10 giờ ngày 27-8-1966, cô dân quân nhỏ nhắn ở thôn Lam Tiến (xã Thanh Lam, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An) bắt sống một tên  phi công Mỹ. Thiếu nữ dũng cảm đó là Lê Thị Hường…

Dùng liềm bắt sống giặc

7 tuổi, Hường mồ côi cả cha lẫn mẹ. Năm 1964, Hường về ở với dì ruột và tham gia dân quân xã Thanh Lam. Trong những năm tháng ấy, Hường đã cùng đơn vị vận chuyển và bảo vệ hàng chục tấn lương thực, đạn dược, khí tài quân sự cùng các nhu yếu phẩm khác.

Những năm 1964-1966, hằng ngày có hàng chục máy bay phản lực của địch thi nhau trút bom xuống Truông Bồn. Đây là trọng điểm đánh phá ác liệt của không quân Hoa Kỳ, nhằm cắt đứt tuyến đường huyết mạch, ngăn chặn quân ta chi viện cho chiến trường miền Nam.

Bà Lê Thị Hường (thứ ba, từ phải sang) tặng kỷ vật cho Bảo tàng Quân khu 4.

Một hôm, đang chăn trâu, Hường nhìn thấy tên phi công Mỹ nhảy dù xuống ngọn đồi vắng, cách đó khoảng 50 mét. Không phút nao núng, Hường cầm liềm băng qua con suối tới chỗ tên phi công. Lúc đó, hắn đang loay hoay gỡ dù, Hường nhặt lấy hòn đá to, ném trúng đầu gối làm tên phi công khuỵu xuống. Nhanh như cắt, chị lao đến chụp dù vào đầu hắn. Tên phi công hoảng hốt như cá sa lưới. Bằng miếng võ qua những lần tham gia huấn luyện dân quân, Hường đánh bật khẩu súng trong tay hắn, văng xuống tận chân đồi. Chị quay liềm, áp vào đầu hắn, hô to: "Nằm im, không tao chém!".

Đứng trên cao điểm đưa ống nhòm quan sát, bộ đội và dân quân nhìn thấy một người con gái đang trói tay tên lính Mỹ. Hai anh bộ đội pháo cao xạ đóng quân ở cạnh đó chạy đến thì tên phi công to lớn đã bị trói chặt, nằm ngay dưới chân Hường. Chị giao tên phi công cho hai anh bộ đội.

Với chiến công bắt sống tên thiếu tá phi công Mỹ, Hường được vinh dự kết nạp Đảng; được Bộ CHQS Nghệ An tặng bằng khen, Nhà nước tặng huân chương Chiến công hạng ba. Ngày đó, các đơn vị bộ đội, dân quân từ Bắc đến Nam đã phát động phong trào học tập tấm gương dũng cảm, mưu trí của Hường. Các đơn vị bộ đội, dân quân đóng quân trên địa bàn mời Hường đến trò chuyện, giao lưu…

Năm 1968, trong một lần hiệp đồng tác chiến với đơn vị pháo cao xạ, Hường gặp anh Bảo - người huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An. Họ yêu nhau và nên vợ thành chồng. Hai năm sau, anh Bảo vào Nam chiến đấu. Chị ở nhà vừa nuôi con, vừa tham gia dân quân, làm bí thư Đoàn, cán bộ phụ nữ đến khi đất nước hoàn toàn giải phóng. Ngày chiến thắng, anh Bảo rời quân ngũ về quê vợ. Họ cùng nhau cuốc cày, chăm sóc con cái.

Cô dân quân ngày ấy...  bây giờ

Vừa rồi, chúng tôi có dịp về xã Nam Hưng (huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An), tìm gặp người con gái dũng cảm năm xưa. Cô dân quân ngày ấy giờ đã thành bà lão tóc bạc, da mồi. Trong ngôi nhà nhỏ bé, đồ đạc chẳng có gì đáng giá, bà Hường điềm đạm kể cho chúng tôi nghe về kỷ niệm ngày ấy.

Chúng tôi hỏi:

- Động cơ nào khiến bà dám lao đến bắt sống tên phi công Mỹ khi trong tay không có vũ khí?

Câu trả lời thật mộc mạc, chân chất như chính con người bà:

- Tức lắm các chú ạ! Bọn giặc Mỹ ném bom chết bao nhiêu người. Từ già đến trẻ, chúng có từ ai mô (đâu). Nói thật, lúc đầu tui nỏ (tôi không) nghĩ đến chuyện bắt sống, định đưa liềm ngoặc cổ cho hắn chết luôn. Nhưng khi chụp dù xuống đầu, quay vòng vòng, trông hắn tội nghiệp quá, rứa (thế) là tui trói lại. Xong việc, tui định chạy đi báo với dân quân thì có hai anh bộ đội tới kịp. Rứa là tui giao hắn cho hai anh nớ (ấy) luôn.

Về với cuộc sống đời thường, chồng đau ốm liên miên, một mình bà Hường quán xuyến việc đồng áng, vào rừng lấy củi đem đi chợ bán, làm thuê làm mướn để kiếm tiền nuôi con. Chính tinh thần anh dũng trong chiến đấu, cần cù, gương mẫu trong cuộc sống hằng ngày của bà là tấm gương sáng để giáo dục con cháu chăm ngoan, hiếu thảo. Ba người con trai của bà sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự đã lập gia đình, người con gái út cũng yên bề gia thất. Qua những lời tâm sự, chúng tôi cảm thấy ở bà sự mãn nguyện với cuộc sống hiện tại:

 - Tui may mắn hơn nhiều người là còn lành lặn để chăm sóc chồng con. Đơn vị dân quân của tui ngày đó hy sinh và bị thương quá nửa.

Huân chương Chiến công hạng ba do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký, bằng khen của Bộ CHQS Nghệ An tặng cùng chiếc liềm dùng bắt sống tên phi công ngày đó, bà Hường xem như báu vật, đặt trang trọng trên bàn thờ. Vừa rồi, hưởng ứng đợt kêu gọi quyên góp kỷ vật kháng chiến, bà đã trao những “bảo vật” của mình tặng Bảo tàng Quân khu 4. Bà nói rằng: Làm rứa để góp phần giáo dục thế hệ hôm nay và mai sau.

Bài và ảnh: Phùng Ngọc Thăng