Ghi nhanh của phóng viên Báo Quân đội nhân dân
Lịch sử thăng trầm của một đất nước
Cơn mưa rào bất chợt khi đoàn đến sân bay Ma-pu-tô vẫn không làm lễ đón Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Phu nhân và đoàn đại biểu Việt Nam, diễn ra ngay trong sân Phủ Tổng thống Mô-dăm-bích, kém phần trang trọng. 21 loạt đại bác gầm vang làm kinh động những con chim sẻ hiền lành đậu trên những tàng cây xanh trong khuôn viên Dinh Tổng thống khiến chúng bay vù lên bầu trời bình yên sau mưa. Chúng tôi đã đặt chân tới đất nước Mô-dăm-bích, mảnh đất phía Đông Nam Phi châu xa xôi, nhưng bắt đầu gần lại…
Với nhiều người Việt Nam, cái tên Mô-dăm-bích gợi nên cảm tưởng về sự cách trở về mặt địa lý. Những tín đồ của bóng đá may lắm cũng chỉ có được một hình dung ít ỏi về đất nước nằm ở Đông Nam châu Phi này, rằng đấy là quê hương của cầu thủ da màu kỳ tài Ơ-xê-bi-ô (Eusebio), người đã chói sáng trên đất… Bồ Đào Nha. Từ đó suy ra, Mô-dăm-bích đã từng là thuộc địa của Bồ Đào Nha, người dân nói tiếng Bồ…
Mà gốc gác Bồ Đào Nha này đã có từ thuở xa xưa. Năm 1498, nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha Vát-xcô đơ Ga-ma (Vasco de Gama) đã khởi đầu cho “kỷ nguyên vàng” của Bồ Đào Nha trước khi nước này lớn mạnh thành một đế quốc. Trên con đường đi vòng qua mũi Hảo Vọng nhằm tìm ra một con đường biển thuận lợi để tiếp cận với nguồn của cải quý báu của Ấn Độ (chủ yếu là hồ tiêu đen và các loại hương liệu), Vát-xcô đơ Ga-ma “phát hiện” ra mảnh đất Mô-dăm-bích. 7 năm sau, vùng đất này đã chính thức trở thành thuộc địa của Bồ Đào Nha.
Trải qua nhiều thế kỷ dưới ách thống trị của thực dân Bồ Đào Nha, đến năm 1975, Mô-dăm-bích mới chính thức giành được độc lập. Nhưng sau đó, từ 1976 đến 1992, Mô-dăm-bích lại rơi vào một cuộc nội chiến đẫm máu, cướp đi sinh mạng của gần 1 triệu người.
Chỉ đến quãng thời gian giữa thập niên 1990, Mô-dăm-bích mới thật sự có hòa bình và rảnh rang để lo chuyện phát triển, củng cố bang giao với những quốc gia có quan hệ gần gũi, trước hết là trong tình anh em, bằng hữu từ lâu.
Một trong những quốc gia đó là Việt Nam.
Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Phu nhân chụp ảnh lưu niệm bên tấm biển mang tên Đại lộ Hồ Chí Minh ở Ma-pu-tô. Ảnh: Yên Ba
“Tượng đài” hữu nghị dài hơn một cây số
Ma-pu-tô sáng tháng 3 trời nhiều mây lất phất mưa. Sau khi đặt vòng hoa tại Tượng đài các anh hùng liệt sĩ Mô-dăm-bích, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã tới một đường phố rộng rãi có những hàng cây keo ở ngay giữa thủ đô và đặt một lẵng hoa trước tấm biển đề: "Avenida Ho Chi Minh-Đại lộ Hồ Chí Minh".
Vậy là giữa trung tâm thủ đô một quốc gia ở châu Phi xa xôi, những người Việt Nam đã gặp Bác!
