Giữ thương hiệu cho gà Đông Tảo

QĐND Online - Biết tôi ở gần xã Đông Tảo (huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên), nơi sản sinh ra giống gà nổi tiếng từ xưa đến nay, một anh bạn từ Đồng Nai gọi ra nhờ tìm mối và đặt mua giúp vài trăm con gà con làm giống. Chẳng chút băn khoăn, tôi vui vẻ nhận lời và hẹn ngày đón bạn ra bắt gà. Tuy nhiên, khi vào tận “đất gà” Đông Tảo, trò chuyện với những “cao thủ” nuôi gà nơi đây, tôi mới biết việc chọn mua và nuôi giống gà quý đang lên cơn “sốt” này không hề đơn giản...!

Lạc vào “ma trận” gà!

Trước khi lên Đông Tảo, để chắc chắn, tôi gọi điện cho một số người quen nhờ giới thiệu các chủ trại gà uy tín nhất. Sau khi sàng lọc, tôi quyết định tìm đến nhà anh Lê Quang Thắng, chủ trại gà Thắng Hường, xóm Đoàn Kết, thôn Đông Tảo Nam bởi biết anh là phó trưởng thôn, lại vừa được đề cử vào chức Chủ tịch Hội người nuôi gà Đông Tảo.

Ngay từ con đường lớn liên xã được trải nhựa, đập vào mắt tôi là cơ man những bảng, biển đủ màu vàng, xanh, đỏ giới thiệu tên tuổi, địa chỉ những trại gà. Những cụm từ: Gà chuẩn nhất; giống “xịn”; uy tín số 1; trang trại lớn nhất... đua nhau hiện lên. Mặc dù khá sớm, nhưng khi tìm đến nhà anh Thắng, tôi thấy quanh bàn trà kê ngoài sân đã chật kín khách. Vừa nhấp xong ngụm trà do chủ nhà mời, tôi đặt vấn đề muốn tìm hiểu để đặt mua giúp anh bạn khoảng 3 trăm con gà thuần chủng Đông Tảo một tháng tuổi, sang tuần sau sẽ bắt. Dứt lời, cả bàn nước cùng nhìn tôi cười phá lên. Thấy vậy, anh Thắng đỡ lời: “Nếu anh đặt mua một lúc khoảng 50 con gà giống loại chuẩn F1, chúng tôi đã phải chạy nhao nhác gom gà ở cả xã chưa chắc đã đủ bán, nói gì đến 300 con. Trừ khi đó là loại F2 hoặc gà giống Yên Hòa người ta giả danh gà Đông Tảo”. Sau đó, mọi người thay nhau giảng giải cho tôi về lịch sử, đặc điểm nhận dạng, cách phân biệt, cách nuôi, chăm, rồi cả cách... thưởng thức gà Đông Tảo. Chú Nguyễn Văn Quảng, người thôn Bàng Nha, xã Bình Minh (xã bên), trạc tuổi 50 “khoe”: “Cách đây hơn 20 năm, tớ phải đi 3 phiên chợ mới mua được đàn gà Đông Tảo chuẩn. Chăm bẵm tỉ mẩn, kỹ lưỡng, ấy vậy mà gà cứ rơi rụng, sau chỉ còn được dăm con gà thịt. Lúc mang ra chợ bán, khách chỉ đến xem rồi lắc đầu chứ không ai mua vì họ thấy chân gà “khủng” quá. Ngày xưa dân mình còn nghèo, chọn gà thịt phải là loại ít xương, nhiều thịt, nên nhìn thấy chú gà Đông Tảo là ngại”.

Anh Thắng đang giới thiệu gà Đông Tảo thuần chủng 1 tháng tuổi với khách mua gà.

Kể xong câu chuyện, chú Quảng hướng dẫn tôi: “Gà Đông Tảo chuẩn khung phải to, đầu cổ tre (gốc tre ngược), chân to có màu đỏ ửng, móng rồng, vảy to, mỏ như mỏ con cắt, mắt diều hâu, cổ của con công, mình con cốc, lưng đà điểu, cánh gọn. Da gà Đông Tảo rất dày, thịt đỏ; dáng đứng của gà Đông Tảo cao, oai vệ. Nhiều thông tin nói gà Đông Tảo phải có vảy sừng, có cựa cũng chưa thật sự chính xác. Khi nuôi lớn cực đại, gà đạt khoảng 6-7kg/con, trung bình 7-8 tháng đạt khoảng 4-5kg/con. Riêng gà mái, lúc lớn nhất chỉ đạt khoảng 4kg/con”.

