Huyền thoại Đắk-pơ (kỳ 5)

Bài 5: Để Đắk-pơ mãi âm vang

Đắk-pơ cần được đánh giá đúng tầm

Mặc dù đã thực hiện được một phần tâm nguyện nhưng giờ đây các Cựu chiến binh Trung đoàn 96 vẫn mong muốn tổ chức một cuộc hội thảo khoa học về chiến thắng Đắk-pơ; xây dựng Tượng đài chiến thắng Đắk-pơ và tìm kiếm quy tập hài cốt các cán bộ, chiến sĩ đã anh dũng hy sinh trong trận Đắk-pơ.

Theo chúng tôi, đó là những việc rất nên làm không chỉ cho quá khứ mà quan trọng hơn, ý nghĩa hơn là cho tương lai. Chiến tranh, gian khó, hy sinh là môi trường để tôi luyện, để thử thách con người. Không chỉ có các liệt sĩ mà tất cả những con người đã từng góp phần làm nên chiến thắng ấy rất đáng được trân trọng, tôn vinh. Trận Đắk-pơ, tiêu diệt hoàn toàn Binh đoàn cơ động 100 là một trong những trận đánh mẫu mực về sự mưu trí, anh dũng, về đánh tiêu diệt gọn quân địch, là điển hình của tư tưởng “lấy nhỏ thắng lớn, lấy ít địch nhiều” - nét đặc sắc của nghệ thuật quân sự Việt Nam. Từ chiến thắng Đắk-pơ có nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn như: tổ chức bố trí, sử dụng lực lượng; vai trò của cán bộ; thời cơ và thế trận… cần được làm sáng tỏ để thế hệ hôm nay tiếp tục suy nghĩ, học tập, vận dụng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nếu không có một cuộc hội thảo khoa học đúng tầm mức thì không thể khơi dậy được những cái hay, cái đẹp, cái đặc sắc, những giá trị đích thực của Đắk-pơ.

Về việc tổ chức các hoạt động kỷ niệm chiến thắng Đắk-pơ, trong đó có tổ chức hội thảo khoa học về chiến thắng, trong công văn số 307/CV-VLS ngày 11 tháng 10 năm 2006 của Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam do Thiếu tướng Trịnh Vương Hồng, Viện trưởng ký gửi Ban liên lạc cựu chiến binh Trung đoàn 96 đã bày tỏ: “Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam rất hoan nghênh và ủng hộ đề xuất của các cựu chiến binh Trung đoàn 96....”

Các cựu chiến binh đã từng tham gia chiến dịch Bắc Tây Nguyên và tiêu diệt Binh đoàn cơ động 100, tham dự hội thảo nhân kỷ niệm 40 năm chiến thắng Đắk-pơ (24-6-1994). Ảnh do Ban liên lạc cựu chiến binh Trung đoàn 96 cung cấp.

Ông Nguyễn Tự cho chúng tôi biết thêm về quan điểm của Hội Khoa học lịch sử Việt Nam trong thư gửi Ban liên lạc Cựu chiến binh Trung đoàn 96 là: Việc tổ chức các hoạt động kỷ niệm, trong đó có cuộc hội thảo có thể diễn ra ngay trên địa bàn Đắk-pơ (Gia Lai) nhưng nên đặt tầm vóc của sự kiện có ý nghĩa rộng lớn, hơn nhất là trong thời điểm chúng ta cần quan tâm đến vùng đất Tây Nguyên đã gắn bó với sự nghiệp chung của cách mạng mà Đắk-pơ - An Khê là một sự kiện tiêu biểu… Về phần mình ông Dương Trung Quốc khẳng định: “Chúng tôi sẽ phát biểu ý kiến của mình với các đồng nghiệp quân đội và sẵn sàng tham gia theo đúng chức năng…”. Ông Nguyễn Tự bày tỏ: “Quyết tâm là thế và ai cũng thấy ý nghĩa, sự cần thiết của việc làm này, nhưng đã mấy năm rồi vẫn chưa tổ chức được?”. 

Theo chúng tôi việc tổ chức một cuộc hội thảo không khó. Vấn đề là ở chỗ cần có một Ban tổ chức, một địa phương (đơn vị) chủ trì. Ban liên lạc cựu chiến binh Trung đoàn 96 nên đề nghị để Bộ tư lệnh Quân khu 5 hoặc Tỉnh ủy, UBND tỉnh Gia Lai làm công việc này cùng với sự vào cuộc của Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam… Chúng tôi tin rằng, cuộc hội thảo về chiến thắng Đắk-pơ sẽ được tổ chức đúng ý định.

