QĐND Online - Mặc dù thời điểm này, nắng nóng không gay gắt, nhưng vùng chuyên canh cà phê ở Đắc Lắc lại đang đối mặt với đại hạn vì mực nước mặt và nước ngầm cạn kiệt.

Theo thống kê của Ban chỉ huy Phòng chống lụt bão và Giảm nghẹ thiên tai tỉnh Đắc Lắc, hiện toàn tỉnh có hơn 10.000 ha cà phê bị thiếu nước tưới, trong đó 3.164 ha bị khô héo có nguy cơ thất thu; hơn 2.000 ha lúa nước, ngô và đậu đỗ các loại bị khô hạn, trong đó diện tích mất trắng khoảng 400 ha.

Tại huyện Krông Búc-vùng chuyên canh cây cà phê- nắng hạn đã làm hàng nghìn ha cà phê ở các xã Cư Né, Cư Pơng, Ea Sin khô héo vì thiếu nước tưới đợt 2 và đợt 3. Trong khi đó hầu hết các sông, suối, hồ đập thủy lợi đã cạn kiệt nước. Hàng trăm hộ nông dân đang phải gồng mình đào, khoan thêm giếng, tìm nguồn nước cứu cà phê. Cùng các anh Y Bleo Adrơng, phó phòng và Đỗ Cường Thịnh, chuyên viên phòng Nông nghiệp Krông Búc chúng tôi tới buôn Kdrô, xã Cư Pơng. Tại đây, hồ thủy lợi Ea Ru, bảo đảm nước tưới cho 30 ha cà phê của bà con trong buôn đã cạn, lòng hồ khô nứt nẻ. Những rẫy cà phê xung quanh hồ đã khô héo, hoa và quả cà phê cháy đen. Ông Ay Héc, có 1,2 ha cà phê sát bên hồ Ea Ru tâm sự: “Rẫy cà phê nhà mình kề bên hồ đấy, nhưng hồ hết nước rồi. Mình mới tưới được 2 đợt là hồ cạn. Bây giờ mình không biết làm thế nào để cứu cà phê!”.

Hồ thủy lợi Buôn Krô, xã Cư Né, huyện Krông Búc bảo đảm tưới cho 70 ha cà phê nay trơ đáy.

Được biết, toàn xã Cư Pơng có 3.699 ha cà phê, với 10 hồ đập hiện có mới chỉ bảo đảm tưới cho 30% diện tích cà phê, còn lại 70% diện tích phải trông chờ vào nguồn nước gầm và sông suối. Trong khi đó, nắng hạn gay gắt, nên đến thời điểm hiện tại 7 hồ thủy lợi ở Cư Pơng đã kiệt nước. Anh Võ Văn Quát, Phó chủ tịch UBND Cư Pơng cho biết: “Giải pháp cấp bách cứu cà phê mà bà con đang thực hiện đó là các hộ góp tiền, góp công đầu tư khoan thêm giếng để tìm nguồn nước. Cũng theo các đồng chí lãnh đạo xã Cư Pơng cho biết, với một xã có hơn 10 nghìn nhân khẩu, trong đó đồng bào Ê Đê chiếm 70%, hiện tỷ lệ hộ nghèo còn 30,9% và với tình trạng hạn hán như hiện nay, thì niên vụ cà phê 2011-2012 này, Cư Pơng thất thu, số hộ nghèo sẽ tăng lên là điều khó tránh khỏi”.

Nước hồ đập cạn kiệt, đa số nông dân trồng cà phê ở Krông Búc phải chạy đôn, chạy đáo đi tìm nguồn nước ngầm, ở những vị trí xa rẫy cà phê, khiến cho chi phí đầu tư đào giếng, mua máy và dầu để tưới thêm tốn kém. Theo tính toán để đào và khoan được một giếng phải đầu tư 30-40 triệu đồng, chi phí chạy máy tưới cho 1 ha cà phê trong một đợt phải mất khoảng 4 triệu đồng tiền mua dầu. Bác Lương Văn Sâm, chủ tịch Hội nông dân xã Cư Né cho biết: “Toàn xã có 4.433 ha cà phê, hiện đã có 800 ha thiếu nước tưới bị khô héo. Ngay bên hồ thủy lợi Buôn Ka Đrô, là những thửa ruộng bị khô cháy, bà con thả bò vào ăn. Để cứu những rẫy cà phê thiếu nước khô héo, các hộ gia đình anh Phạm Văn Thành, Sỹ Như đã phải đầu tư hàng chục triệu đồng thuê nhân công đào thêm giếng dưới lòng hồ Buôn Ka Đrô tìm nguồn nước”.

