QĐND Online - Qua hơn hai thập kỷ tồn tại, chợ đêm Long Biên đã trở thành một nét rất riêng của Hà Nội đêm về; đó còn là nơi kiếm sống của nhiều phận người tứ xứ đổ về làm cửu vạn. Từ ngày 10-12-2007, UBND TP Hà Nội thực hiện quyết định số 4354, gom chợ đêm từ ngoài tuyến đường Trần Nhật Duật, Gầm Cầu vào gọn bên trong chợ Long Biên. Nhưng từ đó đến nay, một lối đi hợp lý chợ đầu mối này vẫn còn nhiều trăn trở.

Nhọc nhằn những bước mưu sinh

Có lẽ không có nơi nào giữa Hà Nội mà đêm về đông đúc và nhộn nhịp với đủ loại người, đủ loại công việc như ở chợ đêm Long Biên. Khoảng 22 giờ, khi những chiếc xe tải đầu tiên về chợ là đêm Long Biên bắt đầu “khai hội”. Đã hơn 20 năm từ khi ra đời đến nay, ngay cả sau lệnh cấm đỗ xe giữa đường để bốc hàng và buôn bán có hiệu lực (10-12-2007), chợ Long Biên vẫn nhộn nhịp, ồn ào không ngủ suốt đêm đến cả sáng ngày hôm sau.

Xe chở hàng về nhiều, gây tắc đường tại giao lộ Trần Nhật Duật- Yên Phụ

Đông đảo nhất là cánh quân cửu vạn chuyên bốc dỡ hàng từ trên ô-tô xuống và vận chuyển ra xe cho người mua. Làm cửu vạn ở chợ đêm Long Biên chủ yếu là dân lao động nhập cư đến từ các tỉnh lân cận Hà Nội: Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Hà Tây (cũ), Thái Bình…. Điều đặc biệt là có rất đông phụ nữ, trẻ em tham gia vào lực lượng bốc xếp hàng ở đây.

Anh Cường người huyện Ân Thi- Hưng Yên là người có thâm niên 16 năm kiếm sống ở chợ này. Ban ngày anh ngủ ở các nhà trọ lao động với giá 5 nghìn đồng một lần ngủ từ 12 giờ trưa đến chập tối. Khi đêm xuống, anh mắc võng giữa hai làn của lối đi dành cho người đi bộ vượt qua kè đê cạnh đường Trần Nhật Duật. Vừa nằm vừa quan sát, có xe về là ngay lập tức anh Cường bật dậy chạy theo xe vào chợ để kiếm một chân bốc dỡ hàng. Nếu được thuê, anh và 3 người nữa sẽ phải bốc dỡ một xe từ 1,5 tấn đến 3 tấn hàng với mức tiên công từ 15 nghìn đến 20 nghìn một người. Mỗi đêm nếu may mắn thì kiếm được ba đến bốn đợt hàng, thu nhập từ 60 nghìn đồng đến 80 nghìn đồng. Công việc của anh Cường được xếp vào loại nặng nhọc nhất ở đây cũng cho thu nhập cao nhất. Nhưng không phải lúc nào việc cũng có, vì chỉ một số ít xe bốc dỡ hết toàn bộ hàng khi vừa vào chợ. Phần nhiều các xe chỉ thuê cửu vạn dỡ hàng khi có khách đến mua. “Nhiều lúc rỗi việc và mệt rã người nhưng không dám ngủ vì sợ ngủ quên, xe về không chạy theo kịp để tranh bốc hàng. Mà không tranh được thì coi như ngày hôm đó không có đồng nào”, anh Cường tâm sự.

Các cửu vạn nữ ở đây không thể bon chen với cánh đàn ông như anh Cường, nên chấp nhận công việc dỡ hàng và vận chuyển ra xe cho người mua. Hoặc với quang gánh, hoặc trực tiếp bằng đôi vai, mỗi người phải khuân một lô hàng khoảng 50 ki-lô-gam, chen chúc từ trong chợ ra bãi gửi xe. Nhưng tiền công chỉ 2 nghìn đến 3 nghìn đồng, tùy theo sự hảo tâm của chủ hàng.

Trong đêm khuya, những người phụ nữ quê mùa lam lũ phải gồng hết sức mình để gánh những lô hàng nặng trịch. Trên vai áo họ kĩu kịt đòn gánh, mồ hôi và sương đêm ướt sũng. Dường như ai cũng vội vàng, vừa đi vừa chạy để chạy được nhiều chuyến hàng hơn, kiếm được nhiều tiền hơn. Công việc của họ nhọc nhằn, gấp gáp từ đêm cho đến sáng. Trong những âm thanh hỗn tạp của chợ búa, trong những lời chửi rủa tục tĩu, trong sự sát phạt, kì kèo từng đồng tiền công, bước mưu sinh của những con người ấy dường như gian truân, lận đận hơn…

Chợ Long Biên không chỉ những người cửu vạn, không chỉ kẻ bán người mua hàng hóa nông sản như người ta vẫn nghĩ. Ở đây đêm về là một thế giới thu nhỏ của phố phường kẻ chợ xô bồ, nhốn nháo. Những hàng nước vỉa hè mở thâu đêm, những quán ăn cũng thức trắng. Cánh xe ôm luôn túc trực bên cổng chợ…. Còi xe inh ỏi, lưu manh cắp vặt không thiếu.

