Đang lợi dụng địa hình và chính sách

QĐND - Quảng Trị được xem là một trong những địa bàn “nóng” về buôn lậu, gian lận thương mại. Từ đầu năm 2014 đến nay, cơ quan chức năng tỉnh Quảng Trị đã tiến hành kiểm tra, xử lý gần 3000 vụ việc buôn lậu, gian lận thương mại với tổng trị giá hàng hóa 31 tỷ đồng, xử lý vi phạm hành chính 9 tỷ đồng. Tuy nhiên, ai cũng biết đó chỉ là phần nổi của “tảng băng chìm”…

Trên tuyến biên giới Việt - Lào thuộc địa bàn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị, những đối tượng buôn lậu hiện vẫn tiếp tục móc nối với tư thương của Lào, lén lút tập kết hàng hóa phía biên giới Lào rồi lợi dụng địa hình, sông núi hiểm trở, thuê “cửu vạn” gùi, cõng qua biên giới bằng các đường tiểu ngạch. Sau đó, các đối tượng thuê xuồng, thuyền máy của Lào chạy dọc sông Sê-pôn, chờ đêm khuya, tẩu tán hàng hóa ở bến đò Duy Tân, Vĩnh Hoa, Tân Long, Tân Kim, cất giấu vào nhà dân. Cũng từ những bến đò này, như vòi bạch tuộc vươn ra hàng trăm đường tiểu ngạch chằng chịt, hàng lậu được “cửu vạn” gùi, cõng mang vác, tuồn vào Khu kinh tế thương mại đặc biệt (KTTMĐB) Lao Bảo hoặc được chia nhỏ và tiếp tục luồn lách qua các trạm kiểm soát Hải quan, Biên phòng, theo Quốc lộ 9 về xuôi.

Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo bắt giữ, xử lý một vụ buôn lậu.

Chúng tôi đã chứng kiến cảnh tượng “cửu vạn” hối hả vận chuyển hàng lậu xuống bến sông, rồi bốc lên thuyền. Cảnh vật im ắng, nhận được có tín hiệu “êm” của đồng bọn, những chiếc thuyền đầy hàng lậu lập tức nổ máy, phóng dọc sông về phía biên giới Việt Nam… Thượng tá Nguyễn Thành Phú, Chính trị viên Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, cho hay: Có hàng nghìn cách đối tượng buôn lậu tìm cách “qua mặt” lực lượng chức năng, tuồn hàng lậu qua biên giới.

Trên Quốc lộ 9 và các tuyến đường khác, qua quan sát và theo dõi của chúng tôi, thời gian gần đây, lại xuất hiện những đối tượng dùng xe gắn máy phân khối lớn chở hàng lậu. Cứ đến đêm khuya, các đối tượng vận chuyển hàng lậu chạy tốc độ cao, gây khó khăn cho lực lượng chức năng làm nhiệm vụ truy bắt.

Tại khu vực Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, lợi dụng sơ hở, sự thiếu trách nhiệm của các cơ quan kiểm soát cửa khẩu, có trường hợp đối tượng buôn lậu ngang nhiên dùng xe tải biển kiểm soát Lào chở gỗ quý vào Việt Nam. Điển hình, xe ô tô biển số Lào - 4137 do Phạm Văn Hà trú tại huyện Diễn Châu, Nghệ An vận chuyển 4,086m3 gỗ trắc và 50,5kg pháo nổ. Ngày 24-2-2014, Nguyễn Thị Phương Nhung trú tại Lao Bảo thuê xe biển số Lào-4805 chở 1.740kg gỗ trắc nhưng khai báo nhập cảnh chỉ chở than củi... Công an huyện Hướng Hóa đã bắt giữ các xe tải này khi đã lọt qua cửa khẩu từ 300 đến 400m.

Thiếu tá Trần Tuấn Anh, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo cho biết: Từ 1-1 đến 31-8-2014, lượng gỗ nhập khẩu qua Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo là 137.508m3, đều nằm trong cô-ta Lào cho phép xuất khẩu và các doanh nghiệp đều làm thủ tục khai báo đầy đủ số lượng. Tuy nhiên, không loại trừ những đối tượng gia cố thùng xe hai đáy hoặc trà trộn hàng lậu trên các phương tiện chở hàng hóa nặng, cồng kềnh, khó bốc dỡ như thạch cao, than, gỗ để cất giấu hàng lậu, hàng cấm, vật liệu nổ. Trên địa bàn đồn quản lý, thông qua trao đổi hàng hóa, mỗi ngày có khoảng 1-1,5m3 gỗ quý được người dân trong khu vực biên giới thu mua, vận chuyển từ Lào về qua đường tiểu ngạch.

