Lên Cha Lo mừng tuổi…

QĐND - Ngày 4-1 vừa qua, tôi có mặt ở Đồn biên phòng Cha Lo trên tuyến biên giới Việt - Lào, thuộc địa bàn huyện miền núi Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình.

Ơi Cha Lo, ơi rừng núi miền Tây Tổ quốc, bừng sáng lung linh một vì sao… Một đơn vị biên phòng nổi tiếng với những chiến công anh hùng trong kháng chiến và với bài “đồn ca” đi cùng năm tháng gần nửa thế kỷ nay, chắc nhiều người đã biết. Nhưng những khó khăn, vất vả, hiểm nguy… trong công tác của các chiến sĩ biên phòng Cha Lo hôm nay, hẳn nhiều người chưa rõ. Như tôi đây từng đã đôi lần lên Cha Lo nhưng mỗi lần lên vẫn hết sức bất ngờ bởi những sự việc rất đặc biệt. Cả cái ngày 4-1-2011 mà tôi ngẫu nhiên có mặt tại Cha Lo cũng là một ngày có ít nhất 2 điều đặc biệt: Điều thứ nhất là tròn một năm trước đây, ngày 4-1-2010, Đồn biên phòng Cha Lo tổ chức trọng thể lễ đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng ba, Huân chương Chiến công hạng nhì cho đơn vị và Huy hiệu “Tuổi trẻ dũng cảm” truy tặng liệt sĩ Hồ Thoong, cán bộ của đồn vừa hy sinh trong khi làm nhiệm vụ. Điều thứ hai là hôm đó, ngày 4-1-2011, là ngày đầy tháng cháu Hồ Dưỡng, một cháu trai kháu khỉnh vừa được đồn cứu thoát trước khi những xẻng đất hất xuống ngôi mộ chôn cháu cùng bà mẹ xấu số, theo một hủ tục địa phương…

Xin được kể về điều đặc biệt thứ nhất: Trung tuần tháng 12-2009, trong một chuyến tuần tra địa bàn, đội tuần tra do Thiếu tá Đặng Văn Hoàng, Phó đồn trưởng trinh sát, chỉ huy đã phát hiện một chiếc xe tải chở đầy gỗ đang chạy từ hướng Cha Lo về xuôi. Nghi là gỗ lậu, đội tuần tra yêu cầu dừng xe kiểm tra nhưng lái xe vẫn tăng tốc trốn tránh. Trung úy đội phó trinh sát Hồ Thoong dùng xe máy đuổi theo, tiếp tục yêu cầu đối tượng dừng xe. Đến khu vực Bãi Dinh cách đồn hơn chục cây số, lợi dụng địa hình hiểm trở, lái xe đã chèn ép xe máy của Hồ Thoong rồi bất ngờ hất anh ngã văng vào vách núi…

Lễ đón nhận Huy hiệu “Tuổi trẻ dũng cảm” truy tặng Trung úy liệt sĩ Hồ Thoong. Ảnh:Phùng Văn Hùng

Trung úy Hồ Thoong sinh năm 1980 tại xã Dân Hóa, huyện Minh Hóa-Quảng Bình, là xã biên giới thuộc địa bàn phụ trách của Đồn biên phòng Cha Lo. Anh là người con trai dân tộc Khùa đầu tiên tốt nghiệp Đại học Biên phòng, được phân công về chính quê hương mình công tác. Anh là niềm tự hào của bà con dân tộc địa phương và là niềm tin cậy, hy vọng của đồn trong công tác vận động quần chúng, xây dựng địa bàn. Ý thức được điều đó nên tuy còn trẻ nhưng Hồ Thoong đã tỏ rõ là một cán bộ chịu khó, gương mẫu và trách nhiệm. Anh hy sinh khi vừa mang tang mẹ được một tuần và đứa con trai đầu lòng của vợ chồng anh sắp tròn một tuổi… Sự hy sinh của anh một lần nữa nói lên tính chất quyết liệt và phức tạp trong cuộc đấu tranh phòng, chống các loại tội phạm trên địa bàn này.

Cha Lo trước đây là một trọng điểm đánh phá ác liệt của máy bay Mỹ hòng ngăn chặn con đường chiến lược 12A nối Trường Sơn Đông và Trường Sơn Tây. Cha Lo hôm nay là một cửa khẩu quốc tế nối các cảng biển Vũng Áng, Hòn La… với Lào và Thái Lan. Tuy chưa tấp nập sầm uất như Lao Bảo, Cầu Treo… nhưng theo sổ trực ban của Trạm kiểm soát Cửa khẩu Cha Lo thì từ đầu năm 2010 đến nay, đã có gần mười bốn vạn lượt người và xấp xỉ bốn vạn lượt phương tiện làm thủ tục qua lại. Trong số này đơn vị đã phát hiện và phối hợp xử lý 14 đối tượng xuất nhập cảnh trái phép, 5 đối tượng thuộc diện bị cấm xuất nhập cảnh. Nhưng những con số “chính ngạch” trên đây chẳng thấm gì so với hoạt động trái phép diễn ra hai bên cánh gà cửa khẩu. Bởi thế, quân số của Trạm kiểm soát tuy chỉ biên chế làm nhiệm vụ ở cửa khẩu nhưng trên thực tế phải thường xuyên tuần tra kiểm soát hàng chục cây số hai bên cánh gà địa hình vô cùng hiểm trở. Trong số hàng trăm vụ việc vi phạm pháp luật bị phát hiện mỗi năm ở đây, đáng chú ý hoạt động tội phạm ma túy ở khu vực Cha Lo mấy năm gần đây có chiều hướng gia tăng và mức độ ngày càng nghiêm trọng. Đơn vị đã thực hiện thành công nhiều chuyên án lớn, có vụ bắt giữ đối tượng vận chuyển gần sáu ngàn viên thuốc “lắc”, có vụ thu giữ hơn năm chục cân ma túy tổng hợp.

