Các cựu tù binh vượt ngục trở lại thăm dấu tích Nhà lao Cây Dừa năm xưa. Ảnh: CTV và NGUYỄN VĂN
Loạt 8 bài “Những “người hùng” ở Nhà lao Cây Dừa” đăng trên Báo Quân đội nhân dân thời gian qua đã nhận được nhiều ý kiến phản hồi với sự cảm thông, tâm đắc của nhiều độc giả. Nhiều bạn đọc đã viết thư, gọi điện, email về tòa soạn bày tỏ với chúng tôi rằng: Họ đã “giật mình” khi hay biết có một nhà lao Phú Quốc với những con người anh hùng như thế! Nhiều bạn đọc kiến nghị: Không thể để những “người hùng” đã hi sinh vì nền độc lập, tự do của dân tộc bị thiệt thòi, trăn trở; cần phải làm gì đó nhiều hơn, cần có một chương trình hành động “Nghĩa tình Phú Quốc” mang tầm quy mô cả nước…

Có một Phú Quốc anh hùng và bi hùng

Phó giáo sư sử học Bùi Đình Thanh, nguyên Trưởng ban nghiên cứu về miền Nam của Viện Sử học từ những năm chiến tranh, nguyên Tổng biên tập Tạp chí Việt Nam Social sciences - một trong những chuyên gia hàng đầu về lịch sử Việt Nam hiện đại với nhiều công trình lớn về cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước - đã điện thoại cho chúng tôi. Ông nói: Đúng như những gì Báo Quân đội nhân dân phản ánh, có một Phú Quốc anh hùng và bi hùng trong cuộc sống đương đại của chúng ta. Chiến tranh đã đi qua hơn 30 năm nhưng vẫn còn rất nhiều vấn đề gai góc liên quan đến số phận, danh dự, cuộc sống của hàng trăm ngàn con người cần phải tiếp tục được nghiên cứu thấu đáo. Nhà tù Phú Quốc là một trại giam tù binh cộng sản đặc biệt, có lẽ cũng là một trại giam tù binh quy mô lớn và đặc biệt nhất thế giới từ trước tới nay. Những tù binh vượt ngục ở Phú Quốc đã làm nên những trang sử hào hùng riêng với những kiểu cách vượt ngục có một không hai trên thế giới. Những câu chuyện vượt ngục ấy không chỉ ly kỳ, hấp dẫn mà chính nó đã toát lên bản lĩnh Việt Nam, ý chí Việt Nam, phẩm chất cao quý những người chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam Anh hùng! Và điều đặc biệt cần lưu tâm là đến nay, bao nhiêu chiến sĩ kiên trung ấy vẫn chưa được công nhận là thương binh, liệt sĩ, được hưởng chế độ, chính sách?

Khi loạt bài đăng đến kỳ thứ 3, tôi bất ngờ nhận được một cuộc điện thoại từ tỉnh Thừa Thiên-Huế. Người gọi điện cho tôi là đồng chí Nguyễn Ngọc Phước, Bí thư huyện ủy huyện Phú Vang (tỉnh Thừa Thiên-Huế), cũng từng là một tù binh Phú Quốc vượt ngục. Đồng chí nói: “Cảm ơn Báo Quân đội nhân dân đã dành những trang báo dài kỳ như thế để nói về chúng tôi. Một thời gian dài lâu nay, vấn đề nhà tù Phú Quốc nói chung, tù binh vượt ngục Phú Quốc nói riêng ít được nhắc đến trên báo chí, thậm chí ngay trong những trang sử dành cho thanh niên, học sinh nó dường như cũng bị lãng quên hoặc có nói đến cũng hết sức giản lược, mơ hồ”.

Em Dương Thị Khánh Ly, học sinh Trường THPT chuyên Thái Nguyên, người vừa đoạt giải Nhất môn Lịch sử trong kỳ thi học sinh giỏi Quốc gia năm 2008, trong email gửi cho chúng tôi viết: “Em rất bất ngờ khi đọc báo mới biết có một nhà tù Phú Quốc với những câu chuyện hào hùng về những người chiến sĩ cách mạng. Trước kia, em cứ nghĩ chỉ có nhà tù Côn Đảo, còn Phú Quốc chỉ nổi tiếng là hòn đảo du lịch. Em và các bạn thường chỉ nghe nhắc đến nước mắm Phú Quốc, ngọc trai Phú Quốc… chứ hoàn toàn không biết còn có một nhà tù Phú Quốc từng là nơi giam giữ các chiến sĩ quân đội ta”.

