Kỳ 5: Tinh thần quyết tử quân và lời tri ân từ Trung Quốc

Phó chủ nhiệm chính trị chi đội 3 (Trung Quốc) Vương Thứ Hoa (trái) trong buổi tiễn đưa bộ đội Việt Nam về nước, đại diện chỉ huy là đồng chí Lê Quảng Ba (phải).

Ở tuổi 84, ông Phạm Quý, nguyên Chính trị viên đại đội 1486 (tiểu đoàn 426), nay đang rất yếu sau lần tai biến mạch máu não. Thế nhưng quy luật khắc nghiệt của thời gian chưa thể xóa hết kí ức một thời... Nói tới chiến dịch Thập Vạn Đại Sơn, người lính già như bừng tỉnh và hoạt bát hẳn.

Ông Quý xúc động nói: “Khi đó tôi 24 tuổi, tốt nghiệp tú tài phần hai. Đã từng là quyết tử quân của Trung đoàn quyết tử bảo vệ thủ đô Hà Nội năm 1946, đã từng vào sống ra chết thực hiện lời thề Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh. Là người được học hành, tôi là một trong số ít cán bộ, chiến sĩ trong tiểu đoàn được coi là trí thức và được phân công làm chính trị viên đại đội 1486 thuộc tiểu đoàn 426.

Những trận chiến đấu ác liệt, những chặng đường hành quân gian khổ, đói khát và thiếu thốn không thể làm mờ một tâm niệm rằng, mình đi chiến đấu trên đất bạn cũng có nghĩa mình đang chiến đấu cho chính nhân dân mình, quê hương mình. Với tôi, tham gia chiến dịch đã là niềm tự hào. Trong số chúng tôi, nhiều người đã từng tham gia quyết tử quân, tinh thần quyết tử quân đã thổi hồn cho các chiến sĩ bước vào các trận đánh”.

Hỏi ông rằng, ông có nhớ những ai được coi như tấm gương để cùng noi theo trong thời gian hành quân và chiến đấu trên đất bạn hay không, ông nói ngay: “Toàn thể chiến sĩ trong đoàn quân khi đó đã thành một khối, nên rất khó nói một ai đó xuất sắc hơn, dũng cảm hơn. Toàn đơn vị trong tất cả mọi công việc đều đồng lòng nhất trí, các chiến sĩ đều tự mình xác định tư tưởng vượt khó, nêu cao tinh thần và truyền thống anh dũng, tinh thần quốc tế cao cả mà chiến đấu, đã ra trận, chỉ với một quyết tâm, bằng hào khí quyết tử quân năm xưa, chiến đấu và chiến thắng. Nhiều chiến sĩ ta dù biết lao lên tuyến trên nguy hiểm đến tính mạng, cũng vẫn xung phong, nhận phần khó nhất, gian khổ nhất về mình”.

Nhờ có tinh thần quyết tử quân ấy mà bộ đội ta và Giải phóng quân Trung Quốc đã nhanh chóng giành được các chiến thắng quan trọng tại khu Thập vạn đại sơn, góp phần tích cực vào công cuộc giải phóng chung của cách mạng Trung Quốc.

Thập Vạn Đại Sơn qua rồi khó quên...

Trận Trúc Sơn cực kì gian nan

Đánh thắng quân địch muôn vàn khó khăn

Mào Lẻng, Trường Thán, Quán Thoòng

Làng Đại Trực và diệt địch trên đường hành quân,

Cuối cùng vào chiếm Đông Hưng,

Quân Tưởng tháo chạy dân mình reo vui

Căn cứ được mở rộng rồi, Việt - Trung đoàn kết tình người bao la...

(Đỉnh Thập Vạn Đại Sơn - Phùng Thị Sâm)

Hơn năm mươi năm sau chiến thắng oanh liệt tại khu Thập Vạn Đại Sơn, trung tuần tháng 4-2001, nhận lời mời Bộ Thương binh Trung Quốc và Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, đoàn đại biểu cựu chiến binh tham gia chiến dịch Thập vạn đại sơn đã sang thăm lại chiến trường xưa. Đây cũng là dịp để nhân dân Trung Quốc tỏ lòng tri ân các chiến sĩ Việt Nam đã tham gia giải phóng hai vùng Điền Quế và Việt Quế của bạn.

Đoàn đại biểu cựu chiến binh Việt Nam tham gia chiến Thập Vạn Đại Sơn do Trung tướng Đỗ Trình dẫn đầu đã trở lại thăm chiến trường cũ ở Thập Vạn Đại Sơn.