Gần đây nhất là chuyên án bắt giữ 3 đối tượng dùng ô tô có trang bị súng quân dụng hỗ trợ để vận chuyển qua biên giới mười bốn ngàn viên ma túy tổng hợp. Cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm trong địa bàn đã xuất hiện nhiều tấm gương cán bộ, chiến sĩ mưu trí, dũng cảm, sáng tạo như: Hồ Thoong, Hồ Đức Minh, Phan Huy Hoàng, Đặng Văn Hoàng, Trần Thanh Phong v.v… Thượng úy Hồ Đức Minh là một sĩ quan trẻ được đào tạo chính quy, khi được điều về Trạm kiểm soát Cửa khẩu Cha Lo, anh đã “nhập cuộc” rất nhanh và sớm vạch trần rất nhiều thủ đoạn tinh vi của những người vượt biên trái phép, như: Giả mạo hộ chiếu, giấy tờ; sử dụng hộ chiếu giấy tờ người khác; nấp trốn trên các phương tiện xuất nhập cảnh v.v… Đặc biệt, trong công tác đấu tranh phòng, chống ma túy, anh đã đề xuất nhiều biện pháp nghiệp vụ và trực tiếp tham gia phá nhiều chuyên án lớn. Tháng 7-2008, tổ công tác do Minh chỉ huy đã kiểm tra phát hiện 2 đối tượng người Việt có hộ khẩu thường trú tại Đà Nẵng, đi ô tô khách từ Lào về Việt Nam, mang theo 5.487 viên ma túy tổng hợp. Chỉ một tuần sau đó, Hồ Đức Minh lại được tham gia chỉ huy lực lượng cơ động phá một chuyên án ma túy lớn. Phán đoán lần này các đối tượng sẽ chuyển hàng bằng đường mòn hai bên cánh gà, Minh đã bố trí 3 mũi mật phục tại những vị trí xung yếu. Nửa đêm, nhóm đối tượng vác hàng lọt vào ổ phục kích. Phát hiện bị lộ, chúng vứt hàng bỏ chạy. Nhờ đêm tối, quen thuộc địa hình nên một số tên đã chạy thoát. Một tên khi bị ta áp sát đã chống cự điên cuồng hung hãn. Hồ Đức Minh bình tĩnh chỉ huy các mũi siết chặt vòng vây, hỗ trợ cho mũi thứ ba bắt giữ đối tượng cùng tang vật là 84 gói ma túy tổng hợp, trọng lượng 53,977kg. Từ đầu mối này, ban chuyên án đã truy nã và bắt tiếp nhiều đối tượng trong đường dây ma túy xuyên quốc gia… Năm 2009, Hồ Đức Minh đã được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen. Ngày 4-1-2010, trong niềm vui chung đơn vị được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng ba và Huân chương Chiến công hạng nhì, Thượng úy Phan Huy Hoàng đã được thưởng Huân chương Chiến công hạng ba…

Đồn biên phòng Cha Lo thi công nhà “Đại đoàn kết” tặng ông Hồ Xon ở bản Y Leng. Ảnh:Phùng Văn Hùng

Bây giờ xin được kể về điều đặc biệt thứ hai: Vào ngày 4-12-2010, tức là tròn một tháng trước hôm tôi lên Đồn biên phòng Cha Lo, tại bản Cà Vàng cách đồn 12 cây số đường rừng có một phụ nữ qua đời ngay sau khi vừa sinh một cháu trai. Theo tục lệ lạc hậu từ xa xưa của đồng bào Mày, trong trường hợp như thế đứa trẻ sơ sinh phải chôn theo mẹ thì hồn ma của bà mẹ mới không về quấy nhiễu gia đình. Hủ tục này đã bị xóa bỏ từ lâu, nhưng thỉnh thoảng vẫn còn ở một số bản làng heo hút. May mắn làm sao, hôm ấy Thiếu tá Võ Duy Diễn, cán bộ đội công tác cơ sở đang ở bản Cà Ai thì nhận được tin bên bản Cà Vàng đang có đám cúng chuẩn bị chôn sống một đứa trẻ theo mẹ. Anh tức tốc cùng một cán bộ của đội cắt rừng chạy sang, vừa lúc cháu bé đã được đặt nằm bên thi thể bà mẹ dưới huyệt. Các anh vừa thuyết phục vận động, vừa dùng lời lẽ cứng rắn yêu cầu mọi người không chôn cháu bé theo mẹ. Người nhà gia đình nói: Nếu để nó sống, hồn ma mẹ nó về bắt tội cả nhà thì sao? Anh đáp: Nếu có hồn ma thì nó sẽ bắt bộ đội vì việc này do bộ đội làm! Gia đình lại nói: Để nó sống, lấy gì cho nó ăn? Anh đáp: Dân làng, bộ đội và Nhà nước sẽ cùng gia đình nuôi cháu. Thấy gia đình vẫn lưỡng lự, anh “tấn công” tiếp: Nếu gia đình không nghe, sẽ bị bắt bỏ tù, thậm chí xử bắn vì tội giết người. Lúc đó gia đình mới đồng ý nhấc cháu bé lên khỏi miệng huyệt…

