Ngày 29-8, chúng tôi đi cùng đoàn giám sát của HĐND Thành phố Hồ Chí Minh kiểm tra tiến độ thực hiện một số công trình xây dựng trường học tại huyện Hóc Môn. Đoàn kiểm tra “phát hiện" một số trường THPT đang phải mượn cơ sở của trường THCS cho học sinh học nhờ gần 3 năm nay. Trong khi trường mới đang chờ xây dựng.

Sau hơn 30 tháng, dự án trường Nguyễn Văn Cừ vẫn chỉ là bãi đất trống

Xây dựng trường mới… sai tiến độ

Đáp ứng đề nghị của ngành giáo dục huyện nhằm giảm tải số học sinh theo học tại 3 trường THPT (Nguyễn Hữu Cầu, Lý Thường Kiệt và Bà Điểm), ngày 2-1-2004, UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã có Quyết định số 01/QĐ-UB và 02/QĐ-UB phê duyệt dự án khả thi đầu tư xây dựng hai trường THPT Nguyễn Hữu Tiến ở xã Đông Thạnh và trường THPT Nguyễn Văn Cừ ở xã Xuân Thới Thượng, với quy mô mỗi trường có 36 phòng học, trên diện tích 2ha/trường, mỗi trường có mức kinh phí đầu tư khoảng 24 tỉ đồng.

Trong thời gian chờ xây dựng trường mới, ngành giáo dục huyện được UBND thành phố ra quyết định thành lập về tư cách pháp nhân, bộ máy ban giám hiệu của hai trường này và đặt trụ sở tại hai cơ sở tạm thời: Trường Nguyễn Hữu Tiến “mượn” cơ sở vật chất của trường THCS Tam Đông; trường Nguyễn Văn Cừ “mượn” cơ sở vật chất của trường THCS Nguyễn Hồng Đào (cả hai trường THCS này vừa được xây trụ sở mới, cách địa điểm cũ không xa). Theo các chuyên viên của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố, thời gian để thi công những công trình có quy mô đầu tư như vậy mất khoảng trên dưới một năm, có nghĩa là, nếu đúng theo tiến độ, thì mùa tựu trường năm học 2005 - 2006, học sinh THPT xung quanh khu vực ngã ba Giồng lịch sử đã được học trong ngôi trường mới.

Báo cáo với đoàn giám sát, ông Nguyễn Hữu Hùng, quyền trưởng ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng công trình huyện Hóc Môn đã nêu ra hàng loạt khó khăn tác động, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện hai dự án, nên đến nay (cuối tháng 8-2006), tức là sau hơn 2 năm 6 tháng, chỉ có công trình xây dựng trường THPT Nguyễn Hữu Tiến (ở xã Đông Thạnh) mới hoàn thành được một dãy nhà với 24 phòng học, đang hoàn thiện và trong khi chờ hoàn thành toàn bộ công trình (dự kiến vào tháng 6-2007, nếu không gặp trở ngại về giải tỏa, đền bù), thì “có thể cho ngành giáo dục mượn để phục vụ dạy và học”. Còn công trình xây dựng trường THPT Nguyễn Văn Cừ (ở xã Xuân Thới Thượng), đã hoàn thành xong phần san lấp mặt bằng, đã phát hành hồ sơ mời thầu, đã đăng ký với trang web của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về thời gian mở thầu vào ngày 11-9-2006 và dự kiến công trình sẽ hoàn thành vào cuối tháng 10 - 2007 (!).

Hậu quả của thủ tục "rùa" ?

Báo cáo chi tiết về khó khăn trong thủ tục giấy tờ, ông Nguyễn Hữu Hùng cho biết, sau khi được duyệt Dự án đầu tư, Ban Quản lý Dự án triển khai các thủ tục, trình các cấp phê duyệt thiết kế, chuẩn bị mặt bằng, duyệt kế hoạch đấu thầu dự án và tiến hành thiết kế kỹ thuật, lập tổng dự toán... Theo ông Hùng, nguyên do làm chậm các bước tiến hành thủ tục vì, ngày 7-2-2005, Chính phủ ban hành Nghị định số 16/2005/NĐ-CP về quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản, đối chiếu với hướng dẫn của Nghị định này thì các bước tiến hành thủ tục thực hiện công trình xây dựng trường Nguyễn Văn Cừ phải làm ngược lại (thiết kế trước, lập dự án sau) thay vì đã thực hiện theo Nghị định 52 trước đây (lập dự án trước, thiết kế sau).

