Mấy năm gần đây, ở các địa phương liên tiếp xảy ra nhiều vụ sạt lở đất, gây thiệt hại nghiêm trọng tài sản và đe dọa đến tính mạng người dân. Sạt lở sẽ còn tái diễn khi mà con người vẫn ngang nhiên xâm hại nghiêm trọng rừng đầu nguồn, khai thác cát, sạn, đào đãi vàng bừa bãi. Ở một số địa phương thuộc huyện Hòa Vang (thành phố Đà Nẵng) tình trạng này cũng không phải là ngoại lệ...

Nỗi lo bờ sông lở

Chúng tôi có mặt tại bờ sông Túy Loan (đoạn chảy qua địa phận xã Hòa Phòng, huyện Hòa Vang (Đà Nẵng). Tuy chưa đến mùa lũ, nhưng tình trạng sạt lở đất đã đến hồi báo động.

Tìm hiểu thực tế, chúng tôi thấy “cát tặc” vẫn mặc sức tàn phá sông Túy Loan, dù đã được dư luận cảnh báo. Chính quyền địa phương cũng đã triển khai các biện pháp ngăn chặn, nhưng xem ra các giải pháp chỉ mang tính răn đe tức thời, do vậy không có hiệu quả lâu dài.  Từ mờ sáng hằng ngày, thuyền ghe chở cát, sạn đã tấp nập ngược xuôi. Theo đó, các bến tập kết cát, sạn luôn nhộn nhịp. Các lực lượng vận chuyển cát, sạn từ ghe lên bờ hoạt động như con thoi. Xe chở cát, sạn rú ga, hú còi đua nhau chạy quay vòng tăng chuyến nhanh. Ước tính, chỉ cần mỗi chiếc thuyền, ghe lấy 3 chuyến cát/ngày, mỗi chuyến 8m3, như vậy với hơn 30 chiếc đua nhau khai thác, thì bờ sông Tuý Loan sẽ bị lấy đi gần 1.000m3 đất cát/ngày...

Những tụ điểm khai thác cát vẫn ngang nhiên hoạt động

Đến xã Hòa Phú, chúng tôi thấy nhiều thuyền, ghe neo đậu, họ cho vòi rồng lồng sâu vào bãi ngô ven sông hút cát. Chứng kiến cảnh công khai tàn phá dòng sông giữa ban ngày, chúng tôi và nhiều người dân đau lòng... Ông Nguyễn Mười than thở: “Việc khai thác cát, sạn bừa bãi khiến dòng chảy của sông biến đổi khó lường, gây thiệt hại nhiều diện tích đất đai, hoa màu của người dân. Quá bức xúc, người dân địa phương đến can thiệp thì bị những người khai thác cát, sạn chửi bới, đe dọa!”.

Ông Lê Đức Trí, Phó trưởng phòng Tài nguyên-Môi trường huyện Hòa Vang cho biết: “Không chỉ đe dọa nhân dân, những người khai thác cát, sạn trái phép còn hung hãn chống người thi hành công vụ. Mới đây, ghe máy ông Phạm Lộc (trú Phú Hòa 2, Hòa Nhơn) đang khai thác cát, sạn trái phép tại khu vực Đồng Lăng, thì lực lượng chức năng của xã Hòa Phú yêu cầu đưa dừng khai thác, nhưng ông Lộc cố tình không chấp hành. Thấy vậy, Công an viên Nguyễn Văn Quy bơi ra tận ghe, thì bị ông Lộc dùng cây sào đánh vào người. Trước thực trạng đó, người dân địa phương nhiều lần kiến nghị lên UBND xã. Chính quyền các địa phương nhiều lần gửi công văn lên huyện đề nghị xử lý dứt điểm tình trạng nêu trên, nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có chuyển biến gì đáng kể.

Theo báo cáo do ông Đặng Ngọc Sơn, Phó trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hòa Vang cung cấp, thì tình hình mưa lũ và nạn khai thác cát, sạn, đào đãi vàng bừa bãi đã gây hậu quả nghiêm trọng. Tính đến hết tháng 9-2010, đã có 11 xã trong toàn huyện bị sạt lở; 287 hộ dân có nguy cơ sạt lở (trong đó có 11 hộ nguy cơ sạt lở khẩn cấp cần phải di dời)...

Sạt lở đất nghiêm trọng tại xã Hòa Nhơn

 

 

Cần sự phối hợp đồng bộ và kiên quyết

Ông Lê Đức Trí, Phó trưởng phòng Tài nguyên-Môi trường huyện Hòa Vang khẳng định: “Việc khai thác cát, sạn trái phép trên sông trong thời gian qua gây sạt lở nghiêm trọng, làm ô nhiễm môi trường nguồn nước tưới tiêu, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sản xuất nông nghiệp cũng như tài sản của dân… Về phần mình, UBND huyện cũng đã thành lập tổ liên ngành (gồm các lực lượng: Phòng TN-MT, Đội khiểm tra quy tắc đô thị, Công an và Ban CHQS huyện...) phối hợp với các địa phương truy quét các đối tượng khai thác cát, sạn trái phép. Nhưng tình hình chỉ tạm lắng xuống vài ngày rồi đâu lại vào đấy, có khi mật độ khai thác lại dày hơn, liều lĩnh hơn. Mặt khác, mức xử phạt hành chính cao nhất đối với mỗi phương tiện vi phạm chỉ 1,5 triệu đồng/vụ vi phạm là quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe...

Để ngăn chặn nạn khai thác cát, sạn trái phép một cách có hiệu quả, ông Lê Đức Trí đề xuất một số giải pháp: Cần nâng cao chế tài và mức xử phạt cao hơn nữa đối với các phương tiện cố tình vi phạm. Nên tổ chức một đội liên ngành chốt chặn phía trên khu vực cầu Giăng (đoạn qua các xã Hòa Phong, Hòa Nhơn) thì các phương tiện không còn đường vận chuyển khai thác và vận chuyển cát, sạn. Mặt khác, chính quyền các xã cần có sự phối hợp đồng bộ, nhất là sự chỉ đạo trực tiếp của các lực lượng chức năng, các ban, ngành cấp huyện thì mới có thể giải quyết dứt điểm nạn “cát tặc”.

"Luật đời có vay, có trả”, nếu như cấp ủy, chính quyền và lực lượng chức năng huyện Hòa Vang (thành phố Đà Nẵng) không giải quyết dứt điểm tình trạng nêu trên, thì hậu quả khó lường lại đổ ập lên đầu người dân trong mùa mưa bão này...

Bài và ảnh: Phan Tiến Dũng