Không để tượng đài trên giấy

Còn về việc xây dựng Tượng đài chiến thắng Đắk-pơ, cựu chiến binh Nguyễn Tự cho biết, sau nhiều lần đề nghị, ngày 10-3-2004 tâm nguyện ấy đã được Bộ Văn hóa Thông tin cho ý kiến. Theo đó, Bộ Văn hóa - Thông tin đề nghị tỉnh Gia Lai giao cho Sở Văn hóa - Thông tin chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng trong tỉnh xây dựng Đề án tổng thể về hình thức lưu niệm, ghi công chiến thắng Đắk-pơ để UBND tỉnh xem xét, quyết định. Tâm nguyện của các Cựu chiến binh Trung đoàn 96 cũng được Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam hoan nghênh và đồng tình ủng hộ. Thiếu tướng Trịnh Vương Hồng, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự Việt Nam cho rằng: “Đây là việc làm cần thiết nhằm tôn vinh và thể hiện lòng biết ơn của các thế hệ người Việt Nam với những người có công”. Đồng thời với tình cảm và trách nhiệm của mình, Thiếu tướng Trịnh Vương Hồng - Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam khi đó (năm 2004) đã có công văn thẩm định về nội dung, đồng thời đề nghị Bộ Văn hóa - Thông tin và các cơ quan chức năng tỉnh Gia Lai sớm nghiên cứu, xem xét đề nghị của các Cựu chiến binh Trung đoàn 96.

Như vậy có thể thấy việc đầu tư xây dựng công trình Tượng đài chiến thắng Đắk-pơ là cần thiết và khách quan. Nhận thức rõ điều đó, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Gia Lai đã chỉ đạo Sở Kế hoạch - Đầu tư, Sở Tài chính, Ban Tuyên giáo, Hội Cựu chiến binh… lập dự án xây dựng công trình Tượng đài chiến thắng Đắk-pơ với tổng số vốn đầu tư khoảng 16 tỷ đồng và giao cho UBND huyện Đắk-pơ làm chủ đầu tư… Thế nhưng kể từ đó đến nay đã 5 năm, dự án chưa được triển khai.  

Ông Nguyễn Tự cho biết: "Tôi đã nhiều lần lên tỉnh, ra huyện để hỏi về việc triển khai thực hiện dự án nhưng đều nhận được câu trả lời là “kinh phí khó khăn, địa phương đang phải cân đối”.

Tượng đài chiến thắng Đắk-pơ được xây dựng sẽ trở thành dấu ấn lịch sử, minh chứng hùng hồn khẳng định những giá trị của chiến thắng. Tuy nhiên, ai cũng biết Gia Lai là một tỉnh nghèo. Hiểu được điều này nên trong công văn số 729/VHTT-VP ngày 10 tháng 3 năm 2004 gửi UBND tỉnh Gia Lai, Bộ Văn hóa - Thông tin đã chỉ rõ: “Nếu có việc gì vượt quá khả năng và thẩm quyền, UBND tỉnh cần đề nghị các bộ, ngành Trung ương giải quyết”. Nếu thực sự quá khó khăn về tài chính, theo chúng tôi UBND tỉnh Gia Lai cần đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương hỗ trợ để công trình Tượng đài chiến thắng Đắk-pơ sớm được khởi công. Mặt khác, đã có biết bao xương máu của bộ đội và nhân dân đổ xuống, đặc biệt là sự hy sinh anh dũng của 147 cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 96 để đổi lấy một Đắk-pơ huyền thoại. Về với Đắk-pơ hôm nay, chứng kiến một Đắk-pơ khởi sắc từng ngày hẳn ai cũng cảm nhận được giá trị của sự hy sinh thiêng liêng, cao cả ấy. Với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” chúng tôi tin việc huy các doanh nghiệp góp “viên gạch hồng” xây Tượng đài chiến thắng Đắk-pơ không phải là quá khó.

Hài cốt 147 liệt sĩ đang ở đâu?

