QĐND - Dẫu sau này trở thành đại tá, tham mưu trưởng sư đoàn, tổ chức đơn vị đánh nhiều trận, tham gia hầu hết các chiến dịch lớn “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, tham gia làm nhiệm vụ quốc tế giúp nhân dân Cam-pu-chia thoát khỏi nạn diệt chủng do Khơ-me gây ra, rồi chiến đấu giữ yên bờ cõi..., nhưng với ông, trận đánh tiêu diệt Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 54 ngụy ở động Chiêm Giòng (điểm cao 440, tây Hải Lăng - Quảng Trị) đúng vào ngày kỷ niệm lần thứ 80 sinh nhật Bác Hồ là kỷ niệm sâu sắc nhất không thể nhạt phai trong ký ức đời lính của mình...

Đại tá Nguyễn Phi Khương và những kỷ vật thời chiến.

Ông là Đại tá Nguyễn Phi Khương, thương binh hạng 2/4, nguyên Tham mưu trưởng Sư đoàn 338 (Quân khu 1), hiện sống tại khối phố 14, phường Bắc Hà, thành phố Hà Tĩnh. Lên đường nhập ngũ từ tháng 5-1965, đảng viên trẻ Nguyễn Phi Khương đầu quân vào đội hình Tiểu đoàn 4, Trung đoàn 812, Sư đoàn 324 – đơn vị hai lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Sau 3 tháng huấn luyện ở Nghệ An, ông cùng những người đồng đội của mình có mặt ở địa đầu tuyến lửa Quảng Trị, mười năm hành quân cùng dân tộc theo suốt cuộc trường chinh đánh Mỹ.

“Ra đời giữa năm 1950, Trung đoàn 812 là lực lượng chủ lực cơ động trên địa bàn các tỉnh cực Nam Trung bộ, góp phần cùng cả nước đánh thắng thực dân Pháp xâm lược, sau đó tập kết ra miền Bắc một thời gian dài. Từ năm 1966 đến ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, trong đội hình Sư đoàn 324 anh hùng, Trung đoàn có mặt chiến đấu trên chiến trường Trị - Thiên khói lửa và tham gia hầu hết các chiến dịch giải phóng Huế - Đà Nẵng, rồi thừa thắng tiến quân vào Sài Gòn trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử” – Đại tá Nguyễn Phi Khương tự hào kể sơ lược về lịch sử trung đoàn của mình.

“Chiến trường thì ở đâu cũng ác liệt, cũng gian khổ, hy sinh, nhưng có lẽ những năm tháng chiến đấu ở chiến trường Quảng Trị sẽ là dấu ấn không thể nào quên đối với mỗi người lính chúng tôi. Đó là những năm tháng giặc Mỹ liên tục thay đổi chiến lược, áp dụng hàng loạt chính sách chống cộng nham hiểm, mà địa đầu tuyến lửa Quảng Trị là nơi được chúng chọn là địa bàn thử nghiệm” – Đại tá Khương tâm sự. Sau khi lên cầm quyền năm 1969, Ních-xơn lộ rõ bộ mặt hung bạo và hiếu chiến, ráo riết thực hiện chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” kéo dài và mở rộng chiến tranh ra toàn Đông Dương. Quảng Trị là nơi có vị trí chiến lược quan trọng, được chọn thí điểm thực hiện chiến lược mới của Mỹ. Chúng điều về đây một số lượng quân lớn, lúc cao nhất lên đến 62 tiểu đoàn chủ lực, 10 tiểu đoàn pháo, 3 thiết đoàn xe tăng và xe bọc thép, hàng trăm đại đội bảo an, dân vệ… Ngoài ra, lực lượng không quân, hải quân ở các hạm đội ngoài khơi biển Đông sẵn sàng chi viện tối đa bất cứ lúc nào. Cuộc chiến đấu giữa ta và địch lúc này diễn ra vô cùng ác liệt. Địch dùng đủ mọi thủ đoạn đánh phá dã man mang tính phục thù khốc liệt gây cho ta nhiều tổn thất nặng nề.

“Buổi giao ban chiều 18-5-1970 do Trung đoàn trưởng Nguyễn Minh Long chủ trì thông báo tin trinh sát mặt trận phát hiện một tiểu đoàn ngụy hành quân từ thị xã Đông Hà lên, đang co cụm tại động Chiêm Giòng thuộc điểm cao 440 ở phía tây huyện Hải Lăng. Chỉ huy trung đoàn nhận định, địch chuẩn bị lực lượng càn quét hậu phương và giao nhiệm vụ cho Tiểu đoàn 4, lúc đó tôi là tiểu đoàn phó trực tiếp chỉ huy, phải tập kích tiêu diệt địch trước khi chúng thực hiện mưu đồ đen tối. Khi giao nhiệm vụ cho tiểu đoàn, chỉ huy trung đoàn nhấn mạnh, trận này bằng mọi giá phải giành chiến thắng để lập thành tích kính dâng lên Bác Hồ nhân kỷ niệm 80 năm ngày sinh và là sinh nhật đầu tiên sau gần một năm Người đi xa!” - Đại tá Nguyễn Phi Khương bùi ngùi nhớ lại. Chỉ có vài giờ chuẩn bị, tâm trạng của anh lúc này xốn xang bao nỗi ưu tư. Trước mặt anh là đội hình toàn những gương mặt thân quen đã xanh xao vì trải qua nhiều ngày nhạt muối, đói cơm, phải chia nhau từng quả sung, củ sắn cầm hơi. Lát nữa đây vào chiến trận, chỉ cần một sơ suất của anh sẽ dẫn đến những điều đáng tiếc khôn lường.

