QĐND - Chiến tranh đã lùi xa, nhưng những cựu du kích như cụ Nguyễn Phú Tơ (80 tuổi) và cụ Phạm Văn Vít (83 tuổi), ở thôn Ngọ, xã Chuyên Mỹ, huyện Phú Xuyên (TP Hà Nội) vẫn nhớ như in những năm tháng cùng với đồng đội tham gia kháng chiến, bám đất, bám làng chiến đấu bảo vệ quê hương.

Chúng tôi đến xã Chuyên Mỹ, huyện Phú Xuyên (TP Hà Nội) vào đúng dịp Đảng bộ, chính quyền và LLVT xã đang tổ chức nhiều hoạt động hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống lực lượng dân quân tự vệ  (28-3-1935 / 28-3-2015).

Cụ Nguyễn Phú Tơ và cụ Phạm Văn Vít kể lại những kỷ niệm thời kháng chiến chống Pháp bên "hai cây lộc vừng cứu quốc”.

Khi nhắc đến "hai cây lộc vừng cứu quốc”, ông Vũ Xuân Đài nét mặt rạng ngời niềm tự hào về truyền thống mưu trí, dũng cảm của các thế hệ cha anh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Ông bảo: “Đối với chúng tôi, hai cây lộc vừng đó vừa là biểu tượng của niềm tự hào, vừa là di tích của quê hương để giáo dục truyền thống cho các thế hệ con cháu sau này luôn ghi nhớ, noi gương học tập các thế hệ đi trước”.

Ngay sau đó, chúng tôi được lãnh đạo xã và các cụ lão thành cách mạng dẫn đến nơi có "hai cây lộc vừng cứu quốc”-một chứng tích lịch sử của quê hương Chuyên Mỹ. Trong những năm tham gia du kích xã, cụ Phạm Văn Vít đã cùng đồng đội bắt sống hai tên giặc Pháp. Dù tóc đã bạc, lưng đã còng nhưng kỷ niệm về những ngày chiến đấu chống càn oanh liệt vẫn còn vẹn nguyên trong tâm trí cụ Vít. Đứng trên gò đất rộng, có hai cây lộc vừng xanh tốt, cụ Vít bồi hồi nhớ lại:

- Ngày xưa, cứ từ độ tháng 5 đến tháng 10 hằng năm, xung quanh khu vực này nước ngập trắng đồng. Do gò đất nổi nằm biệt lập giữa bốn bề mênh mông nước, muốn ra đó phải bơi hoặc chèo bằng thuyền nên địch không để ý đến. Vì vậy, đây là nơi được các đồng chí cán bộ cách mạng, bộ đội, du kích chọn để gặp nhau họp bàn kế hoạch chống càn bảo vệ xóm làng. Đây cũng là nơi tiếp nhận thông tin về tình hình địch giữa vùng tạm chiếm Phú Xuyên và vùng tự do Khu Cháy để chỉ đạo toàn dân Phú Xuyên kháng chiến cho đến ngày toàn thắng.

 Từng là du kích rồi nhập ngũ vào bộ đội địa phương, cụ Nguyễn Phú Tơ giải thích: “Gò đất nổi có hai cây lộc vừng cùng cỏ dại quanh năm mọc um tùm, tạo điều kiện cho chúng tôi lúc bấy giờ ngụy trang, che mắt địch nên các đồng chí cán bộ cách mạng và dân quân du kích, bộ đội địa phương gọi đó là "hai cây lộc vừng cứu quốc”.

Trong những năm kháng chiến chống Pháp, xã Chuyên Mỹ có vị trí chiến lược quan trọng, thuộc vành đai bảo vệ Khu Cháy-vùng tự do của quân và dân địa phương. Cơ quan lãnh đạo của tỉnh Hà Đông, của huyện Phú Xuyên và cán bộ nhiều xã xung quanh đều lấy Chuyên Mỹ làm điểm tập kết để qua lại với Khu Cháy. Trong khi giặc càn quét, săn lùng cán bộ kháng chiến, uy hiếp cách mạng thì đường dây liên lạc giữa Huyện ủy Phú Xuyên, xã Chuyên Mỹ với cấp trên luôn được giữ vững bởi có sự che chở, ngụy trang kín đáo của "hai cây lộc vừng cứu quốc”. Cũng theo cụ Vít, xung quanh khu vực này, lực lượng du kích còn đào rất nhiều hầm bí mật. Cách hai cây lộc vừng không xa còn có căn hầm to và kiên cố được bố trí bên dưới ngôi mộ Tổ của họ Nguyễn Văn. Đây là hầm bí mật che giấu cán bộ và để hội họp. Căn hầm được du kích trong xã mang gỗ ở đình làng thôn Ngọ bị giặc Pháp tàn phá, ra xây dựng. Trong hầm mộ được đào rất rộng có thể kê được bàn ghế để cán bộ Tỉnh ủy, Huyện ủy về hội họp bàn kế hoạch tác chiến, phá tề, diệt bốt, chống càn. Để vào được ngôi mộ đó, cán bộ kháng chiến phải lặn sâu xuống nước mới ngoi lên được cửa hầm. Cửa hầm được ngụy trang kỹ càng bằng những lùm cây, bụi cỏ. Địa điểm hai cây lộc vừng đã trở thành địa chỉ liên lạc bí mật chính, là nơi gặp gỡ, trao đổi công tác giữa các cán bộ xã, huyện, tỉnh về tăng cường. Đây cũng là nơi gặp gỡ liên lạc thường xuyên của cán bộ các xã bạn dừng chân trên địa bàn Chuyên Mỹ tìm cách trở về bám cơ sở, bám dân. Cũng tại nơi này đã diễn ra nhiều cuộc họp của đảng viên, du kích Chuyên Mỹ, bộ đội Phú Xuyên và Khu Cháy để hợp đồng tác chiến. Nhờ đó, du kích đã phối hợp chặt chẽ với bộ đội đánh thắng nhiều trận càn quét của địch, góp phần đáng kể vào chiến công chung của toàn dân tộc trong 9 năm trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp.

Đất nước hòa bình, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và LLVT xã Chuyên Mỹ luôn phát huy truyền thống mưu trí, anh dũng, kiên cường của các thế hệ cha anh, không chỉ năng động, sáng tạo trong phát triển kinh tế-xã hội mà còn thường xuyên quan tâm triển khai toàn diện công tác quân sự, quốc phòng. Đồng chí Phạm Văn Đại, Chỉ  huy trưởng Ban CHQS xã Chuyên Mỹ cho biết: “Cùng với hoàn thành tốt chỉ tiêu tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ, hằng năm, cấp ủy, chính quyền địa phương còn chú trọng xây dựng lực lượng dân quân bảo đảm cả về số lượng và chất lượng, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”.

Bài và ảnh: LÊ DUY HỒNG