vào nếp nghĩ, nếp làm của người dân. Họ chỉ tin vào thầy mo, thầy cúng, bùa ngải và thánh thần chứ không biết gì đến y học hiện đại. Khi có người trong gia đình bị bệnh, thường bà con mời thầy mo, thầy cúng về cúng ma, đuổi tà…

Cán bộ y tế xã Lản Nhì Thàng hướng dẫn bà con cách sử dụng thuốc

Anh Nông Văn Điển – Trạm trưởng Trạm y tế xã kể lại chuyến thực tế kiểm tra tình hình dịch bệnh sốt rét tại bản Tô Y Phìn cách đây 2 năm. Hôm đó, khi đang đi thực địa lấy lam máu anh phát hiện thấy gia đình anh Thào A Tùng, người dân tộc Mông đang làm lễ cúng ma cho con trai anh ta. Cháu bé mới được hơn một tuổi, do điều kiện chăm sóc của gia đình không tốt, cộng với cái rét tại nơi đỉnh đèo hoang gió này nên cháu bé bị viêm phổi nặng. Khi anh Điển phát hiện cháu bé chỉ thở yếu ớt, khò khè đang trong tình trạng nguy kịch nhưng gia đình vẫn để tại nhà để cúng ma.

Sau khi được thuyết phục, vận động gia đình anh Tùng đã đưa con xuống trạm để cán bộ y tế xã chăm sóc. Sau 3 ngày điều trị cháu bé đã hoàn toàn khoẻ mạnh và được trở về nhà. Đưa con về anh Tùng cảm ơn cán bộ y tế xã “không uống thuốc chỉ ở nhà cúng ma là chết đấy!”. Hoạt động cụ thể cùng với sự tuyên truyền tích cực của cán bộ trạm y tế xã, các ban ngành đoàn thể liên quan người dân đã dần thay đổi nhận thức. Thào A Tùng được ghi nhận là trường hợp cuối cùng của xã còn cúng ma thay cho dùng thuốc.

Điều kiện kinh tế của nhân dân khó khăn, có nhiều gia đình không có màn để ngủ, cùng với thói quen ngủ không cần màn nên những năm trước trong xã có nhiều người bị mắc bệnh sốt rét. Nhân dân không biết loại bệnh rét từ trong bụng rét ra ấy là bệnh gì nên cho là “thần núi, ma rừng” bắt, cũng đã có nhiều người làm lễ cúng ma, gọi hồn mong cho người nhà khỏi bệnh… Với nhận thức của người dân như vậy các cán bộ y tế của xã cùng các đoàn thể trong xã phối hợp xuống tận bản, đến từng nhà vận động bà con phát dọn cây bụi, thau rửa lu, bình chứa nước, ngủ màn và tiêu diệt ký sinh trùng sốt rét. Trong năm qua toàn xã không còn trường hợp nào mắc bệnh sốt rét, tình hình sốt rét đang được kiểm soát rất chặt chẽ. Dưới sự tuyên truyền của cán bộ y tế và đắc lực nhất là đội ngũ y tá bản, người dân đã không phải lo chuyện con ma rừng quấy nhiễu nữa. Năm qua trạm y tế đã tiến hành 2 đợt phát màn, tẩm hoá chất diệt muỗi cho bà con được 1600 chiếc nên đến nay người dân Lản Nhì Thàng đã được ngủ trong màn và không còn bệnh sốt rét nữa.

Nhận thức của bà con được nâng lên nên khi triển khai các chương trình y tế người dân đều hưởng ứng nhiệt tình. Năm qua chiến dịch tiêm vác-xin sởi bổ sung tại xã đã thành công tốt đẹp với 93% số người trong độ tuổi được tiêm phòng. Năm qua trong xã đã có 554 người được tẩy giun giảm tỷ lệ người nhiễm giun xuống đáng kể, tỷ lệ suy dinh dưỡng trong xã đã giảm xuống còn 41%...

Những năm gần đây, cuộc vận động nhân dân sinh đẻ có kế hoạch đã được triển khai xuống tất cả các bản trong xã. Những gia đình đã sinh 2 con sau khi được nghe vận động, tuyên truyền đã tự nguyện sử dụng cac biện pháp tránh thai, không sinh con thứ 3. Trong xã cũng có nhiều gia đình “sinh con một bề”, con gái vẫn có nguyện vọng sinh thêm con, rồi nhiều gia đình muốn “có nếp có tẻ” cũng muốn cho con cái mình thêm chị thêm em nhưng được sự vận động của cán bộ y tế xã phối hợp cùng hội phụ nữ, đoàn thanh niên người dân đã biết “người đẻ nhưng đất không sinh ra”. Các biện pháp tránh thai an toàn đã được 74% số chị em trong độ tuổi sinh đẻ của xã tự nguyện áp dụng (tăng gần 30% so với năm 2006). Bên cạnh đó các cuộc vận động nhân dân vệ sinh làng bản, đưa gia súc ra xa nhà cũng được bà con thực hiện rất tốt, cuộc sống ngày càng văn minh hơn.

Người dân Lản Nhì Thàng hôm nay đã nhận ra rằng, đói nghèo, lạc hậu, bệnh tật… không phải do tiền định, cũng không phải do thần phật, ma quỷ nào làm nên. Tất cả đều do trình độ nhận thức con người, sự thiếu hiểu biết mà sinh ra. Đó là những tín hiệu vui, đáng mừng tại một xã vùng cao bởi ở đó người dân đã biết “không có con ma”…

Bài, ảnh: Khánh Kiên