Đời thường Trường Sa (Tiếp theo và hết)

Kiểm tra sự sinh trưởng và phát triển của cá nuôi thử nghiệm ở Khu dịch vụ thủy sản đảo Đá Tây

Kết quả nghiên cứu cho biết các đảo của quần đảo Trường Sa có độ cao trung bình trên mặt nước từ 3 đến 5m. Có những đảo nổi và bãi đá ngầm. Các đảo có vành đá san hô ngầm rộng hàng trăm mét, che chở cho đảo khỏi bị sóng đánh tràn lên. Có những vành đai san hô bao quanh dài, rộng hàng chục ki-lô-mét như đảo Đá Tây. Chất đất trên các đảo của quần đảo là cát san hô, có lẫn những lớp phân chim và mùn cây có bề dày từ 5 đến 10cm. Một số đảo có nước ngầm như đảo Song Tử Tây, đảo Trường Sa. Khí hậu, thời tiết ở vùng biển quần đảo Trường Sa khác biệt lớn so với các vùng ven bờ. Mùa hè mát hơn và mùa đông ấm hơn. Một số hiện tượng thời tiết cũng diễn biến khác với trong đất liền. Hằng năm ở quần đảo có tới 131 ngày có gió mạnh từ cấp 6 trở lên, phân phối không đồng đều trong các tháng. Có thể chia ra làm 2 mùa: mùa khô và mùa mưa. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 1 năm sau, lượng mưa trung bình hằng năm rất lớn vào khoảng 2.500mm. Hiện tượng dông trên vùng biển quần đảo này rất phổ biến, có thể nói quanh năm, tháng nào cũng có dông và là nơi thường có bão lớn đi qua, tập trung vào các tháng mùa mưa. Chính từ những đặc điểm này mà chúng ta đã và đang có các chương trình, dự án khai thác thế mạnh của quần đảo và từng đảo.

Điều dễ nhận thấy là ở đảo nào cũng tràn ngập màu xanh của cây, doanh trại, nhà dân được quy hoạch gắn với đường đi, hàng cây, vườn cây. Nào là phong ba, phi lao, nào là bàng quả vuông và một số loại dây leo cỏ dại. Có thể coi đó là khung cảnh điển hình của các khu dân cư trù phú. Dần dần, một số loài cây từ đất liền cũng được mang ra đảo, có khả năng thích nghi tốt. Trồng rau xanh trên đảo cũng là một vấn đề phải quan tâm. Đã có nhiều nghiên cứu áp dụng có kết quả ở một số đảo, mới đây Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đưa ra đảo hạt giống một số loại rau, giá thể và quy trình trồng, chăm sóc để tăng khả năng bảo đảm nhu cầu rau xanh cho bộ đội và nhân dân.

Trên các đảo có tổ chức cuộc sống dân sự, các yếu tố cơ bản đã có, ngày càng hoàn thiện. Đó là sự hình thành các cụm dân cư, từng hộ gia đình tự tổ chức cuộc sống của mình dựa vào cộng đồng và gắn bó với chính quyền cơ sở và đơn vị quân đội. Họ có việc làm và thu nhập, được chăm sóc y tế, con em được học hành, có điện thắp sáng và phương tiện nghe-nhìn. Ở một cụm dân cư trên một đảo, một doanh nghiệp đang xin được xây dựng ngôi chùa theo nguyên mẫu chùa Bái Đính (Ninh Bình). Cùng với ngôi chùa là hồ nước, nhà nghỉ cho phật tử khi hành hương đến chùa và thăm đảo. Thành phố Hải Phòng, các tỉnh Quảng Ninh, Bà Rịa-Vũng Tàu hỗ trợ bà con các xuồng chiếu phim. Thành phố Hà Nội đề nghị được xây dựng trên đảo Trường Sa một Nhà khách của Thủ đô, đón khách tới thăm và du lịch trên đảo. Một số địa phương mong muốn được kết nghĩa với các đảo… Những hoạt động đó đều tác động sâu sắc đến đời sống vật chất và tinh thần của cư dân ở đảo.

Ổn định và phát triển đời sống của cư dân sẽ tạo nguồn lực mới xây dựng, bảo vệ quần đảo-đó là nhận xét của Phó đô đốc, Chính ủy Quân chủng Hải quân Trần Thanh Huyền-điều đó cũng có nghĩa là huy động sức mạnh tổng hợp của các ngành, các địa phương trong cả nước, thể hiện tình cảm và trách nhiệm của quân dân cả nước cùng Trường Sa và Trường Sa cùng cả nước.