Câu chuyện hủ tục trên đây phần nào nói lên tính chất công tác vận động quần chúng của các chiến sĩ biên phòng Cha Lo trên những bản làng A-rêm, Mã-liềng, Khùa, Mày, Rục… Chỉ riêng hoạt động tham gia xóa đói giảm nghèo, phối hợp chỉ đạo thực hiện các dự án phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương đã gặp biết bao khó khăn phức tạp. Sau hơn ba chục năm kiên trì vận động bà con từ bỏ tập tục “chặt, đốt, cốt, trỉa”, bây giờ con số chính thức do huyện Minh Hóa cung cấp là toàn xã Dân Hóa này vẫn còn hơn 90% hộ nghèo. Từ năm 2007 đến nay, đồn phối hợp với các ngành chức năng chỉ đạo xây dựng nhà ở cho hơn 500 hộ nghèo theo Quyết định 134 và hơn một trăm hộ khó khăn theo Quyết định 167 của Chính phủ. Chỉ riêng mấy con số kết quả ở hạng mục này cũng đã thấy cán bộ, chiến sĩ đồn Cha Lo đã phải căng sức ra như thế nào. Chưa kể công tác nắm địa bàn, xây dựng cơ sở chính trị, thực hiện chính sách hậu phương quân đội, đền ơn đáp nghĩa, xóa mù chữ, khám, chữa bệnh cho nhân dân…

Ngay trong buổi chiều 4-1-2011, tôi theo Thiếu tá Võ Duy Diễn xuống bản Cà Vàng mừng cháu Hồ Dưỡng đầy một tháng tuổi. Dưỡng là tên khai sinh của cháu bé do bộ đội đặt cho. Anh Diễn kể: Hôm ấy, trước sự chứng kiến của dân làng, cán bộ Mặt trận xã và Tổ công tác biên phòng, cháu bé được giao cho một người bà con là Hồ Thị Lê chăm sóc. Để giữ uy tín bộ đội nói là làm, ngay chiều hôm đó đồn Cha Lo đã trích quỹ tăng gia sản xuất 3 triệu đồng để mua đường sữa, áo quần, khăn tã… cho cháu. Tiếp đó, mỗi cán bộ, chiến sĩ trong đồn trích ủng hộ một ngày lương và phụ cấp. Rồi các cơ quan quản lý thị trường, thuế vụ, hải quan… ở Cửa khẩu Cha Lo và các tổ chức đoàn thể địa phương cũng phát động quyên góp ủng hộ. Bây giờ, Đồn biên phòng Cha Lo và Mặt trận xã Dân Hóa là “cha mẹ đỡ đầu” của cháu…

Cháu Hồ Dưỡng ngày đầy tháng tuổi (4-1-2011). Ảnh:Phùng Văn Hùng

Chị Hồ Thị Lê, người đang trực tiếp nuôi Hồ Dưỡng, khoe: Một tháng qua, cháu ăn ngủ tốt, phát triển bình thường. Hôm qua, quân y đồn vừa xuống kiểm tra sức khỏe và hướng dẫn chị cách sử dụng một số đồ dùng cho trẻ sơ sinh do các anh cán bộ đồn mới mua từ Đồng Hới về. Từ sáng tới giờ, Hồ Dưỡng được nhiều bà con và cán bộ đến mừng đầy tháng, có cả một số sinh viên tình nguyện đi xe máy vô bản nữa…

Tôi ngắm sinh linh nhỏ bé đang cuộn tròn trong đống khăn bông và quần áo trắng tinh, thơm tho, những đồ dùng “xa xỉ” hiếm có đối với trẻ con vùng này, lòng trào lên một cảm xúc thật khó tả. Trộm vía, thằng cu kháu quá! Tóc xoăn, mũi thẳng, miệng rộng, trán cao… thật ra dáng một chàng trai miền sơn cước. Chúc cháu hay ăn chóng lớn Hồ Dưỡng nhé! Cuộc sống với bao điều kỳ diệu đang chờ đợi cháu. Và chính cuộc đời cháu cũng là một điều kỳ diệu nối tiếp những kỳ tích của người chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam - Bộ đội Cụ Hồ - trên miền biên ải này…

Bút ký của Mai Nam Thắng