QĐND Online - “Những năm chống Mỹ, chúng ta đã “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” để hôm nay có điều kiện “xẻ dọc” đỉnh Phu Vai Lai Leng cao nhất dãy Trường Sơn huyền thoại để mở đường tuần tra biên giới. Sự vượt khó, hy sinh, tinh thần dũng cảm, sáng tạo của bộ đội mở đường hôm nay chính “chất Trường Sơn” cần tiếp tục được hun đúc gắn với cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng” hiện nay”…

Trung tướng Nguyễn Thanh Tuấn, Cục trưởng Cục Tuyên huấn (Tổng cục Chính trị) dẫn đầu đoàn công tác của Cục Tuyên huấn lần đầu đến làm việc với các đơn vị mở đường tuần tra biên giới trên đỉnh Phu Vai Lai Leng, thuộc địa bàn huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An, từ ngày 29 đến ngày 31-3-2014.

Báo cáo với đoàn công tác, Thiếu tướng Hoàng Kiền, Giám đốc Ban Quản lý dự án 47 cho biết: “Đây là cung đường thi công khó khăn, gian khổ nhất trên toàn bộ tuyến đường tuần tra biên giới, có chiều dài 77,5km, đi qua địa hình núi cao của huyện Kỳ Sơn, một trong 62 huyện nghèo nhất nước. Địa hình, thời tiết rất khắc nghiệt, mùa đông thường xuyên có băng giá, tuyết rơi, mưa mù kéo dài 8 tháng/năm. Đoạn đường vượt qua đỉnh Phu Vai Lai Leng cao 2721 mét gần như quanh năm ít thấy ánh mặt trời, không có dân cư sinh sống và qua lại. Các đơn vị thi công gồm: Công ty 99, Công ty 532 (Binh đoàn 12), Côngty 789 (Bộ Tổng tham mưu), Công ty Hợp tác Kinh tế (Quân khu 4), Công ty Hữu nghị Nam Lào 206 (Quân khu 5), Công ty Cổ phần Hà Đô 2, Lữ đoàn Công binh 414 (Quân khu 4), Công ty Trường Thành (Bộ Tư lệnh Biên phòng), Công ty Hợp tác quốc tế 705 (Quân khu 2). Sau 4 năm triển khai, với tinh thần cố gắng vượt bậc, toàn bộ tuyến đường đã hoàn thành gần 80% giá trị xây dựng.

Đoàn công tác thăm và kiểm tra một đoạn đường mới đổ bê tông.

Thượng tá Phạm Văn Hải, Phó giám đốc xí nghiệp 99.1 (Công ty 99), Chỉ huy trưởng Công trường thi công gói thầu ở xã Mường Típ kể: Lẽ ra sau khi làm xong chiếc cầu bê tông vĩnh cửu vắt ngang suối Nậm Típ, thay thế chiếc cầu treo Xốp Phong, là niềm mơ ước ngàn đời của bà con dân bản, đơn vị đã làm xong dự án. Thế nhưng, cơn bão số 10 năm 2013 đã gây sạt lở nghiêm trọng một đoạn đường vừa làm xong nền, gây thiệt hại hơn 10 tỷ đồng, khiến dự án kéo dài thêm 2 năm.

Trên bình độ cao hơn 2.500 mét so với mực nước biển, Thiếu tá Hoàng Việt Dũng, Chỉ huy trưởng công trường của Công ty 532 đang chỉ huy anh em dùng vải bạt phủ kín chiếc máy xúc, khiến nó nhìn như một chú voi. Anh cho biết, nơi đây khí hậu khắc nghiệt nhất dãy Trường Sơn, do không có đài khí tượng nên đài báo không đưa tin có tuyết rơi chứ tuyết rơi thường xuyên, nhiều hơn cả Sa Pa. Vì thế, anh em phải “đắp chăn”, phủ bạt cho xe, máy; nếu không dầu máy sẽ đóng băng vận hành rất vất vả. Nhiều khi phải đun sôi dầu rồi đổ vào máy để đi làm. Do chênh lệnh áp suất khí quyển, nấu cơm rất khó chín, muốn nấu cơm chín, phải nấu bằng gạo của đồng bào dân tộc Mông. Mua được gạo đã khó, thuê đồng bào gùi gạo và thực phẩm lên cứ hai bao phải trả tiền công 500.000 đồng, tiền vận chuyển đắt không kém tiền gạo. Xăng dầu thuê gùi lên cũng mất 100.000 đồng tiền công vận chuyển cho mỗi can 30 lít.