Khi gà Đông Tảo... sốt!

Theo anh Thắng, gà Đông Tảo có lịch sử lâu đời, nhưng vì nhiều đặc tính riêng nên khó nuôi đại trà, người dân chỉ nuôi theo kiểu thả rông, mỗi nhà trên dưới chục con. Khoảng 4-5 năm trở lại đây, trước nhu cầu của thị trường, sự phát triển của hệ thống nhà hàng, khách sạn nên nhu cầu thưởng thức gà đặc sản nhiều hơn. Từ đó, người dân Đông Tảo bắt đầu nghĩ cách nuôi gà theo quy mô lớn, theo quy mô trại ấp. Hiện nay, cả xã có khoảng trên 1.000 hộ nuôi gà, trong đó có khoảng trên 20 hộ nuôi theo quy mô trại (khoảng 50 gà mái trở lên). Hộ nuôi nhiều nhất như trang trại gà của ông Tám Bộc, xóm Thống Nhất, hiện có trên 200 mái và 50 trống. Gà nuôi nhiều và chuẩn nhất thuộc thôn Đông Tảo Đông, nơi có truyền thống từ xưa để lại. Đặc biệt, do yêu quý giống gà đặc sản này nên trong xã cũng có một số cụ cao tuổi như: Cụ Thi, cụ Kết, ông Cục ở xóm Cao Nền trong vườn lúc nào cũng nuôi đàn gà theo mô hình nhỏ lẻ, giống gà chuẩn, có những con các cụ tâm huyết, khách trả chục triệu đồng một con gà các cụ cũng không bán.

Nhìn “oai phong” là vậy, nhưng gà Đông Tảo cũng thuộc loại “đỏng đảnh”, khó nuôi. Khi nào thời tiết chuyển mùa, nếu nhiệt độ nóng quá gà dễ bị xõa cánh; lạnh quá dễ bị cảm lạnh. Đặc biệt, gà rất kỵ nước, chỉ cần dính nước là gà có thể bị tiêu chảy và chết. Thức ăn cho gà cũng khá “kén”, chủ yếu là thóc, ngô, hạt đậu tương, lạc, vừng, hạt kê... hoặc có thể kết hợp bổ sung thức ăn chăn nuôi hỗn hợp. Sở dĩ gà Đông Tảo ngày càng quý hiếm là bởi vì số trứng ấp nở đạt chuẩn giống F1 đạt tỉ lệ rất thấp. Mặc dù chọn gà giống bố, mẹ chuẩn, nhưng khi ấp trứng, tỉ lệ gà con thuần chủng cũng chỉ đạt khoảng 20%. Ngay như anh Thắng, một hộ nuôi gà giàu kinh nghiệm nhưng cũng chỉ dám khẳng định, 100 trứng gà ấp của anh cao nhất đạt khoảng 25 con gà thuần chủng F1.

Một chú gà Đông Tảo... khủng, giá khoảng 7 triệu đồng.

Tỉ lệ giống F1 thuần chủng đạt thấp, gà Đông Tảo cũng thuộc loại đẻ ít. Mỗi năm, một con mái chỉ đẻ khoảng 6 lứa trứng, mỗi lứa trên dưới chục quả. Từ số trứng này, các hộ có thể tự cho gà mẹ ấp thủ công hoặc gửi đến các lò chuyên ấp trứng thuê. Sau khi gà nở khoảng 1 tháng, có thể dựa vào dáng gà, đôi chân để lọc gà thuần chủng, còn lại là gà nuôi thương phẩm. Nói là vậy, tuy nhiên, nếu không có kinh nghiệm, bằng mắt thường người mua rất khó để phân biệt được đâu là gà giống F1 thuần chủng, đâu là loại F2, đâu là gà lai tạp. Lợi dụng điều này, một số thương lái đã dùng “tiểu xảo” nâng giá hoặc đánh tráo các loại gà, thậm chí lấy gà Yên Hòa (xã cách Đông Tảo khoảng 5km, có giống gà gần giống gà Đông Tảo) trộn vào gà Đông Tảo.