Lý giải sự xuất hiện của đại lộ mang tên vị lãnh tụ kính yêu của nhân dân Việt Nam ở thủ đô của Mô-dăm-bích thật ra rất đơn giản: Bác Hồ không chỉ là người vạch đường chỉ lối cho cách mạng Việt Nam, mà còn là tấm gương trong, là nhà cách mạng của các dân tộc bị áp bức mà rất nhiều trong số đó nằm ở châu Phi. Nhiều người dân Mô-dăm-bích hết sức kính trọng Hồ Chí Minh, coi Người như một biểu tượng chói sáng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, chống lại những sự áp bức cường quyền khắp mọi nơi trên thế giới, ở bất cứ nơi nào có những người cùng khổ. Trên con đường bôn ba hải ngoại để tìm đường cứu nước, nhà lãnh đạo của cách mạng Việt Nam đã từng đặt chân tới châu Phi, nơi Người nhận thức rất rõ rằng “dù màu da khác nhau nhưng trên đời chỉ có hai loại người: Bóc lột và bị bóc lột”.
Cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam trong những năm tháng chiến tranh đã nhận được sự đồng cảm của người dân Mô-dăm-bích, tạo cảm hứng cho người dân và nhiều nhà lãnh đạo Mô-dăm-bích.
Thế nên không có gì ngạc nhiên khi đúng vào ngày Mô-dăm-bích tuyên bố độc lập, 25-6-1975, cũng là ngày Mô-dăm-bích thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam!
Hai năm sau đó, Chủ tịch đầu tiên của Cộng hòa nhân dân Mô-dăm-bích (tên gọi trước đây của Cộng hòa Mô-dăm-bích ngày nay), là Xa-mô-xa Ma-chen (Samosa Machel), đã quyết định lấy tên của Người để đặt tên cho một đường phố ở Ma-pu-tô, như là một biểu tượng của tình hữu nghị giữa hai đất nước, hai dân tộc. Nhưng phải nhiều năm sau, tháng 8-2013, Hội đồng thành phố Ma-pu-tô mới quyết định chính thức khánh thành tấm biển mang tên Đại lộ Hồ Chí Minh. Đây là đại lộ dài khoảng hơn một cây số, cắt vuông góc một đầu là đại lộ Các Mác (Karl Marx), đầu kia là đại lộ V.I.Lê-nin (Vladimir I.Lenin), đi ngang qua Tòa thị chính Ma-pu-tô.
Kể từ đó, Đại lộ Hồ Chí Minh đã là điểm hẹn của những người Việt Nam tới thăm Mô-dăm-bích, là nơi chốn cho những người bạn Mô-dăm-bích yêu mến Việt Nam gặp gỡ, giao lưu hoặc đơn giản chỉ là để tìm thấy niềm tin trong công việc của mình.
Nói cách khác, Đại lộ Hồ Chí Minh chính là một “tượng đài” dài hơn một cây số của tình hữu nghị giữa Việt Nam và Mô-dăm-bích. Hôm nay, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tới đặt lẵng hoa tươi ở đây, minh chứng cho mong muốn tiếp tục củng cố và phát triển tình hữu nghị giữa Việt Nam và Mô-dăm-bích. Ngay phía sau tấm biển đề tên Đại lộ Hồ Chí Minh, cách chỉ vài mét, là một cây phượng nở hoa đỏ rực trong tháng 3 Ma-pu-tô. Màu hoa quen thuộc gợi nhớ đến đất nước Việt Nam ở bên kia biển lớn, cách xa nghìn trùng sóng nhưng cũng đã thật gần gụi với những người dân nơi đây.
Những người tiên phong
Trong chuyến thăm của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, các bạn Mô-dăm-bích luôn nhắc nhớ rằng tình hữu nghị giữa Mô-dăm-bích và Việt Nam đã có xuất phát điểm rất lâu rồi, từ những ngày chiến tranh gian khó ở Việt Nam và đất nước Mô-dăm-bích còn chưa độc lập. Tình hữu nghị đó đã được vun đắp bởi nhiều yếu tố, qua nhiều cá nhân cũng như các công ty kinh doanh. Một trong những cái tên đầu tiên thường được nhắc tới là Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel.
