Bình yên về bên làng biển
Làng chài Cửa Vạn, Vung Viêng thuộc phường Hùng Thắng là hai làng chài lớn nhất, tạo ra những mảnh ghép đưa Hạ Long trở nên thơ mộng và huyền ảo. Nơi đây còn là quê hương của hơn 300 gia đình ngư dân đã lênh đênh theo những con sóng từ bao đời. Trước đây, ai đã từng đến với Vung Viêng hay Cửa Vạn sẽ không khỏi ngỡ ngàng bởi ngoài biết tới một Hạ Long kỳ vĩ, nên thơ còn có một Hạ Long ôm ấp, chở che hàng trăm ngôi nhà nổi dập dềnh nằm tựa mình vào vách núi. Và ít ai không ngạc nhiên, xúc động khi nhìn thấy những em học sinh tiểu học tíu tít chèo thuyền để đến trường. Gọi là trường chứ thực ra chỉ là lớp học trên những chiếc thuyền nan lênh đênh trên biển. Những tiếng trẻ “ê… a…” đọc bài giữa trập trùng sông nước cho thấy việc đi tìm “con chữ ” của trẻ em hai làng chài này vất vả, nhọc nhằn đến nhường nào.
Du khách đến tham quan nhà bè, nét độc đáo trong đời sống văn hóa của ngư dân làng chài thời đổi mới. Ảnh: Thụy Anh.
Chính vì vậy, từ bao đời nay, người dân hai làng chài luôn mơ ước định cư trên bờ để con em mình được cắp sách đến trường thuận tiện hơn, cuộc sống của gia đình họ đỡ vất vả lênh đênh sông nước. Thế rồi, cuộc sống của họ đã đổi thay khi TP Hạ Long và tỉnh Quảng Ninh triển khai đề án di dời nhà bè trên vịnh Hạ Long lên tái định cư trên bờ. Sau một thời gian chuẩn bị, hơn 300 hộ với hàng nghìn nhân khẩu của hai làng chài đã được chuyển lên bờ định cư. Những đêm lênh đênh trên biển chỉ còn là hoài niệm, khi giờ đây họ đã được bình yên trong những căn hộ liền kề với diện tích từ 77,5m² đến 128m² và hệ thống hạ tầng kỹ thuật đường, cấp thoát nước, cấp điện tại khu tái định cư tại phường Hà Phong. Về nơi ở mới, những đứa trẻ trong làng không còn vất vả chèo thuyền lênh đênh theo những con sóng tới lớp mỗi sáng, mà các em được tung tăng, hòa mình theo nhịp trống trường của Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Minh Khai vừa được xây dựng.
Quan trọng hơn, cuộc sống của người dân làng chài đã thực sự ổn định và từng bước phát triển khi UBND thành phố Hạ Long mở những tour du lịch đến các làng chài. Giờ đây, những ngư dân bao đời bám biển đã được tham gia vào Hợp tác xã Dịch vụ du lịch Vạn Chài, hằng ngày chèo thuyền chở khách du lịch tham quan trên vịnh. Họ cũng là những hướng dẫn viên du lịch giới thiệu một cách sinh động, sâu sắc nét văn hóa đặc trưng trong văn hóa của cư dân biển. Đồng thời, tham gia giữ gìn môi trường xanh-sạch-đẹp để vịnh Hạ Long ngày càng hấp dẫn du khách trong và ngoài nước đến tham quan. Ngoài ra, họ còn được tham gia vào mô hình nuôi trồng thủy sản ngay tại các nhà lồng bè cũ trước đây. Những ngôi nhà lồng bè cũ của ngư dân còn bảo đảm tiêu chuẩn đã được Ban quản lý vịnh Hạ Long tu sửa lại, trở thành điểm tham quan du lịch kết hợp cho ngư dân nuôi trồng thủy sản theo hướng thân thiện, bền vững với môi trường.
Người dân làng chài tham gia chèo đò cho du khách tham quan.
Xa rồi... Tết lênh đênh
Anh Vũ Văn Đông, người dân làng chài Vung Viêng (cũ) cho biết: "Hôm nhận nhà tái định cư chuyển lên bờ sinh sống, cả gia đình tôi không ai cầm được nước mắt hạnh phúc. Cuộc sống mới bình yên tại khu tái định cư đã giúp người dân vạn chài thoát khỏi cảnh sống lênh đênh trên sông nước, không điện, thiếu nước ngọt... Lên tái định cư, tôi được trở lại Vung Viêng tham gia dịch vụ chèo đò chở khách du lịch. Trung bình lương mỗi tháng khoảng 3 triệu đồng, đủ chi tiêu cho gia đình".
Cụ Nguyễn Thị Lộc (81 tuổi), trước đây ở làng chài Cửa Vạn, người đã gắn bó với biển gần như cả cuộc đời xúc động nói: "Bao nhiêu năm đón Tết buồn tẻ trên biển. Đêm Giao thừa, chẳng có nhạc, chẳng được ngắm pháo hoa, bốn bề là biển, tối mù mịt. Cũng vì ở trên biển, khó mua bán nên chưa năm nào gia đình tôi sắm được cành đào hay cây quất về chơi Tết. Mâm cơm cúng ngày Tết cũng thật giản đơn, chỉ có con gà, chút hoa quả, đĩa xôi, rượu trắng. Thường thì Mồng Một hoặc Mồng Hai, các gia đình đều hóa vàng để tiếp tục mưu sinh. Còn việc gói và nấu bánh chưng thì kỳ công vô cùng, nên hầu như rất ít thực hiện. Thế nhưng, gần cuối đời, ước mơ của tôi đã thành hiện thực. Được đón Tết cổ truyền của dân tộc trên bờ thật vui. Nhất là thời khắc Giao thừa, con cháu quây quần bên nhau cùng ngắm pháo hoa và cầu cho một năm mới trời yên biển lặng".
Lại một mùa xuân mới đã về với người dân làng chài tại khu tái định cư, lũ trẻ con là người vui nhất. Chúng tha hồ chạy nhảy khắp nơi và cùng người lớn đi chúc Tết họ hàng, làng xóm… Còn những cụ già đã thực sự thư thái, lạc quan khi thấy con cháu sum vầy trong không khí ngày Tết đang mở ra bao ước vọng trong mùa xuân Bính Thân.
NGUYỄN CƯỜNG