Cần có “Nghĩa tình Phú Quốc”

Ông Nguyễn Đức Thắng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Đồng đội ở Hà Nội kiêm chủ nhiệm trang web www.dongdoi.com.vn đã gửi một bức thư dài kèm theo nhiều tài liệu về tòa soạn Báo Quân đội nhân dân sau khi đọc loạt bài. Ông Thắng nguyên là tù binh Phú Quốc và là thương binh, viết: “... Tôi được đọc các bài viết “Những người hùng và ước mơ trở về Đảo Ngọc” đăng ngày 13-7-2008 trên Báo Quân đội nhân dân cuối tuần và loạt bài “Những “người hùng ở Nhà lao Cây Dừa” đăng trên Báo Quân đội nhân dân hằng ngày. Tôi cũng vô cùng cảm động khi được quý báo nhắc tới ý tưởng và mong muốn được đưa các anh em đồng chí của tôi được trở về Đảo Ngọc – nơi kẻ thù đã giết hại, tra tấn, giam cầm chúng tôi để cảm nhận niềm vui chiến thắng trở về của những người chiến sĩ cách mạng đã chiến đấu một cách trung kiên bất khuất – và nay trở lại thắp một nén hương nhang với tấm lòng tình nghĩa thủy chung cho các đồng chí đã hy sinh anh dũng trong ngục tù đang nằm lại trên mảnh đất này. Trong thời gian qua, trước hoàn cảnh khó khăn về nhiều mặt của một đơn vị mới thành lập nhưng chúng tôi đã cố gắng gắn kết với các anh em cựu tù binh trong các tỉnh thành trên cả nước, đã tôn vinh được một số đồng đội bị địch bắt tù đày lên trang web http: //www.dong doi.com.vn; tổ chức các chương trình thăm hỏi và giúp đỡ đồng đội như góp phần xây dựng kiến thiết Nhà Bảo tàng CSCM bị địch bắt tù đầy tại huyện Phú Xuyên, tỉnh Hà Tây; tặng quà cho 6 đồng chí CSCM bị địch bắt tù đày có hoàn cảnh khó khăn tỉnh Kiên Giang trong dịp trở lại thăm Di tích lịch sử cách mạng Nhà tù Phú Quốc; góp cổ tức của các cổ đông trong Công ty làm quà tặng một (01) chuyến tham quan Đảo Phú Quốc cho một CSCM bị bắt tù đày tỉnh Bắc Giang có tuổi cao nhất, hoàn cảnh khó khăn nhất để thực hiện “ Ước mơ trở lại đảo Ngọc” vào tháng 3-2009 tới… Hiện nay, Công ty cổ phần Đồng đội Việt Nam đang cố gắng đề nghị tiến hành thực hiện dự án xây dựng Trung tâm nuôi dưỡng cộng đồng, nghỉ dưỡng và du lịch sinh thái tại huyện đảo Phú Quốc để tạo điều kiện cho các CSCM bị bắt tù đày được nuôi dưỡng, nghỉ dưỡng ngay trên chính mảnh đất mà hơn ba mươi năm trước kẻ thù đã dã man giết hại đồng đội, đánh đập tra tấn hòng bóp chết ý chí “Sống trong tù kiên trung bất khuất” của chúng tôi. Chúng tôi cũng đang đề nghị Đảng và Nhà nước công nhận lấy ngày 23-3 hằng năm làm ngày lễ hội mừng “Ngày chiến thắng trở về” của các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày. Ngày kỷ niệm này lấy ngày trao trả tù binh của trại Biệt giam C8 là ngày 23-3 làm Ngày kỷ niệm truyền thống hằng năm (thời gian giữa của các đợt trao trả và để gần các ngày kỷ niệm của các địa phương kỷ niệm ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng)...”. Ông Thắng nói, Công ty cổ phần Đồng đội rất tán thành và ủng hộ đề xuất của Báo Quân đội nhân dân và Ban liên lạc tù binh vượt ngục Phú Quốc về một chương trình Nghĩa tình Phú Quốc. Ý tưởng của Công ty cổ phần Đồng đội là rất hay. Tuy nhiên, sau khi nghiên cứu, trao đổi với ông Nguyễn Đức Thắng, chúng tôi cũng nhận thấy rằng, để thực hiện được chương trình đó, đòi hỏi đầu tư rất lớn về kinh phí, đất đai, cơ chế, chính sách, cần phải có sự góp sức của nhiều cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp mới có thể thực hiện được.

Đại tá Ngô Quang Phát, Chính ủy vùng E Hải quân, đơn vị đã tạo điều kiện mọi mặt giúp phóng viên Báo Quân đội nhân dân tìm hiểu, thực hiện loạt bài viết trên địa bàn Phú Quốc trao đổi với chúng tôi: Chúng tôi đã đọc loạt bài và rất xúc động trước những gương chiến đấu, hy sinh anh hùng của những tù binh Phú Quốc vượt ngục. Nhiều năm qua, trong chương trình huấn luyện, giáo dục chiến sĩ mới, Vùng E luôn tổ chức cho bộ đội tham quan, học tập truyền thống qua tham quan di tích nhà tù Phú Quốc. Dịp 30-4-2008 vừa qua, Vùng E cũng đã đón tiếp gần 200 cựu tù binh Phú Quốc ra thăm di tích nhà tù, tổ chức cho bộ đội giao lưu với các bác, các anh. Qua trao đổi, các bác, các anh cũng còn nhiều tâm tư, nguyện vọng, trăn trở. Như vấn đề tìm kiếm hài cốt tù binh Phú Quốc. Hơn 40 năm trôi qua, hiện hài cốt các anh vẫn còn nằm rải rác khắp núi rừng Phú Quốc. Được biết, vừa qua, Quân khu 9 đã thành lập đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở Phú Quốc. Sau khi Báo Quân đội nhân dân đăng loạt bài, vùng E đã chỉ đạo các đơn vị tổ chức đọc báo, góp phần giáo dục truyền thống cho cán bộ, chiến sĩ. Riêng về ý tưởng tổ chức những chương trình hoạt động ý nghĩa như Nghĩa tình Phú Quốc, Lễ hội truyền thống của những tù binh năm xưa nếu thành hiện thực, vùng E Hải quân sẽ tạo điều kiện tốt nhất để các chương trình này thành công tốt đẹp.

