Tài nguyên rừng ngập mặn Cà Mau đang hằng ngày bị xâm hại nghiêm trọng. Lực lượng kiểm lâm bị đe dọa tính mạng bởi lâm tặc. Đó là những vấn đề đang diễn biến phức tạp trên phần rừng ngập mặn Cà Mau.

Ai bảo vệ kiểm lâm?

Ông Phan Hùng Dũng, Trưởng phòng Pháp chế - Thanh tra Chi cục Kiểm lâm Cà Mau, cho biết: Thời gian gần đây, trên lâm phần rừng ngập mặn Cà Mau, nhất là khu vực Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau liên tiếp xảy ra những vụ lâm tặc phá rừng và chống người thi hành công vụ đáng báo động. Mới đây là vụ lâm tặc tấn công cán bộ Trạm Kiểm lâm Trại Xẻo đóng trên lâm phần xã Viên An (huyện Ngọc Hiển).

Anh Trần Vĩnh Lia, Trạm trưởng Trạm Kiểm lâm Trại Xẻo, nói: Trạm chịu trách nhiệm tuần tra, kiểm soát và quản lý bảo vệ rừng trên 2 cồn bãi tại cửa Ông Trang thuộc địa bàn xã Lâm Hải (huyện Năm Căn). Đêm 18-6-2009, anh Lia cùng với 3 cán bộ của trạm đang tuần tra thì phát hiện lâm tặc đang chặt cây trên cồn. Nhận định đây là vụ phá rừng với quy mô lớn, anh Lia thông tin cho đơn vị Phân khu bảo tồn biển Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau tăng cường lực lượng hỗ trợ. Phát hiện ra lực lượng kiểm lâm, lâm tặc ném tang vật (cưa, búa, dao...) xuống biển định tẩu thoát, nhưng không kịp. Bọn chúng quay sang dùng cây tấn công lại lực lượng làm nhiệm vụ, đánh trọng thương một cán bộ Phân khu bảo tồn biển. Bọn chúng tiếp tục thông tin về gia đình, gọi thêm khoảng 50 người với hung khí trên tay “tốc hành” đến nơi xảy ra vụ việc tiếp ứng, khống chế, bao vây, hăm dọa và cưỡng đoạt lại phương tiện trong sự bất lực của lực lượng làm nhiệm vụ.

Gỗ bị khai thác bừa bãi ở cồn cát Trảng Sáo. Ảnh: Đặng Trung Kiên

Anh Huỳnh Thanh Liêm, cán bộ Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, có thâm niên công tác trong ngành kiểm lâm hơn 20 năm cho biết, bọn lâm tặc giờ đây phá rừng không còn quy mô như trước mà theo kiểu “gặm nhấm” nhằm tránh truy cứu trách nhiệm hình sự khi bị bắt. Nhưng điều đáng lo ngại là khi thấy lực lượng tuần tra “ít quân” thì bọn chúng gọi điện cho nhau, tập trung đến với hung khí trên tay bao vây, khống chế và đánh gây thương tích anh em đang làm nhiệm vụ rồi tẩu thoát. Bản thân anh Liêm đã bị lâm tặc hành hung, thương tật 12%, nhưng đến nay đối tượng vi phạm vẫn chưa bị xử lý. Anh Liêm trăn trở: "Nhiệm vụ quản lý bảo vệ rừng của lực lượng kiểm lâm rất nặng nề, tính mạng luôn bị đe dọa, người thân trong gia đình bị hăm dọa bởi bọn lâm tặc...".

Ông Huỳnh Thanh Sinh, Hạt phó Hạt kiểm lâm Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, cho biết: Thực tế, việc quản lý, bảo vệ và phát triển rừng còn nhiều khó khăn, bất cập. Lực lượng kiểm lâm tuần tra, kiểm soát liên tục, nhưng khi kiểm tra tuyến trên thì cây rừng ở tuyến dưới bị mất và ngược lại. Tổng diện tích Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau là 41.862ha, gồm: 15.262ha đất rừng và 26.600ha vùng bảo tồn biển thuộc địa bàn hai huyện Ngọc Hiển và Năm Căn. Chiều dài quản lý rừng phòng hộ bắt đầu từ rẫy Trương Phi (Đất Mũi) đến cửa Bảy Háp (Viên An) hơn 80km, chiều ngang có nơi rộng từ 500m đến hơn 3.000m. Khó khăn trong quản lý và bảo vệ rừng là địa bàn rộng, kéo dài ven biển, kênh rạch chằng chịt, tạo nên hệ thống đường lưu thông phức tạp, rất khó kiểm soát. Các đối tượng tiếp cận với rừng phòng hộ nhanh, nhất là dọc mé biển. Khi thủy triều lên có vô số kênh rạch, con lạch nhỏ ăn thông ra biển nên dễ dàng xâm nhập vào rừng bằng xuồng ghe, vỏ máy đuôi tôm qua những cửa lạch này.