Chợ Long Biên chưa phải là điểm nóng mại dâm, nhưng có không ít gái bán hoa trực tiếp đón khách tại đây. Ngoài ra cánh xe ôm luôn sẵn sàng dẫn mối cho mọi nhu cầu “vui vẻ”. Dân chơi ở đây chính là cánh lái xe tứ xứ đổ về chợ. Sau khi đưa xe vào bãi thì đi “giải quyết nhu cầu”. Trung bình mỗi lượt vào chợ, các xe ở lại 2 đến 3 ngày để bán hàng và cánh lái xe trở thành thị trường béo bở của gái bán hoa.

Hướng đi nào cho chợ đầu mối Long Biên?

Từ ngày 10-12-2007, các hoạt động bốc dỡ hàng hóa, buôn bán trên các tuyến đường Trần Nhật Duật, Gầm Cầu, Yên Phụ đã được gom vào trong chợ Long Biên và bến xe Long Biên đang bỏ không. Nhưng phương án di chuyển chợ Long Biên về chợ đầu mối phía nam gặp phải nhiều khó khăn, và đến nay vẫn chưa thực hiện được.

Họp chợ giữa lòng đường

Chợ Long Biên lẫn bến xe Long Biên quá chật hẹp, nên thường xuyên xảy ra tắc nghẽn lối vào khi các xe cùng lúc đổ về. Đó cũng chính là nguyên nhân làm cho tình trạng đỗ xe dỡ hàng, họp chợ trên đường vẫn tái diễn.

Dù lệnh cấm họp chợ, cấm các xe bốc dỡ hàng trên đường đã thực hiện được nửa năm, nhưng dường như vẫn bất lực. Khi các lực lượng chức năng ra quân thì chợ họp đúng quy định, nhưng khi không có công an, thanh tra giao thông thì chợ lại tràn ra mặt đường, gây ùn tắc giao thông, mất trật tự đô thị và ô nhiễm đường phố. Từ ngày 6 đến 8-8-2008 mới đây, các lực lượng chức năng đã chốt trực suốt đêm để ổn định tình hình. 12 giờ đêm ngày 14-8-2008, chúng tôi có mặt tại khu vực chợ Long Biên thì thấy các lực lượng chức năng chỉ làm việc đến 12 giờ đêm. Và đến tầm 1 giờ sáng, khi các xe chở hàng đổ nhiều về chợ thì tuyến đường Trần Nhật Duật, Yên Phụ lại trở thành địa điểm họp chợ như tình trạng như cũ. Những chiếc xe “cứu nạn” của cảnh sát “ngủ yên” ở đó không có vẻ gì răn đe.

Sự quá tải trong chợ đã dẫn đến nhiều hiện tượng tiêu cực mà ban quản lý không thể kiểm soát được. Trong chợ xuất hiện những đối tượng nghiện ngập làm “bảo kê” việc bốc xếp hàng. Lực lượng cửu vạn trong chợ không còn được tự do tìm việc, mà phải chịu sự “phân phối” và phải “nộp thuế” cho các đối tượng này. Ngoài ra, các xe hàng nếu không được chủ xe trông coi cẩn thận thì sẽ bị các đàn anh này rạch bạt, cạy khóa và trộm hàng. Anh Long, một lái xe chở hoa quả từ cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) về cho biết: “Mặc dù lái xe về đến đây rất mệt, nhưng vẫn phải thay nhau giữ xe, nếu không sẽ bị trộm hết hàng hóa. Chỉ mong sao bán nhanh hết hàng để có thể lái xe ra khỏi chợ. Ở đây không có nơi ngủ nghỉ, nên rất mệt”.

Như vậy, mặc dù UBND TP Hà Nội đã có chủ trương ổn định, sắp xếp trật tự tại chợ đêm Long Biên, nhưng đến nay các giải pháp mới chỉ có hiệu lực nhất thời. Sự chật chội, chen lấn lại gây ra nhiều hiện tượng tiêu cực, bức xúc cho các hộ kinh doanh và dân lao động. Thực trạng này đòi hỏi chính quyền thành phố và quận Ba Đình phải nhanh chóng có một hướng đúng để giải quyết tình trạng bức xúc hiện nay. Nếu không thì cảnh nhốn nháo, mất trật tự ở đây tiếp tục diễn ra, gây nhức nhối không ít cho xã hội.

Bài và ảnh: Kim Giang