Đồng chí Đoàn Thanh, Cán bộ Cục Thương binh Liệt sĩ và người có công (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) là người thường xuyên theo dõi nhiều bài viết đăng trên Báo Quân đội nhân dân, nhất là những bài viết liên quan đến thương binh, liệt sĩ. Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Đoàn Thanh nói: Báo Quân đội nhân dân có trách nhiệm xã hội rất cao, nhiều lần phát hiện, đề xuất, giúp cơ quan chức năng giải quyết nhiều trường hợp cần giải quyết chế độ, chính sách. Những vấn đề báo nêu trong loạt bài vừa qua, phản ánh hiện tượng hàng chục cựu tù binh vượt ngục Phú Quốc hiện chưa được công nhận là thương binh và nhiều người hy sinh chưa được công nhận là liệt sĩ quả là rất đáng suy nghĩ, các cơ quan chức năng, các địa phương cần rà soát, nghiên cứu, giải quyết kịp thời, đúng quy định.

Anh Nguyễn Thanh Liêm, Thư ký Hội đồng quản trị Tập đoàn Tân Tạo (ITA Group), thành viên quản trị báo điện tử Giáo dục Việt Nam cho biết: Nhiều bạn đọc rất xúc động khi đọc loạt bài về các tù binh Phú Quốc vượt ngục. Báo điện tử Giáo dục Việt Nam (www.giaoducvietnam.vn) sẽ xin phép Báo Quân đội nhân dân đăng tải lại toàn bộ loạt bài nói trên trên trang “Tiêu điểm” của mình, hy vọng giúp đối tượng bạn đọc là sinh viên, học sinh hiểu biết nhiều hơn về “Nhà lao Cây Dừa”, về Phú Quốc. Hiện nay, Tập đoàn Tân Tạo cũng đang có nhiều dự án lớn trên địa bàn tỉnh Kiên Giang. Nếu như Báo Quân đội nhân dân tổ chức được chương trình Nghĩa tình Phú Quốc, anh sẽ tham mưu, kiến nghị lãnh đạo Tập đoàn tham gia vào chương trình đầy nghĩa cử cao đẹp này…

Ông Nguyễn Him Lam, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Xuất bản Trẻ (Hà Nội) đã điện thoại cho chúng tôi tâm sự: Loạt bài “Những “người hùng” ở Nhà lao Cây Dừa” không chỉ có nhiều tư liệu lịch sử quý mà còn rất sinh động, hấp dẫn. Là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất bản, thời gian qua, công ty đã phối hợp với một số nhà xuất bản như: Nhà xuất bản Thanh niên, Lao động… cho ra mắt nhiều đầu sách trong tủ sách “Tiếp lửa truyền thống”, được bạn đọc đón nhận và đánh giá cao. Đặc biệt, cuốn sách “Đường về” của liệt sĩ Phạm Thiết Kế (Binh chủng Đặc công) sau khi in đã được phát hành rộng rãi trong toàn quốc, trong đó, tới nhiều đơn vị quân đội qua sự giúp đỡ của Thư viện Trung ương Quân đội. Ông Lam đề nghị Báo Quân đội nhân dân ủng hộ và cho phép in loạt bài “Những “người hùng” ở Nhà lao Cây Dừa” thành cuốn sách giáo dục truyền thống, phát hành rộng rãi trên phạm vi toàn quốc...

*

* *

Lịch sử không chỉ “là cái đinh để tôi treo bức họa của mình” như một danh nhân phương Tây từng nói, mà với chúng ta, lịch sử là hành trang, là sức mạnh trên con đường đi tới tương lai tươi sáng hơn. Những tình cảm, suy nghĩ, ý tưởng, nguyện vọng nói trên chính là sự nhìn nhận, là trách nhiệm đúng đắn với lịch sử. Chúng tôi hi vọng rằng, câu chuyện “Những “người hùng” ở Nhà lao Cây Dừa” không dừng lại ở đây mà sẽ tiếp tục được bạn đọc ủng hộ, biến thành những chương trình hoạt động xã hội mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, nhất là ý tưởng về các chương trình Nghĩa tình Phú Quốc, chương trình gặp mặt, giao lưu giữa các tù binh vượt ngục Phú Quốc còn sống tại di tích nhà lao Cây Dừa, dự án khu nghỉ dưỡng, phát triển du lịch hoài niệm dành cho hơn 40.000 tù binh Phú Quốc và thân nhân của họ...

NGUYỄN VĂN MINH