QĐND - Với hơn 80 mỏ và điểm mỏ đang hoạt động khai thác và chế biến đá xây dựng, Hà Tĩnh được biết đến là địa phương có tiềm năng lớn về khoáng sản vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, có một điều rất đáng quan tâm ở đây là tình trạng khai thác đá bừa bãi đã và đang để lại những hệ lụy đáng buồn cho địa phương này…

Núi Hồng đang bị “xẻ thịt”

Núi Hồng, sông Lam không chỉ đẹp, thơ mộng mà còn là những danh thắng của đất nước, nó đã đi vào thơ ca, nhạc làm xúc động lòng người. Thế mà, hiện nay tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Lam và khai thác đá ồ ạt ở núi Hồng, khiến cảnh quan nơi đây có nguy cơ trở thành hoang phế. Theo quan sát của chúng tôi, tại thôn Cổng Khánh, phường Đậu Liêu, thị xã Hồng Lĩnh hiện có tới gần 20 công ty, xí nghiệp khai thác đá với quy mô lớn. Khi được cấp giấy phép, các doanh nghiệp đưa máy móc hiện đại vào “xẻ thịt” không thương tiếc núi Hồng. Hằng ngày, dọc theo hai bên dãy núi phía Đông và Tây, những tiếng mìn nổ chát chúa, những cỗ máy nghiền đá chạy hết công suất, những chiếc xe tải hạng nặng hối hả ra vào trên các con đường tạo nên một vùng khói bụi mù mịt bao bọc lấy cả thung lũng rộng lớn.

Mỏ đá An Tín phá vỡ cảnh quan khu di tích chùa Hương Tích (Hà Tĩnh). 

 

Việc khai thác đá là hoạt động kinh doanh có lợi, tạo sự phát triển kinh tế-xã hội cho địa phương. Tuy nhiên, với việc khai thác đá ồ ạt, không có ý thức của người dân đã làm ảnh hưởng tới tầng địa chất, thổ nhưỡng, khiến cho hệ sinh thái động, thực vật bị biến dạng, thậm chí nó còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân trên địa bàn. Ngày ngày phải chứng kiến ngọn núi Hồng bị “cắt xẻ”, nhiều người dân nơi đây rất bức xúc.

Ông Hồ Trọng Hùng, nhà ở gần khu vực khai thác đá cho biết: Gia đình tôi sống ở đây đã từ lâu, hằng ngày nghe tiếng mìn nổ mà lòng lại quặn đau. Chứng kiến từng bầy chim, động vật, thậm chí cây cối tan tác, buồn lắm, nhưng biết mần răng?

Không chỉ có núi Hồng, mà tại khu di tích chùa Hương Tích thuộc địa bàn xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc tình trạng khai thác đá bừa bãi cũng diễn ra. Cách khu di tích chùa Hương Tích chưa đầy 200m là mỏ đá An Tín. Từ ngày mỏ đá đi vào hoạt động, đời sống của người dân địa phương bị đảo lộn. Người dân trong vùng không chỉ mất đất rừng mà còn phải hứng chịu tiếng ồn từ việc nổ mìn phá đá, ô nhiễm do khói bụi, đường sá thì bị xe tải cày phá tan tành.

Ông Nguyễn Duy Đức, Trưởng ban Quản lý Khu di tích chùa Hương Tích bức xúc: Từ đầu năm 2012, mỏ đá An Tín được đưa vào khai thác, đã gây tác động xấu đến cảnh quan của khu di tích và gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến tâm lý của du khách mỗi khi hành hương về chùa Hương Tích.

Chị Nguyễn Thị Thu, nhà ở gần mỏ đá An Tín tiếp lời: Mỗi lần mìn nổ là y như rằng đầy bụi hất lên nhà tôi. Bụi bặm còn đỡ, nhưng những lần nổ mìn như vậy khiến nhà tôi rung lên bần bật, tường bị rạn nứt và đá văng khắp nơi...

Hiểm họa rình rập từng giờ

Trên địa bàn thôn Cổng Khánh, thị xã Hồng Lĩnh chúng tôi nhận thấy những người công nhân khai thác đá ở đây làm việc trong tình trạng hoàn toàn thiếu trang thiết bị bảo hộ lao động. Đã thế, những khu ẩn nấp khi mìn nổ lại bố trí rất sơ sài, xen giữa các mỏ, nên khi nổ mìn gây ảnh hưởng rất lớn tới người lao động, thậm chí việc nổ mìn bằng phương pháp thủ công còn khá phổ biến, luôn luôn tiềm ẩn nguy cơ xảy ra tai nạn.

Ông Phạm Hùng, một công nhân làm nghề chẻ đá nhiều năm nay cho biết: Mặc dù chúng tôi đã nhiều lần có ý kiến yêu cầu chủ mỏ trang bị đầy đủ đồ bảo hộ cho người lao động, nhưng không hiểu vì sao họ cứ phớt lờ. Được biết, tại các khu khai thác đá, chủ yếu là mỏ đá tư nhân, nên số công nhân không được trang bị đầy đủ trang thiết bị bảo hộ lao động, hay có bảo hiểm lao động chiếm tới 85%. Vì vậy, đã có rất nhiều vụ tai nạn thương tâm xảy ra tại đây. Ví dụ, ngày 19-9-2012, tại mỏ đá Đậu Liêu đã xảy ra một vụ tai nạn khiến một công nhân thiệt mạng do bị đá đè.

Theo ông Nguyễn Xuân Thông, Phó giám đốc Sở LĐ-TB và XH tỉnh Hà Tĩnh: Có ba nguyên nhân chính dẫn đến các vụ tai nạn lao động ở các mỏ đá. Thứ nhất, người sử dụng lao động không tuân thủ các quy định về an toàn lao động, phòng chống cháy nổ. Thứ hai, người sử dụng lao động không coi trọng việc huấn luyện, phổ biến công tác bảo hộ an toàn cho người lao động. Thứ ba, hầu hết các phương tiện máy móc trong tình trạng cũ nát, chưa được kiểm định chặt chẽ.

Trước thực trạng khai thác đá bừa bãi, mất an toàn cho người lao động, ảnh hưởng đến đời sống của người dân trên địa bàn, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã triển khai nhiều đợt kiểm tra, xử phạt các đơn vị khai thác đá vi phạm an toàn lao động, thậm chí thu hồi giấy phép khai thác. Đề nghị UBND tỉnh sớm có quy hoạch lại các khu vực khai thác đá và thành lập các đoàn kiểm tra chuyên ngành, phối hợp với chính quyền các địa phương kiểm tra chấn chỉnh việc khai thác đá cũng như việc trang bị bảo hộ lao động cho người lao động.

Bài và ảnh: CHU ANH – VŨ HẠNH