QĐND - Vụ mía năm nay ở thị xã Ninh Hòa (Khánh Hòa) diễn ra một hiện tượng hết sức phi lý: Mía thu hoạch xong được "phơi khô" trên đồng, trong khi nhà máy thì lại “đói” nguyên liệu sản xuất; người vận chuyển mía cũng bị “thất nghiệp”… Làm gì để cứu cây mía là câu hỏi đặt ra không chỉ với những người trong cuộc.

Nông dân ngậm đắng vì… mía

Có mặt tại những cánh đồng mía ở các xã: Ninh Sơn, Ninh Tây, Ninh Tân, Ninh Thượng, Ninh Xuân… (thị xã Ninh Hòa, Khánh Hòa), khác với cảnh khẩn trương, sôi động thường thấy trên những cánh đồng mía vào mùa thu hoạch, ở những địa phương này, trước mắt chúng tôi là những “núi” mía được “phơi” nhiều ngày trên những tuyến đường nhưng chưa có xe đến chở. Nhiều ruộng, cây mía héo khô vì người dân “không thèm” đốn hạ.

Sau một năm lao động vất vả, người trồng mía trông chờ vào kết quả thu hoạch, nhưng do “khâu vận chuyển” bị ách tắc khiến hàng ngàn tấn mía phải nằm la liệt bên đường. Mỗi ngày qua đi, là một ngày thiệt hại của người nông dân. Ông Trần Lâm Danh Yên, ở thôn Tân Hiệp (Ninh Thượng) xót xa:

- Gia đình tôi ngày trước trồng mía với diện tích lớn, nhưng mấy năm gần đây phải thu hẹp dần. Giờ chỉ còn khoảng 1,3ha. Năm nay, gần 15 tấn mía của gia đình phải nằm chờ ngoài đồng hơn 10 ngày trước khi được nhập vào công ty. Mía “phơi” ngoài trời nên trọng lượng sụt giảm. Nếu mãi như thế này, thì mất trắng!

Các chủ phương tiện hoạt động rất vất vả để vận chuyển mía vào công ty mía đường, nhưng thu nhập thì hết sức “bèo bọt”.

Chung hoàn cảnh với ông Yên, những hộ dân trồng mía ở Ninh Hòa cũng trong tâm trạng đứng ngồi không yên. Đã không được vận chuyển, thời tiết lại nắng nóng kéo dài nên mía khô rất nhanh. Đại diện UBND các địa phương có diện tích mía đều xác nhận tiến độ thu mua mía năm nay chậm hơn nhiều so với mọi năm. Ở xã Ninh Sơn, gần 40% diện tích mía đang héo dần mà chưa thể đốn hạ; ở các xã khác, mía chưa được khai thác chiếm khoảng 20-35% diện tích. Ông Phạm Văn Ngoan, Chủ tịch Hội CCB xã Ninh Tây cho biết: “Cách đây 4 ngày, trên địa bàn xã đã xảy ra vụ cháy gần 11ha mía, cũng là do nắng nóng, mía lại khô”. Ông Nguyễn Hoài Phương, Bí thư Đảng ủy, kiêm Chủ tịch UBND xã Ninh Thượng thông tin: “Địa phương có 1.300ha mía, đến nay chỉ thu hoạch được 65% diện tích. Vào ngày 2-4, trên địa bàn xã cũng xảy ra vụ cháy 12ha mía”...

Nhưng lại hết sức nghịch lý: Mía của nông dân đến kỳ thu hoạch mà ngổn ngang ngoài đồng, “phơi” dưới nắng, vậy mà các công ty mía đường lại “đói” nguyên liệu. Ông Lê An Khang, Phó tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đường Ninh Hòa cho biết, từ đầu vụ mía đến nay, nhiều thời điểm công ty phải chịu cảnh thiếu nguyên liệu…

Đường đi của mía?  

Theo tìm hiểu của chúng tôi, nguyên nhân dẫn đến chuyện mía của người nông dân bị dồn ứ trong khi nhà máy vẫn “đói” nguyên liệu là do ách tắc ở khâu vận chuyển. Nguyên nhân này, cả phía người nông dân, cả phía nhà máy đường đều biết rõ, nhưng cách tháo gỡ lại chưa thật hiệu quả. Ông Đặng Được ở thôn Tân Mỹ (Ninh Xuân) cho biết:

 

- Năm nay, gia đình tôi đã chủ động liên hệ xe, hứa chi thêm tiền cho lái xe, mỗi chuyến từ 300 đến 600 nghìn đồng, nhưng họ hứa “năm lần bảy lượt” vẫn chưa đến chở, vì chở ít thì không đủ tiền chi phí, mà chở đầy xe thì cồng kềnh, phạm luật sẽ bị cảnh sát giao thông phạt còn nặng hơn!

Để giải quyết tình trạng trên, Công ty Cổ phần Đường Ninh Hòa đã hợp đồng với hơn 300 xe chuyên vận chuyển mía từ các vùng nguyên liệu trên địa bàn hai tỉnh Khánh Hòa và Đắc Lắc, tăng giá vận chuyển, bốc xếp mía thêm lên 3% so với niên vụ trước mà vẫn chưa được.  

Một tài xế người địa phương thật thà nói với tôi:

- Xe của tôi trọng tải 7,5 tấn, nhưng không thể chở đủ được trọng tải vì cây mía cồng kềnh sẽ phạm "quá khổ". Chấp hành theo quy định của ngành giao thông thì sau khi trừ hết chi phí mỗi chuyến may lắm cũng chỉ còn được 100.000 đồng. Như vậy đi chở các hàng hóa khác tốt hơn. 

Những đề xuất ban đầu          

Theo ông Trần Công Hoán, Chủ tịch UBND thị xã Ninh Hòa thì cấp ủy, chính quyền địa phương đã giao cho một đồng chí Phó chủ tịch UBND chuyên trách theo dõi, chỉ đạo giải quyết vướng mắc nêu trên. Ngoài ra, UBND thị xã đã phối hợp cùng nhà máy đường thống nhất các giải pháp đẩy nhanh tiến độ thu mua mía như huy động thêm xe vận chuyển, điều chỉnh kế hoạch thu mua hợp lý... Ông Trần Kim Dũng, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đường Ninh Hòa cũng trả lời báo chí: “Công ty có chính sách hỗ trợ 70.000 đồng/tấn mía cuối vụ để giảm bớt thiệt thòi cho nông dân”. 

Người trồng mía ở xã Ninh Tây cũng đang héo mòn theo cây mía khô, mỏi mong chờ ngày được thu hoạch.

Thế nhưng, xem ra những giải pháp trên vẫn chưa thể khơi thông được "con đường" cho mía về nhà máy. Chủ xe và tài xế cho rằng, chính quyền và cơ quan chức năng nên có những điều chỉnh hợp lý về quy định trọng tải, khổ tải với các phương tiện vận chuyển nguyên liệu đặc thù như cây mía, nhằm giúp chủ phương tiện hoạt động có lãi. Hoặc trong những thời điểm “nhạy cảm” như hiện tại, nên vận dụng những giải pháp “ưu tiên” cho nhà xe để việc vận chuyển cây mía được kịp thời. Đó cũng là cách “cứu” người trồng mía trong thời điểm hiện tại.

Chúng tôi kiến nghị lãnh đạo địa phương, lãnh đạo nhà máy đường và cảnh sát giao thông cần sớm vào cuộc, có những biện pháp giải quyết kịp thời không để tình trạng người nông dân “ngậm đắng vì cây mía” do khâu vận chuyển.

Bài và ảnh: NGÔ THANH – HÀ TRANG