Khúc quân hành trên những "đường trời"

 “Thương yêu nhau đến cùng nhé!”

Tổng giám đốc SFC.VN Hà Tiến Dũng

Cho đến bây giờ, có nghĩa là tròn 30 năm sau, đại tá Hà Tiến Dũng, Tổng giám đốc Tổng công ty Bay dịch vụ Việt Nam (SFC.VN), Bộ Quốc phòng, vẫn còn gai người mỗi khi nhớ lại cái thời khắc ấy. Theo kế hoạch, Tính, một phi công chiến đấu sẽ lái máy bay MIG-21 vào sâu nơi trọng địa để thực hiện nhiệm vụ trinh sát. Khi ấy, Hà Tiến Dũng đang là một phi công trẻ lái máy bay trực thăng chiến đấu, được giao nhiệm vụ tiếp cứu phi công của ta trong trường hợp xấu, máy bay MIG-21 bị rơi. Theo phương án đề ra, một máy bay trực thăng vũ trang khác sẽ bay cảnh giới bảo vệ trong khi Dũng phải hạ cánh để cứu phi công. Hà Tiến Dũng còn nhớ trước khi anh bước lên máy bay, Chính ủy Quân chủng Phòng không - Không quân khi ấy là ông Chu Duy Kính đã ôm lấy anh và nói:

- Thương yêu nhau đến cùng nhé!

Đó chính là mệnh lệnh từ trái tim của những chiến sĩ quân đội nhân dân Việt Nam, bằng mọi giá phải cứu đồng đội trong hiểm nguy. Rất may là nhiệm vụ đã được thực hiện trọn vẹn, an toàn, không phải sử dụng đến phương án tiếp cứu nguy hiểm kia...

Những giây phút đáng nhớ như thế có rất nhiều trong cuộc đời gắn với chiếc trực thăng của Đại tá Hà Tiến Dũng.

Vừa giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, tháng 5-1975, chàng trai Hà Tiến Dũng, khi ấy chưa tròn 17 tuổi, quyết định nhập ngũ, trở thành học viên khóa 1 của Trường Sĩ quan Không quân Nha Trang, học lái máy bay trực thăng. Chiến tranh biên giới Tây Nam đã là môi trường khắc nghiệt để những phi công trẻ như Hà Tiến Dũng mau chóng trưởng thành. Mới có khoảng 100 giờ bay, Dũng đã bay chở đạn ở biên giới. Rồi nhiều tướng lĩnh của Bộ Quốc phòng như Lê Trọng Tấn, Phùng Thế Tài, Lê Ngọc Hiền, Đàm Quang Trung... đã từng bay trên máy bay của Dũng ở mặt trận Tây Nam.

Tiếp đó là bay giúp bạn Cam-pu-chia trong những ngày đầu chính quyền non trẻ của bạn mới hình thành. Đó là những chuyến bay đầy bất trắc, bởi Khơ-me Đỏ vẫn lẩn quất khắp nơi. Lúc nào lên máy bay, Dũng cũng phải mang theo hai khẩu súng ngắn, một khẩu giắt ở hông, khẩu kia ép sát vào mắt cá chân. Nhiều bữa, Dũng phải bay trong biển sương mù mịt trên Biển Hồ mênh mông, không dẫn đường, hoàn toàn dựa vào kinh nghiệm và trực giác của một phi công để tìm đúng hướng và có được chỗ hạ cánh an toàn. Một lần, chở đoàn khách đi Báttamboong gần biên giới Thái Lan, ở độ cao khoảng 300m, máy bay trực thăng của Dũng dính liền 4 phát đạn, có phát xuyên từ bụng máy bay lên trần, may không trúng đường ống dẫn dầu hoặc động cơ....

Từ 1986 đến 1990, Hà Tiến Dũng theo học tại Học viện Tham mưu chỉ huy không quân Ga-ga-rin ở Liên Xô, rồi về Trung đoàn bay trực thăng 916, làm Trung đoàn phó rồi Trung đoàn trưởng, đến ngày 2-4-1998 được điều về làm Phó giám đốc Công ty bay dịch vụ miền Nam (gọi tắt là Công ty bay Nam). Qua một loạt điều chuyển nữa, tháng 12-2008, Hà Tiến Dũng chính thức được bổ nhiệm làm Tổng giám đốc của SFC.VN.

Đã từng trải qua quá trình rèn luyện rồi trưởng thành từ một học viên phi công cho đến đảm nhiệm cương vị cao nhất trong Tổng công ty, Hà Tiến Dũng hiểu rằng tầm quan trọng sống còn để SFC.VN có thể phát triển và vững mạnh trong thời đất nước hội nhập, là chất lượng đội ngũ nhân viên, phi công của Tổng công ty. Thế hệ của anh đã ít nhiều được thử thách ở những thời điểm gian khó của đất nước và nhanh chóng trưởng thành, nhưng nếu không có những lớp người đi trước rèn tập, kèm cặp thì chắc chắn sẽ không thể xây dựng được một đơn vị bay bề thế như ngày hôm nay.

