Dung Quất - những nét chấm phá

Những cán bộ giàu kinh nghiệm của Trung tâm điều hành-bộ não của Nhà máy Lọc dầu Dung Quất.

Đón tiếp chúng tôi ngay cổng nhà máy là anh Trần Ngọc Nguyên, Tổng giám đốc BSR. Với chất giọng miền Trung ấm áp, lại gắn bó, nắm bắt được nhịp điệu sản xuất, kinh doanh của công ty nên anh thuộc lòng những con số. Đó là: Sản lượng sản xuất từ ngày chạy thử nhà máy đến nay là 41,95 triệu tấn dầu; sản lượng tiêu thụ là 41,67 triệu tấn sản phẩm; doanh thu thuần là 770,54 nghìn tỷ đồng; nộp ngân sách Nhà nước 131 nghìn tỷ đồng. Song anh Trần Ngọc Nguyên cũng thừa nhận, 8 tháng đầu năm 2016, BSR đã phải đối mặt với không ít khó khăn và thách thức: Giá dầu bấp bênh, không theo bất cứ quy luật nào; giá dầu thấp nên độ chênh lệch giữa giá sản phẩm và giá dầu thô bị thu hẹp khá nhiều so với cùng kỳ năm trước... Đặc biệt, mức thuế chưa bình đẳng; việc điều chỉnh cách tính thuế nhập khẩu theo cách tính bình quân có phần bất lợi cho BSR, nhất là trong việc tiêu thụ sản phẩm. Vì thế, sản lượng sản xuất 8 tháng chỉ đạt 4,57 triệu tấn; doanh thu đạt 45,94 nghìn tỷ đồng (84% kế hoạch 8 tháng); nộp ngân sách 7,72 nghìn tỷ đồng (74% kế hoạch 8 tháng). Song cũng cần nói thêm, mức giá dầu bình quân 8 tháng đầu năm 2016 là 41,15 USD/thùng, bằng 68,58% giá dầu theo kế hoạch (60 USD/thùng) nên các chỉ tiêu về doanh thu và nộp ngân sách Nhà nước kể trên của Nhà máy Lọc dầu Dung Quất là đáng ghi nhận.

Trước thực tế đó, ngày 3-9 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1725/QĐ-TTg sửa đổi một số điều của Quyết định số 952/QĐ-TTg về cơ chế tài chính cho BSR. Theo đó, từ 3-9 đến hết năm 2016, đối tượng thu điều tiết áp dụng với xăng của BSR có tỷ lệ 10%. Bãi bỏ thu điều tiết từ ngày 1-1-2017. Với cơ chế này, hàng hóa của BSR có thể cạnh tranh bình đẳng với hàng nhập khẩu và Quyết định 1725 được xem là đòn bẩy cho sự phát triển nhanh, mạnh hơn cho nhà máy lọc dầu hàng đầu nước ta hiện nay.

Tôi hỏi Tổng giám đốc Trần Ngọc Nguyên: Với cơ chế thông thoáng kể trên thì BSR xác định đâu là khâu đột phá trong giai đoạn sắp tới? Anh cho biết, nguồn dầu thô cung cấp cho nhà máy đang có sự chuyển dịch, dầu ngọt từ mỏ Bạch Hổ đang giảm dần nên nguồn cung bây giờ có cả từ Đại Hùng, Tê Giác Trắng và ở nhiều nước khác trên thế giới. Do dự báo tốt nguồn cung, nên nhiều năm trước BSR đã chuyên tâm nghiên cứu, lựa chọn các loại dầu tương thích với công nghệ của nhà máy. Vì thế, đến thời điểm này, BSR có thể chế biến được gần 10 loại dầu thô khác nhau và quan trọng hơn, việc phối trộn dầu chua nhập từ nước ngoài với các loại dầu ngọt nhẹ trong nước đã tiết giảm được không ít chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận cho công ty.

Hướng đi mạnh bạo

Tổng giám đốc BSR cho rằng, việc mở rộng nhà máy là bước đi chiến lược quan trọng nhất hiện nay. Và anh giới thiệu chúng tôi với Phó tổng giám đốc kiêm Trưởng ban Quản lý Dự án nâng cấp mở rộng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất Nguyễn Việt Thắng.

