QĐND Online - Ngày 27-4-2012, Đảng và Nhà nước đã truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho đồng chí Nguyễn Thanh Năm, nhân vật chính trong loạt bài “Huyền thoại về Năm Dừa” đã đăng trên báo QĐND Online. Sự kiện này không chỉ là niềm vui của gia đình, người thân mà còn là niềm tự hào của người dân Quảng Nam-Đà Nẵng.

Nguyễn Thanh Năm (tên thường gọi Năm Dừa) sinh năm 1938, tham gia hoạt động cách mạng năm 1954. Ông là nguyên mẫu nhân vật Ba Đoát trong tiểu thuyết “Học phí trả bằng máu” của nhà văn Nguyễn Khắc Phục, được bạn bè, đồng đội và nhân dân mến mộ tôn vinh “người đi suốt chiến tranh”.

Nhắc đến nguyên Bí thư quận Nhì (Đà Nẵng) Nguyễn Thanh Năm thì dường như tất cả quá khứ một thời hào hùng lại ào về trong lòng đồng chí, đồng đội.

Còn nhớ, hồi tháng 7 năm 2009, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân đã ra mắt bạn đọc cuốn sách “Anh Năm Dừa” (do Bùi Hồng Khanh và Lê Anh Dũng chủ biên) . Tác phẩm kể lại hơn 20 năm hoạt động trong lòng địch của đồng chí Nguyễn Thanh Năm gắn với phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Quảng Nam - Đà Nẵng. Những điều ít biết về mẹ Nhu, về trận đánh của  7 dũng sĩ Thanh Khê, phong trào đấu tranh “phá kềm, diệt ác”... được các tác giả, nhân chứng làm rõ đến từng chi tiết mà nhiều tài liệu, sử sách chỉ định hình bằng số liệu về địch, ta.

Thượng tá Bùi Hồng Khanh, Trưởng ban liên lạc biệt động thành Đà Nẵng, phát biểu tại buổi lễ đón nhận danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân của đồng chí Nguyễn Thanh Năm.

Bên cạnh đó, độc giả cũng gặp được những chứng nhân lịch sử nổi tiếng trong chiến tranh, bình dị trong cuộc sống thời bình như cô giao liên Trần Thị Mai, vợ chồng chị Tám Trang-Hai Được (những người chịu trách nhiệm chuyên chở vũ khí, đảm bảo an toàn cho cán bộ ở Thanh Khê…), chú liên lạc Nguyễn Thành Quang (nay là Trưởng ban Tuyên giáo quận Thanh Khê, Đà Nẵng) tuy mới 12 tuổi đã xẻ núi, luồn rừng đưa thư trong đêm tối.

Tại buổi ra mắt cuốn sách, người xưa gặp lại, người nay tìm hiểu, luôn ngập tràn những câu chuyện xúc động về đồng chí cán bộ cách mạng kiên trung. Họ cùng nhau đọc lời “Tự thuật của anh Năm Dừa”. Người già đọc để tìm lại tuổi thanh xuân của mình. Người trẻ đọc để cảm nhận, kính trọng và thêm yêu Tổ quốc. Đó là, sự khốc liệt của chiến tranh, lòng dũng cảm của người dân thị trấn Nam Ô (Liên Chiểu, Đà Nẵng), tấm lòng người dân xứ Quảng đối với cách mạng…Đồng thời, cũng chính từ những tâm sự trước lúc đi xa của người cán bộ kiên trung, lớp trẻ hôm nay, những người sinh sau chiến tranh, có thể hiểu thêm về sự phản bội của quận đội phó Lữ Hùng, người đánh trống Nam Ô trong chiến thắng Xuân Mậu Thân 1968... Và họ cùng ngẫm ngợi lời dặn dò của ông với các con trước khi về phía bên kia bầu trời: “Những công việc ba làm trong chiến tranh đã để lại kỷ niệm về người cha của các con chiến đấu dũng cảm, được nhân dân yêu thương, đồng bào bao bọc, anh em mến phục. Trong chiến đấu có gian khổ, có hy sinh nhưng phải đặt lợi ích của Tổ quốc, của dân tộc lên trên hết. Cho nên các con có làm gì cũng nên đặt lợi ích của đất nước lên trên lợi ích cá nhân để học tập, công tác. Mong mỏi của ba trước khi đi xa là vậy…”.

Không ai bảo ai, song tất cả đều hiểu rằng tâm sự của người cha đáng kính ấy đã vượt ra khỏi phạm vi gia đình, lan tỏa đến cuộc sống hiện tại và mai sau của nhiều thế hệ. Nối tiếp mạch ngầm câu chuyện, phần cuối cuốn sách là điếu văn của đồng chí Nguyễn Bá Thanh (Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân thành phố Đà Nẵng) đọc tại lễ tang ông Nguyễn Thanh Năm, trong đó có đoạn:“Anh Năm ơi! Có thể chúng tôi chưa cố gắng đầy đủ để ghi nhận, để tôn vinh những cống hiến của anh, nhưng có tấm huân chương nào, danh hiệu vẻ vang nào sánh bằng sự yêu mến, quý trọng của đồng chí, đồng đội, đồng bào dành cho anh. Tất cả chúng tôi đã có mặt đầy đủ ở đây, những người đã dìu dắt anh và những học trò của anh, những người đã đào hầm nuôi anh và những người đã nhờ anh giác ngộ trở thành cán bộ cách mạng… Vĩnh biệt anh Năm! Đảng bộ và nhân dân thành phố Đà Nẵng, tỉnh Quảng Nam tự hào về anh, người con ưu tú của quê hương và người thân trong gia đình đều tự hào về anh Năm-người chồng, người cha thân yêu-ra đi trong sự quý mến, tiếc thương vô hạn của Đảng, của dân…”.

Như một sự tình cờ, 3 năm sau ngày ra mắt cuốn sách “Anh Năm Dừa”, sáng 20-7-2012, cũng là ngày giỗ lần thứ 15 của ông, UBND TP Đà Nẵng đã long trọng tổ chức lễ đón nhận danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho đồng chí Nguyễn Thanh Năm. Chiều cùng ngày, Ban liên lạc biệt động thành Đà Nẵng kết hợp với gia đình tiến hành nghi lễ rước bằng danh dự tại tư gia.

Thượng tá Bùi Hồng Khanh-Trưởng ban liên lạc biệt động thành Đà Nẵng, bùi ngùi chia sẻ: “Hôm nay, chúng ta tập trung đông đủ để chúc mừng anh, người cán bộ hết lòng tận tụy với cách mạng; người anh, người đồng chí, người bạn của một thế hệ”. Nghe vậy, trong tôi bất chợt gợi lên sự liên tưởng câu nói này như lời dạo đầu của một khúc vĩ thanh về người anh hùng mà tên tuổi đã trở thành huyền thoại.
 

Bài, ảnh: Nguyễn Sỹ Long