Nguyên Tổng bí thư Lê Khả Phiêu - nguyên là Chính ủy Trung đoàn 812 cùng các cựu chiến binh trung đoàn trong ngày gặp mặt truyền thống (Đại tá Nguyễn Phi Khương thứ 3 từ trái sang).

Dọc đường hành quân, âm thầm lặng lẽ nhìn khóe mắt đồng đội, Nguyễn Phi Khương đã đọc hết tâm trạng của anh em. Trước mặt các anh là những ổ phục kích, là chông mìn, cạm bẫy, nhưng từ nỗi lòng thương kính Bác, quyết tâm diệt thù địch cứ trào dâng trong anh và những người đồng đội. Càng đối mặt với quân thù, nỗi lòng nhớ Bác, thương Người không thỏa ước nguyện được vào thăm miền Nam trước lúc đi xa càng đeo đuổi anh khôn nguôi. “Khi đội hình hành quân của đơn vị còn cách vị trí địch co cụm một quả đồi thì trời đổ mưa. Cơn mưa rừng xối xả phút chốc làm cho nước các con suối dâng nhanh, anh em phải chặt cây rừng làm cầu tạm mới qua được. Cơn mưa hiếm hoi giữa tiết tháng Năm làm địch chủ quan giúp cho việc nghi binh của ta được thuận lợi hơn, như là một điềm lành tiếp thêm niềm tin chiến thắng để anh em chúng tôi vào trận đánh” – ông Khương giải thích để tôi hiểu thêm về chiến thuật nghi binh trong nghệ thuật quân sự Việt Nam.  

Đúng 5 giờ sáng 19-5, khi ba mũi tiến công của tiểu đoàn phối hợp với đại đội đặc công tăng cường đã vào vị trí tập kết, lệnh nổ súng của Tiểu đoàn phó Nguyễn Phi Khương được phát đi. Ở hướng chủ yếu, mũi đột kích của Đại đội 20 đặc công do dũng sĩ Lê Văn Chớ làm mũi trưởng nhào lên áp sát sở chỉ huy địch. Từ tuyến phòng ngự, địch bắn ra như mưa, mũi trưởng Lê Văn Chớ trúng đạn ở bụng, ruột lòi ra, để tiếp tục chiến đấu, anh đã đẩy ruột vào tiếp tục xông lên diệt địch cho đến khi lịm hẳn trong vòng tay đồng đội. Sau hơn một giờ đồng hồ giằng co với địch, quân ta hoàn toàn làm chủ trận địa, tiêu diệt gọn Tiểu đoàn 2 của Trung đoàn 54 ngụy. Cùng lúc này, lực lượng chi viện của địch từ Đông Hà nã pháo cối dồn dập lên động Chiêm Giòng, súng cối từ ngã tư Sòng cũng bắn lên, đồn Tam Lang, Bọ Chao bắn về, rồi phi đội bay từ Cửa Việt xuất kích lên vây kín đội hình tiểu đoàn quân giải phóng. Bình tĩnh triển khai đội hình chiến đấu, Tiểu đoàn phó Nguyễn Phi Khương phối hợp với quân ứng cứu của Trung đoàn tổ chức tránh hỏa lực địch, đánh máy bay tiếp vận. Quân ta tổ chức nghi binh, dùng bè mảng có người rơm vượt sông “nhử” cho máy bay địch sà xuống đánh phá, lợi dụng thời cơ các trận địa pháo của ta thi nhau nhả đạn. Đơn vị bố trí hỏa lực hai tầng, tầng dưới là bộ binh, tầng trên là các loại súng máy tầm xa và đại liên ở ngang sườn núi và ở hai đầu đối diện với đường bay để bắn máy bay bay thấp. “Trận ấy, trận đầu tiên đơn vị tôi bắn rơi 4 máy bay trực thăng và bắn bị thương một chiếc trong số 5 trực thăng tiếp vận. Điều thú vị nhất là đơn vị đã nảy ra sáng kiến chặt 2/3 cây con buộc vào 2 cây sào kéo che kín trận địa pháo, khi bắn thì mở ra, không cần thì kéo lại và đưa súng vào hầm, bảo đảm an toàn tuyệt đối về người và vũ khí trang bị” – Đại tá Khương chưa quên trận quyết tử năm nào.

Gần 9 giờ ngày 19-5-1970, động Chiêm Giòng lặng im tiếng súng. Cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 4, Trung đoàn 812 anh hùng dưới sự chỉ huy của Tiểu đoàn phó Nguyễn Phi Khương đã lập chiến công xuất sắc nơi địa đầu tuyến lửa. Đi giữa trận địa pháo ngổn ngang xác giặc bị thiêu rụi vì sức nóng của hỏa tiễn và sức công phá của thủ pháo, Nguyễn Phi Khương lại càng nhớ đến Bác, anh cứ ước ao ngày hòa bình đến thật nhanh, để hai miền Bắc - Nam được sum họp một nhà như sinh thời Bác Hồ kính yêu hằng mong ước! Chiến thắng động Chiêm Giòng cũng là sự báo công có ý nghĩa nhất được toàn mặt trận Trị Thiên - Huế học tập rút kinh nghiệm trong lễ kỷ niệm 80 năm sinh nhật Bác Hồ.

Bài và ảnh: VĂN HỌC