Có thể chậm, nhưng ông Tự và các cựu chiến binh Trung đoàn 96 vẫn tin một ngày gần đây, Tượng đài chiến thắng Đắk-pơ sẽ được khởi công đáp ứng lòng mong đợi của quân và dân cả nước. Điều mà các cựu chiến binh trăn trở nhất bây giờ là làm sao để tìm được phần mộ 147 liệt sĩ đã hy sinh trong trận Đắk-pơ. Thông tin từ Văn phòng UBND huyện Đắk-pơ cho biết, trong 147 liệt sĩ đó mới có 93 người xác định được họ tên, quê quán, còn lại 54 người chưa xác định. Ông Nguyễn Tự cho biết: Trong số các cựu chiến binh Trung đoàn 96 có ông Nguyễn Văn Song và một số người từng trực tiếp tham gia chôn cất 49 liệt sĩ hy sinh ngay tại mặt trận. Dưới sự chỉ dẫn của ông Song, các cựu chiến binh Trung đoàn 96 đã nhiều lần trở lại chiến trường xưa để tìm hài cốt đồng đội nhưng vẫn chưa có kết quả bởi mọi dấu tích giờ đã mất hết. Còn lại gần 100 cán bộ, chiến sĩ bị thương được đưa về cấp cứu tại Trạm phẫu thuật Quân y tiền phương của Trung đoàn 96 rồi hy sinh, được các chiến sĩ quân y và nhân dân địa phương chôn cất ngay gần trạm (thuộc địa phận xã Đắk-pơ). Từ những thông tin do người dân và Đại tá, Bác sĩ Nguyễn Công Nghiêm, nguyên Quân y trưởng Trung đoàn 96 ngày ấy cung cấp, các cựu chiến binh Trung đoàn 96 cũng nhiều lần trở khu vực đặt trạm phẫu năm xưa nhờ các già làng giúp đỡ tìm kiếm hài cốt đồng đội như cũng chưa có kết quả.

Theo cựu chiến binh Nguyễn Tự, công việc này ngày càng trở nên khó khăn bởi vừa rồi ông Nguyễn Văn Song và một số cựu chiến binh trực tiếp tham gia chôn cất những đồng đội hy sinh đều đã qua đời do tuổi cao, sức yếu. Những già làng ở xã Đắk-pơ đã từng tham gia chôn cất những cán bộ, chiến sĩ hy sinh tại trạm phẫu tiền phương cũng lần lượt qua đời. Mặc dù vẫn đau đáu một nỗi niềm là đưa các đồng đội về yên nghỉ tại nghĩa trang liệt sĩ nhưng với ông Nguyễn Tự và các cựu chiến binh Trung đoàn 96 công việc này bây giờ như “mò kim đáy biển”. Tại buổi gặp mặt truyền thống nhân kỷ niệm 56 năm chiến thắng Đắk-pơ vừa qua, các cựu chiến binh Trung đoàn 96 cùng Hòa thượng Thích Nguyên Phước-Phó trưởng ban trị sự Phật giáo tỉnh Gia Lai và các vị sư trụ trì chùa Long Khánh đã tiến hành lễ cầu siêu cho các anh hùng liệt sĩ và tiếp tục bàn tính chuyện mời những người có khả năng ngoại cảm giúp đỡ tìm hài cốt các đồng đội. Theo ông Nguyễn Tự, nếu thuận lợi thì công việc này sẽ được triển khai sớm.

Dù có bị lãng quên, chiến thắng Đắk-pơ vẫn là một sự thật lịch, mãi mãi là niềm tự hào của Quân đội và nhân dân Việt Nam. Đối với kẻ thù, Đắk-pơ vẫn là một điều bí ẩn về sức mạnh của con người Việt Nam... Những tâm nguyện của các cựu chiến binh Trung đoàn 96 là hoàn toàn chính đáng và đó cũng là tâm nguyện của toàn dân. Đáp ứng những tâm nguyện ấy là trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể từ Trung ương đến cơ sở mà trực tiếp là Tỉnh ủy, UBND tỉnh Gia Lai. Nếu mọi người chúng ta ai cũng hiểu việc giải quyết những tâm nguyện ấy không phải vì quá khứ, không chỉ cho hôm nay mà là cho muôn đời con cháu mai sau thì chắc chắn đó không phải là những việc khó thực hiện. Hy vọng một ngày không xa, mọi trăn trở, băn khoăn của các cựu chiến binh Trung đoàn 96 sẽ được giải tỏa. Đắk-pơ huyền thoại sẽ đi vào chính sử, góp phần làm rạng danh truyền thống chống giặc ngoại xâm hào hùng của dân tộc.

Kim Lân

Huyền thoại Đắk-pơ (kỳ 4)

Huyền thoại Đắk-pơ (kỳ 3)

Huyền thoại Đắk-pơ (kỳ 2)

Huyền thoại Đắk-pơ (kỳ 1)