Trong không khí thân tình, xúc động của ngày trở lại, những câu chuyện cảm động nhất đã được kể lại, những mái đầu bạc lại say sưa với những vần thơ về một thời gian khổ mà oanh liệt.

Những người bạn cũ sau hơn 50 năm gặp lại, thắm thiết trong vòng tay xiết chặt, những đôi mắt rưng rưng lệ… Họ kể cho nhau nghe chuyện đời thường, chuyện chiến đấu cũ, chuyện về những năm tháng không thể quên và chuyện về những người đã khuất.

Sự đón tiếp ân cần, chu đáo của các cấp ủy đảng địa phương và những người dân Trung Quốc đã từng chứng kiến chiến tích của bộ đội Việt Nam đã làm ấm lòng các chiến sĩ - cựu binh năm xưa. Đoàn được đi thăm lại các địa điểm nơi họ đã từng sống, chia ngọt sẻ bùi với nhân dân nước bạn, nơi họ từng chiến đấu và chiến thắng, gặp lại những người bạn Trung Quốc trong các đơn vị phối thuộc năm xưa.

Trong số những cựu chiến binh Việt Nam có lẽ ông Trịnh Phúc Nguyên là người vui nhất khi gặp lại bà chủ tịch xã Nà Lường - người mà ông và tổ quân y đã đỡ đẻ thành công trong một trường hợp khó đẻ, tưởng không thể cứu được.

Hơn 50 năm sau, trong giờ phút gặp lại, bà Trương Tú vẫn nhận ra ân nhân của mình. Bà vô cùng xúc động. Bà cũng như rất nhiều người bạn chiến đấu cũ không kìm nén được tình cảm. Bà chủ động tiến lại phía ông Nguyên, rồi hỏi: “Bác sĩ còn nhớ tôi không, tôi là Trương Tú, người đã được ông đỡ đẻ đây!”. Lúc đó ông Nguyên mới nhận ra bà. Hai mái đầu bạc ôm lấy nhau. Nhiều cụ trong đoàn không kìm được nước mắt khi chứng kiến tình cảm mà các bạn Trung Quốc đã dành cho các cựu chiến binh Việt Nam. Vậy đó, sau những chiến công vang dội, khi trở về đời thường, tình cảm giữa hai con người không còn khoảng cách.

Các cấp ủy đảng và chính quyền tại Trung Quốc cũng đánh giá chính xác công lao của đoàn quân Việt Nam tham gia chiến dịch Thập Vạn Đại Sơn. Những chiến công của bộ đội ta đã được sử sách Trung Quốc ghi lại. Trong cuốn “Đệ tam đệ thất chi đội sử” viết về cuộc kháng chiến của Giải phóng quân Trung Quốc và bộ đội Việt Nam tại Việt Quế nhấn mạnh: “…Trải qua gần bốn tháng trực tiếp chiến đấu từ tháng 6-1949 tới hạ tuần tháng 9-1949, trong chín trận chiến đấu lớn, nhiều cứ điểm địch đã bị bức rút, thực hiện được mục tiêu nối liền hai khu Thập Vạn Đại Sơn và Lục Vạn Đại Sơn.

Cuối tháng 9-1949, lãnh đạo và nhân dân các vùng giải phóng nồng nhiệt tiễn đưa đoàn quân vang khúc khải hoàn trở lại Việt Nam. Phát biểu trong đại hội mừng tiễn, Bí thư địa ủy Thập Vạn Đại Sơn, Chính ủy chi đội Trần Minh Giang nói: “Đánh trận, thắng lợi quân sự là quan trọng, nhưng thắng lợi chính trị càng quan trọng”. Phó chủ nhiệm chính trị Vương Thứ Hoa chỉ ra: “Sự chi viện của Quân đội nhân dân Việt Nam là chủ nghĩa quốc tế vô sản cao cả”.

Trong lời kết luận của cuốn “Đệ tam đệ thất chi đội sử” có viết: “Quân bạn quốc tế, Trung đoàn 59, Trung đoàn Lạng Sơn, Tiểu đoàn Đặng Công Lệnh, Tiểu đoàn Trần Vinh, Đại đội Bình Liêu (Hải Ninh) thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam đã phát huy tinh thần chủ nghĩa quốc tế vô sản, phối hợp tác chiến với chi đội 3 lập công lớn, góp sức mạnh một cách vô tư, phát triển tình hữu nghị chiến đấu giữa quân đội và nhân dân hai nước Trung Quốc và Việt Nam. Công trạng sáng chói của họ, không sợ kẻ địch mạnh, không ngại khó khăn gian khổ, không tiếc xương máu sẽ mãi mãi được ghi trong sử sách đấu tranh cách mạng của nhân dân khu Thập Vạn Đại Sơn”.