Trong một lớp học "nhờ"

Do vậy, hơn một năm sau, ngày 24-5-2005, UBND Thành phố Hồ Chí Minh ban hành công văn số 3038/UB-ĐT để xử lý chuyển tiếp việc thực hiện quản lý dự án theo đúng Nghị định 16 (triển khai tiếp phần việc thiết kế và lập dự toán đối với các dự án được phê duyệt trước ngày ra Nghị định 16) và ngày 30-6-2005, UBND thành phố ra Quyết định số 109/2005/QĐ-UB, thống nhất về quy trình quản lý các hồ sơ dự án trên địa bàn thành phố, trong đó có hai công trình trường học ở huyện Hóc Môn. Do chậm triển khai các thủ tục giấy tờ cần thiết để thực hiện dự án, nên ngày 1-4-2006, khi Luật Đấu thầu có hiệu lực, hồ sơ mời thầu công trình trường THPT Nguyễn Văn Cừ phải thay đổi hình thức đấu thầu.

Một khó khăn khác mà Ban quản lý dự án nêu ra trong quá trình tổ chức mời thầu và đấu thầu: Công trình thực hiện theo phương thức mời thầu, thi công ứng vốn (nhà thầu ứng vốn thi công, một tháng sau khi nghiệm thu bàn giao mới được ngân sách bố trí vốn thanh toán), nên việc lựa chọn nhà thầu có đủ năng lực tài chính, đáp ứng yêu cầu gói thầu là rất khó khăn. Ban Quản lý dự án phải gia hạn thời gian đăng ký mua hồ sơ thầu, đăng báo hai lần, cũng chỉ có 5 nhà thầu mua hồ sơ…

Trách nhiệm thuộc về ai?

Tìm hiểu thông qua các chuyên viên cùng đi thực tế của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố, chúng tôi được biết, cả hai công trình này thuộc dự án nhóm C, nghĩa là thời gian thẩm định và quyết định đầu tư theo hướng dẫn của nghị định chỉ có 10 ngày. Một loạt vấn đề được đặt ra: Trong hai công trình này, tại sao một công trình đã thực hiện được hơn phân nửa, còn một công trình khác (công trình trường Nguyễn Văn Cừ) sau hơn 30 tháng giờ vẫn chỉ là bãi đất trống? Hai dự án này được UBND thành phố phê duyệt vào tháng 1-2004, hơn một năm sau đó (tháng 2-2005), Chính phủ mới ban hành Nghị định 16 (thay thế Nghị định 52), chẳng lẽ thời gian hơn một năm đó không đủ để bộ máy của huyện, của thành phố xử lý các loại thủ tục, giấy tờ cho công trình hai trường học này?...Khi chúng tôi hỏi ông Nguyễn Hữu Hùng, quyền trưởng ban Quản lý dự án rằng, sở nào, ngành nào làm chậm trễ hồ sơ, thì ông Hùng không trả lời được!...

Chúng tôi đến trường THCS Nguyễn Hồng Đào (ở ấp 2, xã Xuân Thới Thượng) để tìm hiểu về ngôi trường có hơn 1.600 lượt học sinh THPT trường Nguyễn Văn Cừ học nhờ trong gần 3 năm qua. Thầy hiệu trưởng Nguyễn Minh Triết cho biết, học sinh trường Nguyễn Văn Cừ phải “mượn” 6 lớp. Bàn ghế của trường cấp 2 thấp, nhỏ hơn không phù hợp thể trạng của học sinh cấp 3, trong khi chính nhà trường cũng đang thiếu phòng học vì học sinh lớp 10 bước vào chương trình mới, phải tăng cường các giờ học thực hành. Trường đang thiếu các phòng chức năng: phòng thực hành lý, hóa, sinh; phòng học, luyện môn ngoại ngữ, tin học…

Có mặt trong đoàn Giám sát, nhà giáo Nguyễn Văn Ngai, Phó giám đốc sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh bày tỏ lo ngại: "Đến năm học thứ 3 này, trường Nguyễn Văn Cừ đã có lớp 12 mà vẫn phải đi học “nhờ”, như vậy làm sao nâng cao chất lượng giảng dạy? Làm sao đánh giá được hiệu suất đào tạo, chất lượng giáo dục, chất lượng học sinh? Để xảy ra tình trạng này, chúng ta đã có một phần lỗi trong việc tiếp sức đào tạo nguồn nhân lực cho phát triển thành phố, phát triển vùng quê đầy truyền thống cách mạng này…"

Chúng tôi nhận thấy trách nhiệm trong vấn đề này không chỉ là ngành giáo dục mà còn là trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương và cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, sớm có biện pháp cần thiết để xây dựng trường cho các em trong năm học này.

Bài và ảnh: Bảo Châu