Liên tục, liên tục luyện rèn

Nhiều lần đi với các lãnh đạo của SFC.VN, tôi đã chứng kiến các anh nói chuyện anh này anh kia đang hoặc chuẩn bị đi dự các khóa đào tạo ở nước ngoài để tiếp tục lấy chứng chỉ bay! Như lần tôi bay vào miền Nam cùng chuyến bay với anh Nguyễn Phú Hiên, Phó Giám đốc, Bí thư Đảng ủy Công ty bay dịch vụ miền Nam (Công ty bay Nam), biết anh chỉ về nhà một tối rồi đi Ma-lai-xi-a để lấy chứng chỉ về thoát hiểm! Vào thăm Công ty bay Nam, Giám đốc Công ty Vi Công Dũng cũng vừa mới trải qua một khóa như vậy! Đến ngay như Đại tá Phạm Anh Khiêm, làm công tác chính trị của “Tổng”, tưởng chừng như chẳng liên quan đến chuyên môn sâu, vậy mà tôi ngỡ ngàng khi biết anh cũng đã từng trải qua mấy lần kiểm tra thoát hiểm ở Ma-lai-xi-a!

Lái chính Lương Mạnh Quân chuẩn bị cho một chuyến bay

Đó là một quy trình ngặt nghèo do một công ty của Ma-lai-xi-a, được các tổ chức quốc tế thừa nhận, cấp chứng chỉ. Người tham gia được cho vào trong một cái ca-bin mô phỏng y hệt như buồng lái của chiếc máy bay trực thăng rồi dìm xuống nước. Điều oái oăm là trong quá trình dìm xuống nước như thế, chiếc ca-bin có người ngồi với đai bảo hiểm vẫn thắt chặt quanh mình sẽ không xuống theo chiều thẳng đứng mà có khi lộn phộc hoặc quay theo các góc độ khác nhau. Người bị kiểm tra sẽ phải tìm mọi cách thoát ra, khi qua cửa kính ngay cạnh mình hoặc qua cửa bên kia tùy theo yêu cầu của nhân viên kiểm tra. Đại tá Vi Công Dũng kể có ông phi công người Ấn Độ bị dìm xuống nước tới mươi lần mà vẫn không vượt qua nổi bài kiểm tra, ngoi lên bờ ngồi thở hồng hộc, giáo viên bảo nghỉ đi một lát cho đỡ mệt rồi lại xuống tiếp, bao giờ được thì mới thôi!

Khi tôi hỏi đợt vừa mới kiểm tra, anh phải mất bao nhiêu thời gian để thoát ra khỏi một cái ca-bin dìm sâu dưới nước như thế, Vi Công Dũng nói: “Chừng 30 đến 40 giây”. Một phát ăn ngay, không phải kiểm tra đến lần thứ hai!

Theo một hợp đồng, SFC.VN cho Công ty DIR/MHSA của Ma-lai-xi-a thuê chiếc Super Puma số hiệu 8609 cùng một số phi công bay phục vụ khai thác dầu khí tại vùng biển Mi-ri của Mai-lai-xi-a.

Ngày 30-1-2007, tổ bay gồm Apdula, lái chính người Ma-la-xi-a và Phạm Quang Thiết, lái phụ của Công ty bay Nam, đưa 8 hành khách từ giàn khoan số 2 sang giàn khoan số 3. Bất ngờ, tổ bay phát hiện hệ thống điều khiển trục trặc, cần lái rất khó điều khiển. 

Mặc dù chỉ là lái phụ nhưng trong lúc khẩn nguy, được phi công bạn đề nghị, Phạm Quang Thiết chuyển sang xử lí chính. Anh quyết định không hạ cánh ở giàn khoan số 3 mà lập tức quay về đất liền. Nhưng chỉ vài phút sau, tiếng máy như vỡ òa và khói cùng mùi khét xộc vào buồng lái. Không một giây do dự, Phạm Quang Thiết quyết định hạ cánh xuống biển. Chỉ trong khoảnh khắc, hàng loạt thao tác như báo cho hành khách xử lí, mở cửa thoát hiểm, phóng thuyền phao, gọi cấp cứu... được hai phi công xử lí chính xác đến từng giây. Kết quả là 7 trong số 8 hành khách cùng hai phi công thoát hiểm, chỉ có một hành khách không xử lí kịp bị ngạt trong máy bay. Theo đánh giá của các chuyên gia kĩ thuật, chỉ chậm từ 5 đến 7 giây, nếu không hạ cánh xuống biển, máy bay cùng toàn bộ hành khách sẽ chịu hậu quả thảm khốc. Công ty DIR/MHSA gửi thư cảm ơn đánh giá rất cao trình độ của phi công Việt Nam, còn báo chí Ma-lai-xi-a thì tôn vinh Phạm Quang Thiết như anh hùng.

Bay vì danh dự và vì nhau!