Về phần mình, cán bộ, chiến sĩ trong đoàn viễn chinh Thập Vạn Đại Sơn, cho dù có phải hy sinh xương máu vẫn một lòng một dạ chiến đấu và chiến thắng, góp phần vào sự nghiệp giải phóng của nhân dân Trung Quốc, xây đắp tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước. Những lời phát biểu của những người đồng chí từng cùng sát cánh trong những ngày tháng gian khổ đã để lại ấn tượng tốt đẹp cho các chiến sĩ quốc tế Việt Nam.

Khi hoàn thành nhiệm vụ lên đường về nước, qua các thôn làng, bộ đội và thương binh của ta đi đến đâu cũng được nhân dân Trung Quốc chăm sóc chu đáo, lưu luyến tiễn đưa. Ở nhiều nơi khi đoàn quân qua, nhân dân đem tặng trứng gà, mật, đường, hoa quả… Những chiến sĩ quốc tế Việt Nam đã anh dũng hy sinh được chính quyền cách mạng các thành, trấn, các địa phương ở Trúc Sơn, Đông Hưng, Giang Bình tổ chức quy tập hài cốt đưa vào các nghĩa trang liệt sĩ ở Việt Nam và Trung Quốc.

Khi tiễn bộ đội hoàn thành nhiệm vụ trở về nước, ông bà Trần Phát đại diện Bộ tư lệnh biên khu đều khóc lưu luyến, tiễn chân bộ đội ta ra tận bờ sông giáp Phù Lủng, gần chân dãy Thập Vạn Đại Sơn. Vị đại diện Bộ tư lệnh biên khu nắm chặt tay đồng chí Lê Quảng Ba, giọng nghẹn ngào: “Cám ơn các đồng chí Việt Nam đã phối hợp chiến đấu, đem mồ hôi, xương máu giúp chúng tôi trong lúc khó khăn. Các đồng chí đã để lại những tấm gương trong sáng về tinh thần quốc tế. Cảm ơn cách mạng Việt Nam. Tuy còn bao nhiêu khó khăn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, cách mạng Việt Nam vẫn ghé vai đỡ gánh cho cách mạng Trung Quốc. Thật cao thượng!”.

Những ngày tháng bộ đội ta giúp Trung Quốc không phải dài so với một cuộc đời binh nghiệp của người lính, nhưng sự giúp đỡ vô tư, trong sáng của đoàn quân Việt Nam sẽ vẫn lưu mãi trong kí ức người dân và lịch sử hai nước. Sự trong sáng của các anh, các chị, những người lính quốc tế minh chứng cho mối quan hệ hữu nghị giữa hai dân tộc Việt - Trung. Sự hy sinh, tinh thần quả cảm trong chiến đấu và trên hết là tình cảm yêu thương con người nơi đoàn quân đã đi qua là bằng chứng sống động nhất về cốt cách Việt Nam. Đó cũng là biểu hiện sinh động nhất về tình cảm mà Đảng, Chính phủ, nhân dân Việt Nam dành tặng nhân dân Trung Quốc. Trong những năm Trung Quốc kháng chiến, Việt Nam đã san sẻ khó khăn, san sẻ máu xương của mình với Đảng, Chính phủ nhân dân Trung Quốc, góp phần vào thắng lợi của cách mạng Trung Quốc. Điều đó cũng góp phần tạo dựng cơ sở, niềm tin vững chắc để Trung Quốc sau đó cử các đoàn chuyên gia, cố vấn quân sự sang giúp đỡ cách mạng Việt Nam.

Vừa kỷ niệm 60 năm chiến thắng Thập Vạn Đại Sơn, hai bên cũng chuẩn bị cho kỷ niệm 60 năm quan hệ Việt Nam - Trung Quốc (năm 2010). Tri ân những người lính Việt Nam đã chiến đấu trên đất nước Trung Quốc, tri ân những người lính Trung Quốc đã giúp đỡ Việt Nam để mỗi dân tộc, mỗi người dân thêm hiểu và trân trọng thành quả cách mạng mà hai dân tộc phải đổ biết bao xương máu mới có được.