Lần trước đến thăm Dung Quất, tôi đã gặp Việt Thắng. Chàng trai Hà Nội sinh đúng vào năm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước nhưng lúc gặp nhau anh đã là Phó tổng giám đốc BSR. Lúc đó tôi thoáng giật mình, bởi tuổi ấy làm phó tổng giám đốc là quá trẻ. Còn Việt Thắng thì dí dỏm: "Nhà máy còn trẻ hơn em rất nhiều". Cũng cần nói thêm, “đất lành chim đậu”, năm 2008 anh đã chuyển cả bố mẹ, vợ con vào Quảng Ngãi sinh sống và giờ đây anh xem mình là người bản địa. Anh còn vui mừng chia sẻ, lúc nhà máy mới vận hành, có 40% cán bộ, công nhân viên là người Quảng Ngãi; còn lúc này, 60% người địa phương đang gắn bó với BSR. Được biết, mức thu nhập bình quân của người lao động ở đây là 15 triệu đồng/người/tháng.

Hiện Nhà máy Lọc dầu Dung Quất có diện tích 815ha (cả mặt đất và mặt biển), khi mở rộng sẽ có tổng cộng 956ha. Công suất chế biến hiện nay là 6,5 triệu tấn dầu thô/năm và khi hoàn thành việc nâng cấp, mở rộng nhà máy sẽ chế biến được 8,5 triệu tấn dầu thô/năm. Điều đáng nói là hiện nay BSR đang chế biến dầu thô Bạch Hổ, Việt Nam là chính, nhưng khi hoàn thành giai đoạn mở rộng, nhà máy phần lớn sẽ chế biến dầu chua, đồng nghĩa với việc sẽ cho ra đời rất nhiều chế phẩm từ dầu.

Qua trao đổi với Trưởng ban Quản lý dự án, chúng tôi được biết thêm, kể từ khi phát hành hồ sơ mời thầu gói tư vấn thiết kế tổng thể (FEED) đến nay, Dự án nâng cấp, mở rộng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất đã triển khai được 16 tháng. Thành công đáng ghi nhận trong giai đoạn này là Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đã phối hợp nhịp nhàng với tỉnh Quảng Ngãi trong việc chi trả tiền đền bù, giải phóng được 99% mặt bằng cho dự án. Trong buổi làm việc gần đây nhất với BSR, đồng chí Phạm Trường Thọ, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi khẳng định, công tác giải phóng mặt bằng để mở rộng nhà máy đã đạt được những kết quả tích cực, những phần việc còn lại tuy không lớn nhưng có vướng mắc và sẽ làm ảnh hưởng ít nhiều đến tiến độ chung của dự án. Quảng Ngãi luôn coi việc mở rộng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất là mục tiêu lớn nhất của tỉnh trong năm nay và các năm tiếp theo. Vì thế, tỉnh hỗ trợ tối đa để BSR và ban quản lý dự án thực hiện các phần việc về mặt bằng, tái định cư đạt tốc độ nhanh nhất.

Việc rà phá bom, mìn trên cạn cũng đã hoàn thành 95% diện tích; việc đầu tư xây dựng khu tái định cư, các hạng mục di dời đã được ban quản lý phê duyệt và phát hành hồ sơ mời thầu. Dự kiến các tiểu dự án kể trên sẽ hoàn thành vào tháng 4-2017.

Về phần tư vấn thiết kế tổng thể, đến nay cũng đã triển khai thực hiện được 44% khối lượng; BSR cũng đã ký được 7 hợp đồng bản quyền công nghệ các phân xưởng chính, hiện đang phối hợp với nhà thầu FEED chuẩn bị chiến lược lựa chọn nhà thầu EPC cho dự án.

Tôi đặt vấn đề huy động nguồn vốn ở đâu trong lúc ngân sách Nhà nước đang cạn kiệt, Trưởng ban Việt Thắng cho rằng, quá trình đàm phán thu xếp vốn cho dự án có nhiều thuận lợi (dự kiến vốn doanh nghiệp chiếm 30%, còn lại là vay ngân hàng thương mại). Phó tổng giám đốc BSR đưa ra một phép tính khá đơn giản: Giai đoạn 1 của nhà máy Dung Quất đầu tư hơn 3 tỷ USD mà mới gần 8 năm đi vào hoạt động sản xuất, đến nay nhà máy đã nộp về cho ngân sách Nhà nước 131 nghìn tỷ đồng (tương đương 6 tỷ USD) thì hấp dẫn nhà đầu tư là chuyện thường tình! Vấn đề mà các nhà đầu tư Nga, Cô-oét quan tâm là phương thức ăn chia và tỷ lệ thanh toán bằng Việt Nam đồng chiếm tỷ lệ bao nhiêu phần trăm... Cũng cần nói thêm, cùng với việc mở rộng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, hoàn thành xây dựng Nhà máy Lọc dầu Nghi Sơn, chúng ta sẽ bảo đảm được 90% lượng xăng, dầu tiêu thụ trong nước.