Các hộ dân thôn Ea Kroá, xã Cư Né, huyện Krông Búc đào giếng tìm nguồn nước cứu cây cà phê.

Thực tế ở một vùng chuyên canh cà phê như Krông Búc cho thấy, trong những ngày nắng hạn này, tìm nguồn nước cứu cà phê thực sự như một “cuộc chạy đua nước rút”. Cà phê thất thu cũng đồng nghĩa với nợ nần và nghèo đói. Ông Nguyễn Văn Pháp, trưởng phòng nông nghiệp Krông Búc cho biết: “Toàn huyện có hơn 21.000 ha cà phê, 37 công trình thủy lợi với tổng dung tích khoảng 8 triệu m3 nước, chỉ bảo đảm nước tưới cho 20% diện tích cà phê. Trong khi đó độ che phủ rừng của Krông Búc chỉ còn 9,36%. Trước tình trạng hạn hán xảy ra, huyện cũng đã có kế hoạch đề nghị tỉnh hỗ trợ một phần dầu tưới cho bà con nông dân bơm nước chống hạn; tổ chức điều tiết nguồn nước còn lại một cách hợp lý, có kế hoạch đầu tư nâng cấp các công trình thủy lợi hiện có và tiếp tục đầu tư xây dựng mới 13 công trình thủy lợi nữa, mới bảo đảm sản xuất cà phê bền vững”.

Rẫy cà phê của Ay Héc, buôn Jun, xã Cư Pơng, huyện Krông Búc bị hạn, quả và hoa cháy đen.

Có thể nói, trước thực tế khô hạn đang hoành hành ở Đắc Lắc, đặt ra nhiều vấn đề bức thiết. Trước hết tình trạng mất rừng ở địa phương này vẫn tiếp diễn hết sức phức tạp, khiến cho độ che phủ rừng ngày một thấp, nguồn nước bị thất thoát, mực nước trong 550 công trình thủy lợi ngày một suy giảm, năng lực tưới cũng giảm theo. Được biết với 550 công trình thủy lợi hiện có cũng chỉ bảo đảm nguồn nước cho 50.000 ha cà phê và 18.000 ha lúa nước, trong khi đó tỉnh Đắc Lắc hiện có tới hơn 190.000 ha cà phê. Mặc dù tỉnh này đã có kế hoạch chuyển đổi diện tích cà phê ở vùng thiếu nước sang các loại cây trồng khác, với mục tiêu đến năm 2020 diện tích cà phê ổn định ở con số 140.000 ha. Nhưng trên thực tế, diện tích cà phê ở Đắc Lắc không những không giảm mà đang tiếp tục mở rộng, dẫn tới áp lực về nguồn nước và thiệt hại khi hạn hán xảy ra ngày một lớn.

Bên cạnh đó, một số diện tích cây trồng khác, nhất là lúa nước sản xuất không đúng theo kế hoạch, cụ thể vụ đông-xuân 2010-2011 này Đắc Lắc có kế hoạch gieo trôngg 26.000 ha lúa nước, nhưng trên thực tế lại mở rộng tới hơn 30.000 ha, trong khi đó phần lớn diện tích tăng thêm lại ở vùng thiếu nguồn nước tưới.

Vậy vấn đề đặt ra, đối với phát triển nông nghiệp ở Đắc Lắc hiện nay là phải thực hiện sản xuất theo đúng quy hoạch, bên cạnh việc giữ rừng, nâng độ che phủ rừng cần đầu tư xây dựng công trình thủy lợi lớn nhất là ở vùng chuyên canh cà phê. Làm được như vậy sẽ giảm được thiệt hại khi hạn hán xảy ra.

Bài và ảnh: Kiều Bình Định