Trong khi đó, lực lượng kiểm lâm của nơi đây vỏn vẹn 32 người, chia làm 6 trạm, bình quân 1 trạm quản lý hơn 10km, phương tiện, kinh phí không đảm bảo nhu cầu hoạt động tuần tra, kiểm soát. Lợi dụng khó khăn này, bọn lâm tặc “vô tư” phá rừng, nhất là vào ban đêm. Chúng hầu như không gặp trở ngại nào, mặc sức tàn phá tài nguyên rừng.

Tài nguyên rừng hằng ngày bị “gặm nhấm”

Ông Huỳnh Thanh Sinh trăn trở: "Với lực lượng kiểm lâm mỏng, phương tiện thiếu, kinh phí hạn chế như hiện nay, việc tuần tra ban đêm là một trở ngại lớn. Chúng tôi khó giữ được cây đứng mà chỉ giữ cây đã bị đốn hạ, nhưng lúc được, lúc mất. Khi phát hiện, chúng tôi thu giữ cây, xử phạt đối tượng nhưng biện pháp phạt tiền xem ra không còn hữu hiệu, không còn tính răn đe. Vì hầu hết các đối tượng đều nghèo khó nên khi bị bắt, xử phạt tiền, họ phải chạy vay lãi suất cao đóng phạt và sau đó, không còn con đường nào khác hơn là tiếp tục chặt cây làm hầm than để trả nợ và chi tiêu cho cuộc sống".

Hiện nay, tại Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, rừng phòng hộ ven biển thuộc địa bàn Năm Căn, Ngọc Hiển, khu vực cồn Ông Trang... tình trạng lâm tặc phá rừng đáng báo động. Trong gần 6 tháng đầu năm nay, Chi cục Kiểm lâm Cà Mau phối hợp với các ngành hữu quan và địa phương có rừng phát hiện, xử lý 343 vụ vi phạm lâm luật, phá hủy hàng trăm lò hầm than trái phép trên lâm phần. Tại Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, từ đầu năm đến nay đã phát hiện, xử lý 70 vụ vi phạm lâm luật, nhưng trên thực tế, con số này còn lớn hơn nhiều. Điểm nóng phá rừng hiện nay là khu vực cồn cát Trảng Sáo, cồn Ông Trang xã Viên An.

Anh Tô Hoàng Mân, Trạm phó Trạm kiểm lâm Cồn Cát, cho biết: "Nghiêm trọng hơn, khi chặt cây xong, chúng đưa xuống sông bó lại, dùng thùng xốp cho vào bao rồi cột ở 2 đầu để bè cây, chờ thủy triều xuống thả trôi ra cửa sông, đưa bè ngầm đến nơi an toàn, chuyển lên thuyền máy vọt đi. Hoặc bọn chúng vận chuyển bằng cách cột chặt gỗ hai bên thân thuyền máy và một người ngồi trước, một người ngồi sau thủ sẵn dao để khi gặp lực lượng tuần tra thì chặt dây cho bè gỗ chìm xuống sông cho dễ bề tẩu thoát.

An sinh xã hội kết hợp tuyên truyền, giáo dục

Không những người lớn mà trẻ em 14-15 tuổi cũng tham gia phá rừng. Đối tượng này chặt cây cao khoảng 4-5m cắt ra từng khúc đưa vào lò hầm than hoặc bán cho người có nhu cầu tiêu dùng với giá từ 10.000 đồng đến 20.000 đồng/cây, tùy kích cỡ.

Trên lâm phần Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau hiện có khoảng 2.000 hộ dân sinh sống. Phần lớn những hộ dân này không có việc làm ổn định, không phương tiện sản xuất, gần như sống dựa vào tài nguyên rừng, xâm hại, khai thác trái phép nguồn lợi thủy sản trên vùng cấm bãi bồi. Một đối tượng chuyên nghề hầm than cho biết: Than đước có giá trên dưới 5.000 đồng/kg, với lò than nhỏ sau 2 ngày đốt lò thu được hơn 40kg, kiếm được khoảng 200.000 đồng.

Thiết nghĩ, chính quyền tỉnh Cà Mau cần chỉ đạo ngành chức năng phối hợp với các địa phương tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền bảo vệ rừng, động vật hoang dã. Đặc biệt là tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát và ra quân truy quét trên toàn lâm phần, nhất là khu vực rừng phòng hộ ven biển, ngăn chặn tình trạng dân di cư tự do sống ven rừng, cửa biển để khai thác, chặt cây rừng; xử lý nghiêm các vụ lâm tặc chống người thi hành công vụ, thách thức lực lượng kiểm lâm. Tuy nhiên, theo ông Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau thì, để rừng không còn bị “chảy máu” phải giải quyết đồng bộ các nhu cầu an sinh xã hội cho cư dân làng rừng kết hợp với tuyên truyền, giáo dục và quản lý, bảo vệ.

LÊ HUY HẢI