Cũng như nhiều phi công khác của SFC.VN, Thiếu tá Lương Mạnh Quân, sinh năm 1972, lái chính của Công ty bay Nam, khá đẹp trai. Hôm tôi gặp Quân ở sân bay Vũng Tàu, anh đang chuẩn bị cho chuyến bay chở ê kíp lãnh đạo của một công ty khoan dầu lớn ra biển dự lễ “động thổ”, kéo một dàn khoan sang một vị trí mới ở trên biển.

Về Công ty bay Nam, Lương Mạnh Quân được các thế hệ phi công lớp trước truyền dạy lại kĩ năng bay, rồi liên tiếp được cử đi học chuyển loại ở Pháp, thi lấy bằng A3 ở Anh... Cho đến nay, Quân là phi công cấp 1, có khả năng bay trong mọi thời tiết, với số giờ bay cao trong công ty. Thời điểm tôi gặp Quân là sau khi anh vừa cùng thượng tá phi công Nguyễn Đức Toàn sang Pháp tiếp nhận chiếc EC 225 thứ hai của Công ty bay Nam, rồi hai người thay nhau đưa nó “nhảy cóc” từ quốc gia này sang quốc gia khác, về nước an toàn và nhanh chóng đưa vào khai thác, sử dụng.

Một phi công khác cùng lứa với Quân là thiếu tá Kiều Mạnh Hùng, sinh năm 1972, phi công giáo viên của Công ty bay Nam. Cũng tốt nghiệp Trường Sĩ quan Không quân Nha Trang rồi sau đó là Học viện Không quân, về Công ty bay Nam, người thầy đầu tiên của Hùng là phi công Đỗ Hữu Đẳng, khi ấy là phi đội trưởng. Từ những bài học của thế hệ đi trước, Kiều Mạnh Hùng đã lần lượt đi tu nghiệp ở Pháp, Anh, lấy bằng quốc tế IFR; anh cũng đã từng chuyển loại qua nhiều loại máy bay, từ Mi8 đến Mi17, Puma, Super Puma L2 rồi EC-155B và nay là EC225... Đến lượt Hùng giờ đây lại là giáo viên giảng dạy cho phi công thế thệ thứ ba của SFC.VN, những người rồi đây sẽ gánh vác trách nhiệm nặng nề của Tổng công ty.

Một trong những học trò của thiếu tá Kiều Mạnh Hùng là phi công Phạm Đức Thắng, sinh năm 1982, người quê Phú Xuyên, Hà Nội. Thật ra người thầy đầu tiên của Thắng cũng là Thượng tá Đỗ Hữu Đẳng, một phi công kì cựu của Công ty bay Nam với hơn 13.000 giờ bay. Tiếp đó, ngoài học bay với Kiều Mạnh Hùng, Thắng còn được các thầy khác như Thượng tá Nguyễn Đức Toàn, Phi đội trưởng Phi đội 2 của Công ty bay Nam kèm cặp. Ngày ngày, trên giảng đường mây, thầy cần mẫn kèm trò để truyền đạt kinh nghiệm cùng kĩ năng bay biển, bay giàn khoan. Tốt nghiệp từ năm 2007, về Công ty bay Nam với cương vị lái phụ, sau khoảng một năm, Phạm Đức Thắng đã có hơn 600 giờ bay, chủ yếu trên loại Super Puma L2.

Phi công trẻ Phạm Đức Thắng

Theo Đại tá Vi Công Dũng, Giám đốc Công ty bay Nam, ngoài lớp phi công như Thắng, có 5 học viên của Trường Sĩ quan Không quân Nha Trang sau khi về Công ty bay khoảng 50 giờ đang quay lại trường để tham dự kì thi tốt nghiệp, sau đó sẽ về công ty làm việc. Như thế là không chỉ có lớp phi công thứ ba mà công ty còn đang chuẩn bị cho lớp phi công thuộc thế hệ thứ tư để sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ của nhà nước và quân đội giao phó. Đại tá Vi Công Dũng nói với tôi: “Sau này, khi lớp trước về nghỉ, người ta sẽ không hỏi là mua được bao nhiêu máy bay, mà là ai sẽ kế tục công việc của các anh? Chúng tôi đã sẵn sàng có câu trả lời cho câu hỏi đó!”.

Sự tiếp nối các thế hệ ở SFC.VN chính là cội nguồn tạo nên sức mạnh của Tổng công ty. Hơn thế nữa, nó còn xuất phát từ tình đồng chí, đồng đội, những sĩ quan quân đội nhân dân hoạt động trong thời buổi kinh tế thị trường với sức cạnh tranh khốc liệt. Nói như Đại tá Phạm Anh Khiêm, Phó chủ nhiệm chính trị của SFC.VN thì trong thời buổi làm ăn kinh tế cạnh tranh quyết liệt như hiện nay, có một điều gắn kết các phi công của SFC.VN, đó là ngoài chuyện bay làm ăn, thực hiện hợp đồng, họ còn bay vì danh dự và vì nhau!

Bài và ảnh: YÊN BA