QĐND - Từ nhiều năm nay, ngành đường sắt rất vất vả khi đối phó với nạn ném đất, đá lên tàu, diễn ra suốt trên tổng chiều dài 3.143km đường sắt hiện có. Làm thế nào để chấm dứt vấn nạn này, đó là câu hỏi nhức nhối đặt ra không chỉ với riêng ngành đường sắt.

Không chỉ thiệt hại về kinh tế

Ông Ngô Viết Cường, Trưởng ban Bảo vệ, An ninh - Quốc phòng thuộc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (ĐSVN) rất bức xúc khi cho chúng tôi biết: Từ tháng 7-2011 đến ngày 23-7-2012, trên toàn quốc đã xảy ra 811 vụ ném đất, đá lên tàu hỏa, làm vỡ 1.038 cửa kính các loại. Trị giá mỗi tấm kính khoảng một triệu đồng, cộng chi phí nhân công xử lý, tháo gỡ, lắp đặt kính mới, tổng thiệt hại đến hàng tỷ đồng...

Một vụ việc thiệt hại khá nặng được ông Cường dẫn ra là, vào cuối tháng 6-2012, đoàn tàu SE4 tuyến Hà Nội - TP Hồ Chí Minh khi qua khu vực Mỹ Đức - Long Đại, tỉnh Quảng Bình đã hứng chịu một trận “mưa đá” từ dưới đường ném lên làm vỡ 7 tấm kính toa xe, khi từ TP Hồ Chí Minh trở ra Hà Nội, đoàn tàu này tiếp tục bị ném vỡ 9 tấm cửa kính. Cuối năm 2011, tại địa phận tỉnh Quảng Bình, nhiều đối tượng ném đá lên tàu SE4 làm vỡ nhiều tấm cửa kính, khiến hành khách hoảng loạn bỏ ghế ngồi tìm nơi trú ẩn. Anh Trần Vĩnh Phúc, Tổ trưởng Tổ cung ứng của đoàn tàu bị một viên đá ném trúng đầu gây thương tích, phải đưa đi cấp cứu… Tại Xí nghiệp vận dụng toa xe khách Hà Nội, ông Nguyễn Trọng Khánh, Phó trưởng phòng Bảo vệ - Quân sự cho chúng tôi xem tập biên bản dày cộm về những vụ ném đất, đá lên tàu. Biên bản mới nhất lập hồi 22 giờ 30 phút ngày 21-7 tại KM231+500 (Chu Lễ - Hà Tĩnh) làm vỡ 1 tấm kính kích thước 0,9 x 1,1m. Ông Khánh nói: “Hiếm có ngày nào mà chúng tôi không nhận được các biên bản này gửi về từ các đoàn tàu hành trình trên các tuyến”.

Một tấm cửa kính bị ném vỡ được công nhân Xí nghiệp vận dụng toa xe khách Hà Nội tháo ra để thay thế.

Tại Phân xưởng sửa chữa, phục hồi chi tiết toa xe thuộc Xí nghiệp vận dụng toa xe khách Hà Nội, hàng trăm tấm cửa kính vỡ nằm ngổn ngang. Ông Nguyễn Đức Toàn, công nhân tại phân xưởng nói: “Để xử lý và phục hồi các tấm cửa kính vỡ, chúng tôi mất rất nhiều thời gian, qua nhiều công đoạn phức tạp. Đặc biệt là vận hành hệ thống máy hút chân không khi gia cố dán các tấm kính mới lại với nhau nhằm gia tăng cường độ chịu lực”. Tuy vậy, những tấm kính “cường lực” có ít nhất hai lớp ấy vẫn không thể chống đỡ được những trận “mưa đá” bất ngờ ập đến.

Không chỉ gây thiệt hại về kinh tế, theo ông Cường và những cán bộ, công nhân ngành ĐSVN mà chúng tôi đã tiếp xúc, tệ nạn ném đá lên tàu hỏa còn ảnh hưởng rất xấu đến hình ảnh Việt Nam trong con mắt bạn bè quốc tế, bởi tỷ lệ người nước ngoài trên các chuyến tàu là không nhỏ.

