QĐND - Khu bảo tồn Văn hóa dân tộc S’tiêng ở sóc Bom Bo, xã Bình Minh, huyện Bù Đăng, được UBND tỉnh Bình Phước quy hoạch xây dựng. Sau 3 năm triển khai, dự án mới hoàn thành được gần 20% khối lượng. Một số công trình chưa đưa vào sử dụng đã xuống cấp trầm trọng. Đặc biệt, việc bố trí tái định cư cho các hộ dân trong vùng giải tỏa đến nay vẫn chưa thực hiện được.

Nhà dài trong dự án chưa sử dụng đã xuống cấp phải sửa chữa.

Chậm tiến độ, công trình xuống cấp

Cuối năm 2010, UBND tỉnh Bình Phước có Quyết định 2441/QĐ-UBND phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng Khu bảo tồn Văn hóa dân tộc S’tiêng tại sóc Bom Bo (thôn Bom Bo), địa danh lịch sử trong bài hát nổi tiếng "Tiếng chày trên sóc Bom Bo" của cố nhạc sĩ Xuân Hồng. Dự án có diện tích 113,04ha với tổng kinh phí đầu tư hơn 289 tỷ đồng. Sau 3 năm triển khai, đến nay dự án mới xây dựng và hoàn thành được đường giao thông trục chính, hai nhà dài, điểm Trường Tiểu học Xuân Hồng và đang thi công hệ thống đường nội bộ lên khu nhà dài. Tiến độ thực hiện dự án rất chậm, chỉ đạt gần 20% khối lượng.

Ông Trần Đình Dũng, Giám đốc Ban quản lý các dự án ngành văn hóa, thể thao và du lịch tỉnh Bình Phước lý giải: “Dự án thực hiện chậm chủ yếu là khó khăn về nguồn vốn. Do kinh tế suy thoái, ngân sách của tỉnh cấp cho các dự án nhỏ giọt nên thiếu vốn để xây dựng và một phần do lúc đầu tỉnh chủ trương xây dựng nhà bằng gỗ căm xe nhưng giá thành cao nên bị đình trệ. Một số hạng mục khác do không xác định được nguồn vốn nên chưa được phê duyệt”.

Đến Khu bảo tồn Văn hóa dân tộc S’tiêng, chúng tôi xót xa chứng kiến hai căn nhà dài (kiểu nhà truyền thống của dân tộc S’tiêng) bỏ hoang trên đỉnh đồi, không có người quản lý, đang xuống cấp nghiêm trọng dù chưa đưa vào sử dụng. Toàn bộ phần mái lợp bằng lá trung quân đã bị mối xông mục nát, trơ khung bê tông. Các vách tường của ngôi nhà được ốp bằng một lớp lồ ô cũng bị mối ăn mục ruỗng, sập từng mảng.

Điều chỉnh quy hoạch, đẩy nhanh tiến độ dự án

Dự án bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư với tổng diện tích 70ha, hiện đã giải phóng mặt bằng được 39ha, gồm khu tái định cư, khu vực nhà dài, làng nghề và sân lễ hội với số tiền chi trả cho 54 hộ dân cả 3 đợt là 20,5 tỷ đồng. Đến nay, đã quy hoạch xong 12ha khu tái định cư cho 50 hộ, trong đó đợt 1 có 20 hộ được nhận đất tái định cư. Anh Nguyễn Minh Giám, cán bộ địa chính xã Bình Minh cho biết: “Về việc này, xã đã làm tờ trình lên huyện đề nghị giao đất và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 20 hộ dân được cấp đất tái định cư tại Khu bảo tồn Văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo”. Theo Quyết định 1747/QĐ-UBND ngày 27-7-2011 của UBND tỉnh Bình Phước thì thời gian thực hiện dự án này đến năm 2012 phải hoàn thành, thế nhưng đến nay người dân vẫn phải chờ được tái định cư.

Tiếp xúc với bà con ở sóc Bom Bo, chúng tôi ghi nhận những bức xúc khi nhà cửa của họ đã phá dỡ để phục vụ dự án từ 3 năm nay nhưng các hộ dân vẫn chưa có đất để tái định cư. Theo Ban quản lý dự án, đến nay mới cơ bản thực hiện xong công tác đền bù giải phóng mặt bằng.

Anh Điểu Nháp và Điểu Điêng ở sóc Bom Bo bức xúc: “Hơn 3 năm rồi, gia đình chúng tôi phải sinh sống trong nhà tạm, rất chật chội, sinh hoạt gặp nhiều khó khăn, cuộc sống không ổn định. Chúng tôi rất mong sớm có đất tái định cư để ổn định cuộc sống”. Chủ tịch Hội đồng già làng xã Bình Minh, ông Điểu Lên (70 tuổi) bày tỏ lo lắng: “Dự án này xây dựng quá chậm, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống, sinh hoạt của người dân sóc Bom Bo. Mùa nắng còn đỡ, chứ mùa mưa thì rất khổ. Những người tuổi cao sức yếu, bệnh tật chẳng may qua đời thì phải để ngoài sân. Lãnh đạo của tỉnh hứa nhiều lần nhưng dự án vẫn chưa xong”.

Ông Nguyễn Quang Toản, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Phước cho biết: “Do thiếu vốn, làm không đồng bộ nên chưa đưa vào sử dụng thì một số công trình đã xuống cấp. Quy mô dự án này quá lớn, sẽ không hiệu quả và lãng phí nên sở đang đề nghị với tỉnh điều chỉnh lại cho phù hợp. Đối với một số hộ chưa giải tỏa thì không di dời nữa mà sẽ ở lại, được sắp xếp xen kẽ một cách hợp lý. Những người đã nhận tiền đền bù rồi mà không phải di dời, sở sẽ đề nghị tỉnh không thu hồi mà để lại cho các hộ dân chỉnh trang lại nhà cửa, đường sá trong khu dân cư. Ngoài tiền đền bù, giải tỏa, sở còn đề nghị với tỉnh hỗ trợ 20 hộ được tái định cư mỗi hộ 50 triệu đồng để xây dựng nhà".

Người dân sóc Bom Bo mong muốn UBND tỉnh Bình Phước, chủ đầu tư, Ban quản lý dự án này cần có những biện pháp quyết liệt hơn trong chỉ đạo thực hiện để Khu bảo tồn Văn hóa dân tộc S’tiêng sớm hoàn thành. Tỉnh cần có những chính sách hỗ trợ kịp thời giúp người dân sớm "an cư lạc nghiệp", phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào S’tiêng.

Bài, ảnh: HUY VÕ