QĐND - Chiều 10-10, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai đã có buổi làm việc với lãnh đạo Tập đoàn Đức Long Gia Lai (đơn vị chủ đầu tư) về dự án xây dựng công trình thủy điện Đồng Nai 6 và Đồng Nai 6A. Tại buổi làm việc, nhiều ý kiến của các đại biểu Quốc hội và các sở, ngành chức năng của địa phương về những tác động của hai công trình này đến môi trường, đến Vườn quốc gia Cát Tiên và vùng hạ lưu đã được chủ đầu tư và đơn vị tư vấn làm rõ.   

Lo lắng từ phía hạ nguồn

Sau khi nghe chủ đầu tư là Tập đoàn Đức Long Gia Lai (TĐĐLGL) và đơn vị tư vấn là Viện Tài nguyên và Môi trường (VTN&MT) thuộc Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh thuyết trình những nét chính về dự án xây dựng công trình thủy điện Đồng Nai 6 (ĐN6) và Đồng Nai 6A (ĐN6A), các thành viên của đoàn đại biểu Quốc hội và Sở Tài nguyên và Môi trường của tỉnh Đồng Nai, Vườn quốc gia Cát Tiên đã đặt một số câu hỏi về những tác động và ảnh hưởng của dự án này đối với môi trường, việc bảo tồn rừng Cát Tiên và nguồn nước phía hạ lưu.

Ông Nguyễn Văn Diện, Giám đốc Vườn quốc gia Cát Tiên, nói: “Quan điểm của chúng tôi là bảo tồn. Nếu dự án được triển khai, cần phải giảm thiểu những tác hại đến môi trường sinh thái cho rừng Cát Tiên”. Cũng theo ông Diện, khi Vườn quốc gia Cát Tiên được thế giới công nhận là di sản thiên nhiên, thì việc bảo tồn sẽ rất vất vả khi bị tác động bởi các công trình thủy điện. Nếu bị mất diện tích rừng, khi trồng lại không còn sự đa dạng sinh học như cũ…

Tuy dự án thủy điện ĐN6 và ĐN6A không nằm trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, nhưng lãnh đạo và nhân dân địa phương lại rất lo lắng về những ảnh hưởng của nó đến dòng chảy, chất lượng nước sông Đồng Nai phía hạ nguồn. Ông Lê Viết Hưng - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai băn khoăn: “Sông Đồng Nai có vai trò vô cùng quan trọng đối với đời sống kinh tế-xã hội của tỉnh nhà. Nếu sông bị ô nhiễm, hạn chế dòng chảy thì rất nguy hiểm. Nghe chủ đầu tư và đơn vị tư vấn báo cáo là dự án ĐN6 và ĐN6A ít ảnh hưởng đến môi trường, chúng tôi muốn được biết dựa trên cơ sở khoa học nào, mà đơn vị tư vấn và các khoa học đánh giá như vậy?”. Ông Trương Văn Vở, Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai cũng nêu ý kiến là cần phải có sự đánh giá chi tiết của một Hội đồng khoa học về tác động của dự án thủy điện ĐN6 và ĐN6A đối với Vườn quốc gia Cát Tiên và môi trường. Dự án ĐN6 và ĐN6A không chỉ tác động đến môi trường ở địa bàn tỉnh Đồng Nai, mà còn tác động tới môi trường của TP Hồ Chí Minh, tỉnh Long An nữa. Nếu sông Đồng Nai có nhiều công trình thủy điện, chắc chắn sẽ gây sạt lở trong mùa mưa, ô nhiễm trong mùa khô.

Đơn vị tư vấn lập dự án xây dựng công trình thủy điện Đồng Nai 6 và 6A đi khảo sát thực địa. Ảnh: Kiều Bình

Dự án đã được khảo sát và xây dựng kỹ

Trước khi trả lời thắc mắc của các đại biểu, ông Bùi Pháp - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn ĐLGL khẳng định: “Chúng tôi đã tính toán kỹ, với quan điểm đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu, giảm tối đa những tác động ảnh hưởng đến Vườn quốc gia Cát Tiên và môi trường xung quanh. Chúng tôi và đơn vị tư vấn đã mất một năm đi khảo sát, đánh giá, thu thập, phân tích thông tin, làm việc kỹ với lãnh đạo 3 tỉnh: Lâm Đồng, Đắc Nông và Bình Phước để có đủ cơ sở khoa học lập dự án xây dựng thủy điện ĐN6 và ĐN6A”. Dự án thủy điện ĐN6 công suất 180MW ban đầu đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong quy hoạch khai thác thủy điện sông Đồng Nai tại Văn bản số 1483 ngày 19-11-2002. Từ tháng 7-2007, được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ và lãnh đạo 3 tỉnh liên quan, TĐĐLGL đã nghiên cứu và hợp đồng với Công ty Tư vấn xây dựng điện 1 khảo sát, báo cáo đầu tư. Đến tháng 8-2009, TĐĐLGL đã hợp đồng với Công ty CP tư vấn xây dựng điện 4 lập dự án đầu tư xây dựng công trình thủy điện này.