Cần sự vào cuộc của toàn xã hội

Nạn ném đất, đá lên tàu diễn ra quá phổ biến khiến các công ty vận tải hành khách thuộc ĐSVN phải in sẵn mẫu biên bản vụ việc. Qua các biên bản đã được lập, chúng tôi nhận thấy các đối tượng ném đất, đá, chỉ được xác định là “người dân đi dưới đường bộ”... Số liệu thống kê trong 5 năm qua, địa bàn xảy ra nhiều nhất các vụ ném đất đá lên tàu là các tỉnh: Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Bình Định, Phú Yên, Bình Thuận... Thời gian xảy ra thường vào buổi chiều và tối, trùng hợp thời gian tàu đến các địa phương trên. Lực lượng Cảnh sát giao thông và nhân viên của Tổng công ty ĐSVN đã phối hợp bắt giữ được hơn 30 đối tượng ném đá lên các đoàn tàu, đây chỉ là một con số rất nhỏ so với thực tế. Đối tượng ném đất đá lên tàu chủ yếu là thiếu niên từ 10-14 tuổi. Lời khai của hầu hết các em đều cho thấy các em chưa ý thức được hành vi của mình đã gây hậu quả rất nghiêm trọng, mà chỉ coi đây như một trò đùa, trò nghịch dại...

Ông Trần Mạnh Thủy, cán bộ Phòng Bảo vệ - Quân sự Xí nghiệp vận dụng toa xe khách Hà Nội bức xúc trước việc cửa kính một toa tàu Thống Nhất vừa bị ném vỡ.

Ông Hà Thanh Bình, Phó giám đốc Xí nghiệp vận dụng toa xe khách Hà Nội cho rằng, việc bắt quả tang các đối tượng ném đá lên tàu là rất khó nếu như không có lực lượng chức năng tại chỗ. Để đối phó với nạn ném đất, đá lên tàu, ngành đường sắt xác định là “kết hợp giữa phòng và chống”. Ngành đường sắt đã thành lập 34 tiểu ban ANTT đường sắt, ban hành các quy chế phối hợp với chính quyền và cơ quan chức năng địa phương; thông qua giao ban 6 tháng và hằng năm để nắm bắt tình hình, xử lý các tình huống. Các công ty vận tải toa xe thuộc ĐSVN đã đẩy mạnh các hoạt động phối hợp địa phương tổ chức tuyên truyền, vận động người dân tham gia thực hiện bảo đảm an toàn đường sắt; phong trào “Em yêu đường sắt quê em” cũng được duy trì rộng khắp và liên tục.

Tuy nhiên, một nghịch lý đang tồn tại là có những địa phương làm tốt hoạt động tuyên truyền, vận động, nhưng vẫn xảy ra nhiều vụ việc ném đất, đá lên tàu. Điều đó cho thấy nếu chỉ dừng lại ở công tác tuyên truyền, vận động mà không có biện pháp hành chính thích hợp, sẽ khó giải quyết dứt điểm vấn nạn này. Trước tình hình trên, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo: “Các hành vi ném đất, đá và các vật khác lên tàu có dấu hiệu vi phạm hình sự phải được xử lý trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật”. "Nơi nào còn tiếp tục để xảy ra hiện tượng này, chính quyền cơ sở phải bị kiểm điểm trách nhiệm; Chủ tịch UBND tỉnh chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ”. Mặc dù thế, thời gian qua vẫn chưa có đối tượng nào bị xử lý hình sự về hành vi ném đất, đá lên tàu, và cũng chưa có một cán bộ nào tại các địa bàn xảy ra vụ việc bị kiểm điểm trách nhiệm... Do vậy, dư luận cho rằng cần đưa một số vụ việc điển hình ra xử lý hình sự mang tính răn đe, giáo dục. Các đơn vị quản lý đường sắt cần cử cán bộ trực tiếp đến các địa phương, nhất là những nơi thường xảy ra vụ việc, phối hợp lực lượng chức năng tại chỗ tuần tra phòng ngừa, ngăn chặn, bắt giữ và xử lý các đối tượng vi phạm.

Bài và ảnh: Trần Hoài - Tuấn Linh