Chiều 11-3, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã tới thăm trụ sở Movitel, tên liên doanh của Viettel với một đối tác Mô-dăm-bích ở đây. Một lần nữa, cái tên Viettel lại được nhắc tới như một trong những chiến sĩ tiên phong trên thị trường châu Phi nói chung và Mô-dăm-bích nói riêng, với những kỳ tích viễn thông.
Những người Viettel đã có mặt ở đây từ năm 2011 và kể từ đó đến nay, đã là sứ giả thân thiết của Việt Nam trên đất nước Mô-dăm-bích. Chỉ sau hơn một năm, Công ty Movitel (thương hiệu của Viettel tại Mô-dăm-bích) đã sở hữu mạng lưới lớn nhất, có vùng phủ rộng và sâu nhất tại Mô-dăm-bích với hàng nghìn trạm phát sóng 2G và 3G, phủ toàn bộ 100% quận, huyện và đường quốc lộ, đóng góp hơn một nửa hạ tầng di động của toàn Mô-dăm-bích. Viettel đã dựng nên một hạ tầng viễn thông bền vững cho quốc gia châu Phi này với hàng chục nghìn ki-lô-mét cáp quang, đóng góp phần lớn vào hạ tầng cáp quang của Mô-dăm-bích.
“Đó là một điều thần kỳ. Movitel đã góp phần đưa Mô-dăm-bích trở thành một trong những quốc gia phát triển nhanh nhất về hạ tầng viễn thông, trở thành một trong ba quốc gia có hạ tầng cáp quang lớn nhất khu vực, sau Nam Phi và Nigeria” - một quan chức giao thông viễn thông Mô-dăm-bích cho biết.
Bên cạnh việc lập kỷ lục về hạ tầng viễn thông, Movitel cũng xây dựng hệ thống kênh phân phối lớn nhất với nhiều cửa hàng và hàng chục nghìn điểm bán, đại lý đến từng huyện; trung bình mỗi xã đều có nhân viên của Movitel phụ trách bán hàng đến tận tay người tiêu dùng.
Viettel đã kinh doanh tại nhiều nước ở 3 châu lục là: Châu Á, châu Mỹ và châu Phi mà tại châu Phi, Mô-dăm-bích là thị trường nước ngoài đầu tiên ở châu Phi để tạo đà cho Viettel tiếp tục mở rộng sang các nước khác ở châu lục này. Tại Mô-dăm-bích, chính phủ sở tại đánh giá cao nỗ lực tạo công ăn việc làm cho hàng vạn lao động là người dân nông thôn nghèo thông qua việc xã hội hóa bán hàng, đóng góp vào tổng GDP và hạ tầng viễn thông của quốc gia, góp phần đưa mật độ hạ tầng tăng nhiều lần so với mức trung bình của thế giới; chi phí sử dụng dịch vụ viễn thông được giảm xuống mức phù hợp với thu nhập người dân, đưa viễn thông tới đại đa số người dân, kể cả ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa.
Những bước chân của các doanh nghiệp như Viettel đã mở đường cho hợp tác Việt Nam vươn tới những dặm đường xa xôi trên hành tinh này. Và nay thì người đứng đầu Nhà nước Việt Nam đã có chuyến công du cấp Nhà nước tới Mô-dăm-bích.
***
Qua chuyến thăm cấp Nhà nước của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, qua Đại lộ Hồ Chí Minh rộng rãi ngay giữa thủ đô, qua những con người Viettel ngày đêm lặn lội kéo cáp xây trạm trên những vùng rừng heo hút ở tỉnh nóng nhất Tê-tê (Tete), đến những làng mạc xa xôi ở tỉnh lạnh nhất Ni-át-xa (Niassa), hình ảnh Việt Nam trong con mắt của người dân Mô-dăm-bích đang trở nên quen thuộc, thân thương.
Với nhiều người Việt Nam, cũng đã gần lại rồi, Mô-dăm-bích, mảnh đất xa xôi trên “lục địa đen".
VĂN YÊN (từ Ma-pu-tô, Mô-dăm-bích)