Trên tuyến giáp giữa Khu KTTMĐB Lao Bảo với nội địa qua Cổng B và trên Quốc lộ 9, các đối tượng buôn lậu, chủ phương tiện thường tìm cách che giấu hàng lậu trên xe một cách tinh vi hoặc giấu hàng lậu trong hàng hóa cồng kềnh, tập kết trước khu vực Cổng B, rồi thuê mướn “cửu vạn” gùi hàng luồn tránh hai bên cánh gà Cổng B. Tại đây, các đối tượng cử người thường xuyên túc trực, theo dõi hoạt động kiểm tra, kiểm soát của lực lượng chức năng để đối phó.

Trong Khu KTTMĐB Lao Bảo, một số đối tượng trước đây là chủ đầu nậu buôn lậu, nay thành lập doanh nghiệp nhằm lợi dụng triệt để các chính sách ưu đãi của khu kinh tế thực hiện hoạt động xuất, nhập hàng hóa, tạm nhập tái xuất để đưa một khối lượng hàng hóa lớn từ nước ngoài vào Khu KTTMĐB không phải chịu thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế VAT, cũng như để hưởng chính sách hoàn thuế. Vụ Công ty mỹ phẩm Ánh Lệ và Công ty Nhật Minh Anh khai khống hàng hóa nhập vào Khu KTTMĐB với 650 triệu đồng để chiếm đoạt tiền hoàn thuế VAT đã bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý là một điển hình.

Thủ đoạn quen thuộc của các doanh nghiệp là mua hàng từ nhiều đại lý trên cả nước, bán cho doanh nghiệp hoặc chi nhánh doanh nghiệp khác tại Khu KTTMĐB Lao Bảo, chủ yếu là hàng tiêu dùng, tạp hóa và vật liệu xây dựng, để được hoàn trả thuế VAT; sau đó, số hàng hóa trên được tuồn trở lại thị trường nội địa hoặc xuất lậu qua Lào theo đường tiểu ngạch. Mặt khác, số hàng hóa này khi được đưa lậu trở lại thị trường nội địa, các doanh nghiệp bán phá giá, gây nên tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, làm rối loạn thị trường, ảnh hưởng đến chính sách bình ổn giá.

Những ngày cuối tháng 9-2014, chúng tôi có mặt tại Hướng Hóa, Quảng Trị, chứng kiến tình trạng hàng ngàn doanh nghiệp trên cả nước chở hàng nhập vào Khu KTTMĐB Lao Bảo. Cổng B bị quá tải bởi đoàn xe công-ten-nơ dài dằng dặc, "ngất nghểu" hàng hóa. Nguyên nhân tình trạng trên là kể từ ngày 1-10-2014, chính sách ưu đãi, hoàn thuế VAT đối với 17 nhóm hàng hóa hết hiệu lực. Các doanh nghiệp tận dụng thời gian thực hiện “thương vụ” cuối cùng đối với mặt hàng như: Nước ngọt, bia, rượu và thức uống có cồn rượu, dầu ăn các loại, đường, sữa, bột dinh dưỡng; bánh kẹo… khi nhập vào Khu KTTMĐB sẽ không được hoàn thuế VAT từ 5 đến 10% như trước đó. Đây là một hiện tượng kinh tế bất thường.

Ông Đỗ Hữu Quang, Phó cục trưởng Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho rằng, nguyên nhân tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại ở trên địa bàn tỉnh Quảng Trị nói riêng và cả nước nói chung vẫn còn rất phức tạp là do sản xuất trong nước chưa đáp ứng nhu cầu; một số ngành chức năng của địa phương chưa làm tốt vai trò của mình. Lực lượng chống buôn lậu, gian lận thương mại tỉnh Quảng Trị phải dàn trải 206km đường biên giới, 10km đường sông, chưa thể kiểm soát hết mọi hoạt động buôn lậu. Đặc biệt, một số chính sách kinh tế, nhất là lĩnh vực xuất, nhập khẩu còn nhiều sơ hở, lỏng lẻo để các đối tượng buôn lậu, gian lận thương mại lợi dụng hoạt động.

Bài, ảnh: TRẦN HOÀI