Đá ném ao bèo!

QĐND -  “Nhà 6 miệng ăn không phá rừng thì lấy gì mà sống?”, vừa nói anh Phạm Văn Niên (thôn Buôn Thun, xã Đức Bình, huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên) vừa cầm rựa phát liên tục vào đám cây xanh um tùm.  Bên cạnh là ngọn lửa cao ngút và dấu vết loang lổ của đám cháy trước đó.

Tình trạng phá rừng trồng sắn đang diễn ra nghiêm trọng tại khu vực rừng giáp ranh 3 huyện miền núi Tây Hòa, Sơn Hòa, Sông Hinh.

Sắn mọc đến đâu, rừng mất đến đó

Chúng tôi lách qua những tán cây cao, rậm rạp trong khu vực rừng Dốc Phường, giáp ranh Nhà máy thủy điện Sông Hinh (thôn Buôn Thun, xã Đức Bình, huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên) khi có nhiều hộ dân đang đốt, chặt phá rừng để lấy diện tích đất trồng sắn. Thấy chúng tôi vào, các hộ dân này ra tín hiệu cho nhau lủi nhanh vào rừng, bỏ lại đám lửa đang bốc lên ngùn ngụt.

Một khu rừng đang bị đốt phá để trồng sắn ở huyện Sông Hinh.

Đến một số huyện miền núi Phú Yên, chúng tôi thấy màu xanh của rừng đang  bị thay thế bởi sắn. Trên các vách đồi cao, sắn được trồng xen kẽ vào các bụi cây đang bị chặt phá nham nhở. Hễ chỗ nào còn đất trống là người ta lại khai phá cho vụ sắn kế sau. Nhìn cây rừng bị chặt, nằm ngổn ngang, chúng tôi không khỏi xót xa…

Mấy năm gần đây, phong trào trồng sắn ở các vùng nông thôn Phú Yên phát triển rầm rộ. Người dân đua nhau khai thác đất hoang hóa, đốt rẫy, phá rừng và chuyển đổi các loại hoa màu khác sang trồng sắn. Theo ông Trần Văn Nam, nông dân xã Sơn Thành Tây, huyện Tây Hòa: một héc-ta sắn của gia đình cho thu nhập 30 triệu đồng/năm. Giá sắn tươi hiện nay khoảng 2000 đồng/kg, sắn khô là 5000 đồng/kg. Với mức giá đó, dân trồng sắn có thu nhập cao hơn sản xuất các loại cây lương thực, hoa màu khác. Người ta đổ xô đi phá rừng trồng sắn cũng  vì lẽ đó.

Phá rừng trồng sắn không chỉ là “phong trào” của dân miền núi mà người dân dưới các huyện đồng bằng như: Tuy Hòa, Tuy An, Phú Hòa… cũng vượt 40-50km lên rừng tìm đất trồng sắn. Trên các ngả đường dẫn đến khu vực rừng: Hòn Nhọn, Hòn Ngang, Mái Nhà, Dốc Phường, Dực Véo… chúng tôi bắt gặp khá nhiều người dân chạy xe, mang rựa, máy cưa… lên phá rừng làm rẫy, trồng sắn.  

Ông Ngô Văn Đoan, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Tây Hòa thừa nhận rằng, diện tích rừng tự nhiên trên địa bàn huyện đã bị phá gần hết. Hiện tại chính quyền đang dự tính cấp đổi và cấp mới giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 1.189 hộ dân trong huyện để trồng lại rừng.

Xử phạt chưa đủ sức răn đe

Ông Phan Công Danh, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm Lâm tỉnh Phú Yên cho biết: cơ quan này đã chỉ đạo các đơn vị Kiểm lâm trực thuộc chủ động bám sát tình hình để có biện pháp cứu rừng đặc dụng. Ông Danh thừa nhận, việc quản lý của ngành Kiểm lâm địa phương chưa sâu sát nên tình trạng phá rừng vẫn diễn ra hàng ngày. Việc bảo vệ rừng, phát hiện, xử lý vi phạm hiện nay giống như “bắt cóc bỏ đĩa”, “đá ném ao bèo”. Dân thấy cán bộ Kiểm lâm thì chạy trốn, khi nào Kiểm lâm đi qua thì ào ra chặt phá. Lực lượng mỏng nên Kiểm lâm xử lý không xuể.

Thông thường, buổi trưa hàng ngày từ 11 giờ đến 12 giờ là thời gian dân lén vào rừng để chặt, đốt. Nếu có phát hiện dân phá rừng thì cán bộ cũng chỉ tịch thu phương tiện, nhắc nhở và cùng lắm là lập biên bản đưa lên tuyến trên xử lý. Ông Trần Ngọc Miên, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên cho hay: “Mức phạt áp dụng cho các trường hợp phá rừng làm rẫy, trồng sắn là 100.000 đồng đến 10 triệu đồng. Tuy nhiên, cán bộ phạt thì phạt, dân phá vẫn phá. Với mức quy định khung xử phạt như hiện nay rõ ràng là không đủ sức răn đe nên nhiều người dân được thể lấn tới”.

Qua tìm hiểu, chúng tôi thấy khu vực rừng cấm Quốc gia Krông Trai (huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên) là một trong những điểm nóng của nạn phá rừng trồng sắn. Cán bộ Kiểm lâm của huyện đã nhiều lần tịch thu phương tiện, lập biên bản đưa lên Cục Kiểm lâm xử phạt. Tuy nhiên, đâu lại vào đấy. Hàng loạt rừng tự nhiên vẫn bị chặt phá, có những khu bị chặt phá ngay gần Trạm quản lý, bảo vệ rừng của xã, huyện. Đã có nhiều trường hợp sau khi bị kiểm lâm xử phạt, dân phá rừng đã kéo tới trạm kiểm lâm gây rối, đe dọa lực lượng chức năng.

Qua trao đổi với một số cán bộ ngành kiểm lâm và chính quyền địa phương, chúng tôi thấy, để giải quyết tình trạng phá rừng làm rẫy ở tỉnh Phú Yên, trước mắt cần tăng cường lực lượng cho ngành kiểm lâm, đặc biệt là phát huy vai trò của lực lượng dân phòng, dân quân, tự vệ, thanh niên tình nguyện... Các hình thức xử lý phải gắn chặt với đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục. Về lâu dài, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ dân nghèo, chuyển đổi cơ cấu sản xuất ở địa bàn miền núi, thực hiện tốt chủ trương xã hội hóa công tác bảo vệ rừng...

Bài và ảnh: PHƯƠNG NGA