QĐND Online - Bưởi Phúc Trạch – một loại quả đặc sản của huyện Hương Khê (Hà Tĩnh) đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH-CN Việt Nam) cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu hàng hóa năm 2004. Năm nay, dù được mùa bưởi, nhưng bà con nơi đây không khỏi lo lắng, vì nhiều lẽ…

Mùa bưởi bội thu

Những ngày cuối tháng 9, chúng tôi về xã Phúc Trạch đúng dịp bà con nơi đây đang có mùa bưởi bội thu, với sản lượng trung bình 50 đến 500 quả/gốc. Thương lái khắp nơi bắt đầu tìm đến các vườn, hỏi mua bưởi với số lượng lớn (thường là cả cây, hoặc cả vườn).

Ông Lê Mai, 74 tuổi, nhà có 150 gốc bưởi, vui mừng cho biết: “So với các năm trước, bưởi năm nay quả sai, to, đẹp hơn. Nhà tôi ước tính thu nhập từ vụ bưởi này khoảng 30-40 triệu”.

Nhà anh Nguyễn Ngọc Ký, 41 tuổi, trồng 50 gốc bưởi. Đợt đầu mùa, anh đã bán được 5 triệu. Anh ước tính nếu bán cả vườn cũng được gần 20 triệu. Giá bán sỉ cho các thương lái tại gốc là 25-30 ngàn đồng/quả; nếu khách mua làm quà, chọn tại vườn, giá chừng 40-50 ngàn đồng/quả.

Thương lái tấp nập đến hỏi mua bưởi ngay tại vườn.

Sở dĩ bưởi Phúc Trạch được người tiêu dùng ưa chuộng bởi có vị ngọt hơi thanh chua, mọng nước, tép bưởi màu hồng nhạt hoặc trắng trong, ít hạt, múi dày. Bưởi Phúc Trạch được các thương lái đem đi bán ở khắp các địa phương trong và ngoài tỉnh, trong đó có Nghệ An, Hà Nội, Đà Nẵng…

Mùa bưởi bội thu năm nay là kết quả bước đầu của dự án “Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật để phát triển cây bưởi Phúc Trạch giai đoạn 2009-2010” do UBND tỉnh Hà Tĩnh, phối hợp với Viện Nghiên cứu Rau quả (thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam – VAAS, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) chủ trì thực hiện. Dự án đang tập trung hỗ trợ cây giống, phân bón, kỹ thuật chăm sóc cho người trồng bưởi.

Còn đó những nỗi lo

Bà Lê Thị Châu, Phó Bí thư xã Phúc Trạch, cho biết: bưởi Phúc Trạch được trồng chủ yếu ở 4 xã của huyện là: Hương Trạch, Phúc Trạch, Hương Đô, Lộc Yên, với tổng diện tích gần 1.000 ha. Sản lượng bình quân những năm qua đạt từ 13.000 - 15.000 tấn/năm. Tuy nhiên, khoảng 10 năm trở lại đây, bưởi cho quả rất thất thường. Không chỉ bưởi của người dân mà bưởi trồng theo dự án, được đầu tư bài bản, cũng mất mùa. Như năm 2000, một dự án trồng mới 20 ha bưởi Phúc Trạch bằng giống đầu dòng sạch bệnh và nông dân được tập huấn, đầu tư chăm sóc theo hướng dẫn của các nhà khoa học, nhưng bưởi vẫn không ra quả. Gia đình ông Lê Mai nổi tiếng là hộ được mùa bưởi nhiều năm nhưng cũng phải đào bỏ toàn bộ gốc bưởi rồi mua hàng trăm xe đất phù sa về cải tạo vườn.

Bội thu, song người trồng bưởi Phúc Trạch vẫn khó khăn khi tìm đầu ra cho quả bưởi.

Theo những người dân trồng bưởi lâu năm trong làng cho biết, nguyên nhân mất mùa có thể do phá bỏ vườn tạp, bưởi thiếu cây che bóng mát, trong khi đó điều kiện khí hậu ở đây lại chịu tác động của gió Lào, nắng nóng, làm bưởi rụng quả hàng loạt. Nhiều nông dân chán bưởi, bỏ sang trồng cây khác như gió trầm, keo, tràm… Còn khó khăn khác với các hộ trồng bưởi là khó tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Phần lớn hộ dân vẫn bán bưởi cho các thương lái nhỏ lẻ, nên bị ép giá mạnh…Thêm nữa, khâu quảng bá thương hiệu bưởi Phúc Trạch vẫn chưa được quan tâm, chú trọng đúng mức.

Bà Lê Thị Châu cho biết thêm: hiện, biện pháp thụ phấn bổ sung cho bưởi, do Viện nghiên cứu Rau quả thực hiện, bước đầu mang lại hiệu quả cao, nhất là với cây bưởi chua và bưởi đào.

Vậy là có thể hy vọng rằng, với công nghệ thụ phấn mới, trong những vụ tiếp theo, bưởi Phúc Trạch sẽ tiếp tục cho những mùa bội thu. Tuy nhiên, theo tâm sự của bà con, đó vẫn chưa phải là điều mong muốn duy nhất của người trồng bưởi nơi đây. Cái mà bà con cần là đầu ra “thông thoáng” cho sản phẩm.

Thiết nghĩ, nếu không có những giải pháp căn cơ để tìm hướng đi hợp lý, hiệu quả cho nghề trồng bưởi ở Phúc Trạch, e rằng không còn lâu nữa, cái điệp khúc “trồng rồi lại chặt” sẽ phải lặp lại ở đất này…

Bài và ảnh: PHẠM KIÊN