Theo Kỹ sư Nguyễn Văn Sỹ (Phó trưởng phòng Kỹ thuật Công ty CP tư vấn xây dựng điện 4), công trình thủy điện ĐN6 và ĐN6A nằm ở rìa phía bắc khu Cát Lộc - Vườn quốc gia Cát Tiên, có hồ chứa nhỏ và điều tiết dòng chảy theo ngày. Địa hình xây dựng công trình này khá dốc (độ dốc 2 bờ từ 250 – 500), nên các hồ chứa khá nhỏ và hẹp, chạy dài theo bờ sông hiện hữu. Khoảng cách từ mép sông hiện hữu (vùng giáp Vườn quốc gia Cát Tiên) đến mép hồ khi mực nước dâng bình quân khoảng 53m. Các nhà máy thủy điện đặt sau đập, nước khi qua tua-bin phát điện được trả lại cho dòng sông ngay, nên ít có biến đổi về dòng chảy. Mặt khác, các hạng mục công trình chính và phục vụ thi công đều nằm ở ngoài phạm vi của Vườn quốc gia Cát Tiên. Dự án sau khi điều chỉnh chỉ phạm vào rừng Cát Tiên là 136,98ha (giảm 595,02ha so với ban đầu), trong đó nhiều diện tích là rừng nghèo, rừng cây tái sinh, chỉ có 4,32ha là rừng giàu, 24,55ha rừng trung bình.   

PGS, TS Nguyễn Văn Phước của Viện TN&MT (đơn vị lập báo cáo đánh giá tác động về môi trường của dự án ĐN6 và ĐN6A) cho biết: TĐĐLGL đã hợp đồng và Viện TN&MT đã dành nhiều thời gian đi khảo sát để lập các báo cáo gồm: Báo cáo đánh giá tác động môi trường; Chuyên đề đa dạng sinh học; Chuyên đề tính toán thủy văn và Chuyên đề khảo sát, đánh giá kinh tế - xã hội. Đơn vị tư vấn đã tiến hành khảo sát thực địa, đo đạc, thu thập dữ liệu và mẫu vật, tính toán phân tích kỹ ảnh hưởng, tác động của công trình đến môi trường, tài nguyên rừng, tài nguyên nước, chế độ thủy văn ở sông Đồng Nai, đa dạng sinh học, công tác bảo tồn Vườn quốc gia Cát Tiên và rừng phòng hộ… trong các giai đoạn: Khai hoang, san lấp chuẩn bị mặt bằng; thi công xây dựng công trình và vận hành công trình. Các tính toán mô phỏng khả năng vỡ đập cũng được chuẩn bị chu đáo. Ông Nguyễn Văn Phước nói: “Công trình thủy điện ĐN6 và ĐN6A rất an toàn về kỹ thuật và hạn chế tối đa tác động xấu đến môi trường, hầu như không ảnh hưởng đến chế độ dòng chảy vùng hạ lưu, cũng như khu vực Bàu Sấu của Vườn quốc gia Cát Tiên, bảo đảm cung cấp đủ điện cho các địa phương trong khu vực, mang lại hiệu quả kinh tế cao”.

Trách nhiệm của các bộ, ngành Trung ương

Phát biểu tại cuộc họp, Đại biểu QH Dương Trung Quốc cho rằng: “Hiện nay chúng ta đang thiếu điện, nếu không xây dựng các công trình thủy điện thì lấy điện đâu để đáp ứng cho công cuộc CNH - HĐH đất nước. Những lo lắng về ảnh hưởng của công trình thủy điện này đến môi trường xung quanh, vùng hạ lưu sông Đồng Nai và Vườn quốc gia Cát Tiên là chính đáng. Điều quan trọng là Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng Chính phủ cần đứng ra để giải quyết các vấn đề. Cần thiết phải mời các chuyên gia giỏi của nước ngoài đến thẩm định, đánh giá. Tạo ra nguồn điện sạch cho đất nước là điều rất nên làm”.

Trước việc TĐĐLGL đã kỳ công chuẩn bị hàng trăm thủ tục văn bản cho dự án xây dựng công trình thủy điện ĐN6 và ĐN6A trong 5 năm, ông Dương Trung Quốc cũng bày tỏ sự chia sẻ đối với chủ đầu tư. Theo ông, đáng lý ra các nhà quản lý cần chia sẻ, hỗ trợ cho nhà đầu tư. Chúng ta đóng góp ý kiến, phản biện để bảo vệ môi trường, để giảm thiểu những tác hại cho đời sống kinh tế-xã hội, nhưng không gây khó và làm nản lòng nhà đầu tư. Ông Dương Trung Quốc đề nghị đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai nên có sự trao đổi với các đoàn đại biểu các tỉnh, thành phố khác để có tiếng nói chung về công trình thủy điện ĐN6 và ĐN6A. Có như vậy, những băn khoăn, vướng mắc của công trình này mới được tháo gỡ và làm sáng tỏ./.

Lê Phi Hùng