Theo Thượng tướng Nguyễn Khắc Nghiên, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng tham mưu trưởng thì muốn làm tốt vai trò chỗ dựa cho bà con ngư dân, các đơn vị quân đội phải luôn sẵn sàng chiến đấu, nắm chắc tình hình, không bị bất ngờ để giữ vững chủ quyền biển, đảo. Không có gì thay thế được, dù có trang, thiết bị như thế nào là sự chủ động của từng cán bộ, chiến sĩ. Trên các đảo có nhiều cơ quan, tổ chức nên cần sự phối hợp chung, chỉ huy thống nhất các lực lượng. Đồng chí cũng cho rằng cần rà soát lại toàn bộ quy hoạch tổng thể và từng đảo; xác định rõ xây dựng nhà ở, công trình công cộng, đường sá, đường điện, hệ thống ánh sáng từ năng lượng mặt trời và năng lượng gió… như thế nào là phù hợp; tiếp tục hoàn chỉnh đầu tư, nâng cao năng lực sẵn có. Việc kết nghĩa giữa các địa phương trong cả nước với các đảo là cần thiết, nhưng cần xin ý kiến của Chính phủ, nếu được thì định rõ địa phương nào kết nghĩa với đảo nào, định hướng những hoạt động gì.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát và Thứ trưởng Bộ Quốc phòng-Tổng tham mưu trưởng Nguyễn Khắc Nghiên trao đổi về việc mở rộng trồng rau xanh trên đảo

Ngày càng thấm thía rằng, bảo vệ môi trường sống của đảo có những đòi hỏi rất nghiêm ngặt. Ở nhiều nước, việc mang tới đảo loài thực vật, động vật nào cùng những sản phẩm của chúng được quy định chi tiết. Bởi đã có những bài học đau xót chỉ vì một vật nuôi, một loài cây, củ quả nhiễm bệnh đã gây tác hại khôn lường đối với cư dân trên đảo. Hiện nay ở huyện đảo, màu xanh trên đảo nào cũng đã có, môi trường trong sạch, phù hợp với cuộc sống bình thường, kể cả đối với các em nhỏ. Nhưng đòi hỏi phải quản lý tốt nguồn giống cây, con đem ra nuôi trồng tại các đảo lại đặt ra yêu cầu mới. Nếu nảy sinh dịch bệnh thì cũng phải chọn phương án diệt trừ không gây hại cho môi trường. Phải chống dịch bệnh hại cây, nhất là đối với bọ dừa hại cây dừa. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có quy trình diệt loài bọ nguy hiểm này bằng phương pháp sinh học-dùng ong mắt đỏ. Đưa gia súc ra phải được tiêm phòng dịch bệnh, nhất là các bệnh cúm gia cầm, lở mồm long móng trên gia súc. Chưa kể việc theo dõi, quản lý, chăm sóc sức khỏe cho bà con, đủ lứa tuổi, trải nhiều chặng sinh trưởng, phát triển với tâm, sinh lý khác nhau trong điều kiện ở đảo xa. Có thể cần những đề tài nghiên cứu cụ thể, với sự tham gia của nhiều cơ quan khoa học, từ các lĩnh vực khác nhau.

Trong quá trình nghe, trao đổi ý kiến với cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trên các đảo, Bộ trưởng Cao Đức Phát nhận thấy đã hình thành rõ nét hơn phương hướng đầu tư khai thác tiềm năng quần đảo. Hướng tới là khai thác khơi xa mà như các nhà khoa học khuyến cáo: Nguồn lợi hải sản ở quần đảo Trường Sa rất phong phú, có nhiều loại cá tập trung với mật độ cao, đặc biệt có loại vích là động vật quý hiếm, cá ngừ đại dương có giá trị kinh tế cao. Trong vùng biển từ Hoàng Sa đến Trường Sa, có thể khai thác từ 1 đến 1,1 triệu tấn hải sản một năm. Tiếp tục hoàn chỉnh các công trình sẵn có để duy trì và tăng cường hoạt động đánh bắt cá trong ngư trường. Muốn thu hút ngư dân tới đảo, cần giải quyết vướng mắc từ việc cung ứng xăng, dầu. Không thể cấp xăng, dầu miễn phí cho tàu, thuyền đánh cá của bà con ngư dân, nhưng nếu vận chuyển dầu ra để bán thì giá thành đội lên cao. Nên chăng có sự hỗ trợ giá để tiến tới bà con có thể mua xăng, dầu, mua nước đá, được cấp nước ngọt miễn phí… ngay tại một số đảo để duy trì các chuyến đánh bắt ngoài khơi. Đồng chí khẳng định: Cán bộ, công nhân viên trong Bộ chúng tôi khi nói tới Trường Sa là nói về sự ưu tiên số 1.

Tổ chức và duy trì đời sống kinh tế-xã hội trên đất liền đã phức tạp, ở đảo xa bờ càng phức tạp hơn. Không phải là việc một sớm một chiều, một bộ ngành riêng rẽ nào làm nổi. Đó là “đại sự” của toàn bộ hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, các địa phương trong cả nước. Đúng như Bộ trưởng Cao Đức Phát đã khẳng định là còn quá nhiều việc phải làm…