Sau một hồi làm việc trong văn phòng, trên bàn giấy, anh Nguyễn Quang Hưng, Phó trưởng phòng An toàn Sức khỏe-Môi trường đưa chúng tôi ra thực địa. Vấn đề phòng, chống cháy, nổ ở đây cực kỳ nghiêm ngặt. Có thể thấy điều đó từ việc đơn giản là thuốc lá (dù không có bật lửa), điện thoại di động (dù đã tắt nguồn) tuyệt đối không được mang vào khu vực sản xuất. Anh Lê Thành cho biết, hằng năm, nhà máy đầu tư 30 tỷ đồng để xử lý các công đoạn: Hớt váng dầu, mua hóa chất hòa tan, lọc cát... để khi nước thải ra môi trường, các loại cá, vịt đều sống khỏe, tung tăng bơi lượn. Anh em trong đoàn ngỏ ý muốn câu vài con cá vừa để giải trí, vừa để kiểm chứng nhưng anh Lê Thành cho rằng, muốn câu cá trong hồ này phải kiên trì. Anh giải thích thêm, ở hồ này có đôi cá rồng lớn, nặng tới gần 10kg nên cá nhỏ khó thoát khỏi hai cái mõm nhọn, dài của đôi cá háu ăn. Các loại cá khác tồn tại được sẽ rất tinh nhanh nhờ cuộc chiến chống lại sự rình rập của loài cá thích ăn thịt đồng loại đang làm chủ lòng hồ nhỏ này.

Có thể nói, một trong những thành công lớn của BSR trong thời gian qua là cùng với các chuyên gia tư vấn, thiết kế, áp dụng thành công phần mềm quản trị nhân lực và đào tạo (Hi-Staff). Với Hi-Staff, BSR có được giải pháp tổng thể nguồn nhân lực (hoạch định, tuyển dụng, quản lý đào tạo, tính công lao động, tính lương, thưởng, nộp thuế...). Bên cạnh đó, thông qua cổng thông tin nhân sự, các thành viên trong nhà máy, từ lãnh đạo tới kỹ sư, nhân viên luôn gắn kết, chia sẻ thông tin trong công việc cũng như cuộc sống sinh hoạt thường ngày.

Còn đó những tấm lòng

Nhân dịp cả nước đang sôi nổi kỷ niệm lần thứ 140 Ngày sinh cụ Huỳnh Thúc Kháng, khi chiều tà, anh Trần Quang Dũng, Trưởng ban Tuyên giáo Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đề nghị anh chị em trong đoàn đến đền thờ cụ Huỳnh Thúc Kháng ngay cận kề nhà máy thắp hương tưởng niệm. Mọi người đều hưởng ứng, bởi ai cũng biết cụ là một chí sĩ yêu nước, từng bị thực dân Pháp bắt tù đày ở Côn Đảo. Lúc Chủ tịch Hồ Chí Minh mời cụ từ Huế ra Hà Nội làm Bộ trưởng Bộ Nội vụ, cụ bộc bạch: “Tôi ra đây cốt để gặp cụ, chứ lúc này là lúc cần tăng gia sản xuất mà tôi không biết cầm cuốc, cầm cày, cần phải kháng chiến mà tôi lại không mang nổi súng đạn...". Cụ Huỳnh kiến nghị chọn người trẻ, thạo việc để trao nhiệm vụ thì hơn. Viết về cụ Huỳnh, Bác Hồ nhấn mạnh, cụ Huỳnh là một người học hành rộng, chí khí rất bền, đạo đức rất cao. Cụ là người giàu sang không làm xiêu lòng, nghèo khổ không làm nản chí, oai vũ không làm sờn lòng... Đền nhỏ, gọn, hướng ra Biển Đông. Bên trong đền bày trí đơn giản, nhưng nổi bật chân dung cụ Huỳnh Thúc Kháng, Bác Hồ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và tên tuổi, quê quán của 64 liệt sĩ đã anh dũng hy sinh trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Anh Quang Dũng cho biết, ngôi đền mới có từ khi Nhà máy Lọc dầu Dung Quất được xây dựng và sự hiện diện của ngôi đền, tấm gương sáng của các bậc tiền bối được thờ phụng bên trong cũng như sự quên mình hy sinh vì chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc của các anh hùng, liệt sĩ đã làm cho cán bộ, công nhân viên Nhà máy Lọc dầu Dung Quất hôm nay quyết tâm hơn, tự tin vươn tới những tầm cao mới. Cũng cần nói thêm rằng, hằng năm, BSR luôn dành nhiều tỷ đồng để thực hiện, làm tốt công tác an sinh xã hội và việc thăm hỏi, sẻ chia, động viên thân nhân các gia đình liệt sĩ có tên trong ngôi đền luôn được cán bộ, công nhân viên quan tâm, xem như việc của chính thân nhân, gia đình mình.

Bài và ảnh: ĐỖ NAM THẮNG