Thấy tôi băn khoăn về tình trạng này, anh Giang Lê Hân, tuổi mới ngoài 30 nhưng đã là chủ một trại gà lớn, đang là người vận động sáng lập Hội chăn nuôi gà Đông Tảo ngồi cạnh tôi trầm tư: “Thực ra, những hộ chăn nuôi gà theo quy mô lớn rất trọng chữ tín. Từ giá gà giống, đến gà choai, gà thương phẩm, chúng tôi đều bán với mức tương đương nhau. Ví dụ: gà giống một tháng tuổi F1 chuẩn nếu mua chọn khoảng từ 400.000 đến 500.000đồng/con giống. Mua xô không chọn khoảng 300.000/con. Còn loại gà F2, gà nuôi thịt thường khoảng trên dưới 50.000đồng/con. Đối với các con gà “khủng”, khách hàng thường mua theo cảm tính, theo sở thích, nên rất khó nói giá. Cũng cặp gà khoảng 6kg, chân to bằng cổ tay, nhưng vừa rồi một vị khách từ Sài Gòn tìm hiểu qua mạng đã trả ông Hiệu-Len xóm Trung Đình gần 70 triệu, trong khi khách bình thường chỉ mua khoảng 15 triệu/cặp...”.

Cùng giữ thương hiệu cho Gà!

Nhu cầu của thực khách muốn được thưởng thức món gà già Đông Tảo ngày càng nhiều khiến giống gà này những năm gần đây lên cơn “sốt”. Và càng “nóng” hơn khi tháng 8-2012, Hoàng tử Nhật Bản Akishino sang thăm và làm việc tại tỉnh Hưng Yên đã tìm về tận xã Đông Tảo, đến các trại gà lớn để tìm hiểu kinh nghiệm và mua một số gà giống về nuôi. Rồi nguồn tin một cặp gà Đông Tảo được khách tận Thành phố Hồ Chí Minh lặn lội ra tận nơi đặt mua với giá 70 triệu đồng càng khiến gà Đông Tảo thêm nổi tiếng. Mỗi ngày, Đông Tảo tiếp hàng trăm khách về đây để tìm hiểu, mua con giống, gà thương phẩm. Trong đó, có cả những khách đi máy bay, xe hơi, còn người lân cận thì không kể hết. Trước nhu cầu ngày càng lớn và khắt khe của khách, những người dân Đông Tảo bắt đầu nghĩ đến cách quảng bá hình ảnh, liên hệ với cơ quan chức năng làm thủ tục kiểm dịch để xuất gà bằng đường hàng không, xe tải, xe khách. Ngay lúc tôi đến, anh Thắng cũng đang bận bịu làm thủ tục để xuất chuyến gà thương phẩm vào Thành phố Hồ Chí Minh theo đường máy bay. “Dịp lễ, Tết, có ngày tôi phải thuê chục chuyến xe ôm để chở gà làm sẵn lên các địa chỉ tại Hà Nội giao cho khách. Còn khách đặt gà thịt qua điện thoại thì nhiều không nhớ nổi anh ạ!”- anh Thắng khoe với tôi.

“Gà Đông Tảo đang có thương hiệu như vậy, chính quyền và cơ quan chức năng có biện pháp gì để hỗ trợ người dân nuôi gà không anh?”- tôi hỏi anh Thắng. Nghe tôi hỏi, anh chạy ra chiếc xe, lấy trong cặp ra một tập tài liệu và khoe: “Đây là Điều lệ sơ bộ của Hội người chăn nuôi gà Đông Tảo anh ạ! Nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của người dân nuôi gà, vừa qua, UBND huyện Khoái Châu và các cơ quan chức năng đã tìm biện pháp để xây dựng thương hiệu gà Đông Tảo, trong đó có việc thành lập Hội này. Các hội viên khi đăng ký tham gia sẽ phải tuân thủ theo quy chế của Hội, đồng thời được hỗ trợ một phần kinh phí, kỹ thuật để bảo tồn, phát triển giống gà quý này. Hiện nay, hầu hết các hộ nuôi gà Đông Tảo quy mô lớn và trung bình đều đăng ký tham gia là hội viên. Khi Hội đi vào hoạt động, chắc chắn việc bảo tồn, phát triển giống gà Đông Tảo sẽ vững chắc hơn...”.

Khi tôi chuẩn bị ra về thì bắt gặp hai vị khách đi xe máy lặn lội từ Hà Nam sang Đông Tảo tìm mua gà giống. Kế bên nhà anh Thắng, tiếng trao đổi về kỹ thuật nuôi gà giữa chủ và khách cũng đang rôm rả. Nghe tiếng con gà trống nhà bên dõng dạc đập cánh cất cao tiếng gáy, tôi bỗng thêm vững tin, với sự chung sức của chính quyền và người dân, giống gà Đông Tảo đặc sản của miền quê Hưng Yên sẽ ngày càng vang xa hơn nữa...

Bài, ảnh: VĂN CHIỂN