Trung uý Trần Cao Nguyên, Chỉ huy trưởng Công trường của Công ty Hợp tác Kinh tế cùng hơn 40 anh em công nhân đã bám công trường suốt 4 năm cho biết: Đỉnh Phu Vai Lai Leng này trước khi có bộ đội mở đường là vùng cận kề “rốn phỉ” của nước bạn Lào và cũng là đỉnh núi bí ẩn nhất với đồng bào vùng Kỳ Sơn, quanh năm không có dấu chân người. Từ khi bộ đội mở đường, nay đã mở đến sát cửa khẩu giáp Lào, đồng bào đã đi lại, hái lượm, làm ăn trên đỉnh núi.

Cây cầu treo Xốp Phong đã được thay thế bằng cầu bê tông vĩnh cửu

Khi đoàn công tác đến công trường của Binh đoàn 12, ai cũng trầm trồ thán phục khi con đường đã “mở toang” qua cả một rừng đá, nhiều tảng đá to như một con voi. Đại tá Phan Tiến Long, Trưởng ban chỉ đạo thi công đường tuần tra biên giới của Binh đoàn cho biết: “Trên toàn bộ con đường đang mở ở 25 tỉnh, có hai cung đường khó nhất, một trên đỉnh Phu Vai Lai Leng, một trên đỉnh núi Ngọc Linh ở Tây Nguyên, Ban quản lý dự án 47 đều giao cho Binh đoàn 12 với mong muốn bộ đội Trường Sơn sẽ phát huy chất Trường Sơn, tiếp tục giành chiến công mới trên hai đỉnh Trường Sơn thời bình. Vì vậy, để chinh phục những “vương quốc đá” này, Binh đoàn đã thực sự bước vào những cuộc chiến đấu đầy gian nan, vất vả; có đoạn đường tưởng như không thể mở nổi, tưởng như không có máy móc, giải pháp nào thi công có thể vượt qua”. Nay thì tất cả những đoạn khó mở nhất đều đã được thông tuyến.

Để “chinh phục” nhưng vách đá cheo leo, toàn đá ngàn tuổi bên vực sâu hun hút này, Thượng uý Nguyễn Xuân Hưng, Giám đốc Công ty thi công cơ giới của Tổng công ty 789 từng có sáng kiến đưa những chiếc máy chuyên dụng có công năng như “người máy” có thể bò dọc vách đá đưa thiết bị, vật tư, lương thực lên đỉnh Phu Vai.

Một đoạn đường xuyên đỉnh Trường Sơn

Theo thống kê của Ban quản lý dự án 47, để mở đường một mét chiều dài đường tuần tra biên giới khu vực này, có chỗ phải đào đắp theo chiều cao 165 mét, với hơn 300.000 m3 đất đá. Một con số mà khiến Đại tá Đoàn Tư Hoan, cán bộ Phòng Báo cáo viên của Cục Tuyên huấn xúc động: “Một con số cho thấy mỗi mét đường là kết tinh biết bao mồ hôi, nước mắt, thậm chí cả xương máu”. Trước Tết Nguyên đán, vừa có một đồng chí lái xe của Công ty 789 nằm lại nơi vực sâu do xe mất phanh khi đang đỗ. Còn đồng chí Chính uỷ của đơn vị 532 khi đi kiểm tra cũng gặp tai nạn khi ngồi trên máy xúc, mất một ngón chân.

Thiếu tướng Hoàng Kiền cho biết thêm: Trước những gian khổ, hy sinh của bộ đội mở đường trên đỉnh Phu Vai Lai Leng, tới đây, đoàn công tác của Uỷ ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội sẽ tiếp tục tới thăm, kiểm tra dự án này, khảo sát để đề xuất Quốc hội, Chính phủ có nhiều quan tâm hơn cho con đường chiến lược của đất nước.

Bài và ảnh: NGUYÊN MINH