QĐND - Chỉ một cơn mưa lớn, nhiều nơi ở Thành phố Hồ Chí Minh đã rơi vào tình trạng ngập lụt nghiêm trọng. Nước tràn ngập các khu dân cư, biến những tuyến đường thành sông, xe cộ lưu thông bị ùn tắc nghiêm trọng trên nhiều tuyến đường, kéo theo nhiều hệ lụy khác. Cơn mưa chiều tối 10-10, đã gây ngập trên diện rộng là một minh chứng cụ thể nhất, gióng lên lời cảnh báo khẩn cấp trong công tác đối phó, phòng chống ngập lụt ở đô thị có qui mô lớn nhất cả nước này.

 Mưa 30 phút, phố biến thành sông

Trời đang nắng, bất chợt chuyển mưa tầm tã. Đúng vào ngày chủ nhật, chúng tôi đi thăm nhà người thân ở quận 12 đang trên đường về. Biết trước là đường phố sẽ ngập, nhưng chúng tôi thực sự không ngờ nước dâng nhanh và ngập trên diện rộng đến vậy. Vừa xuống cầu vượt Ngã tư Ga sang hướng Gò Vấp, con đường Nguyễn Oanh trước mặt chúng tôi là biển nước. Nước ngập phần đường hơn 0,5m, tràn cả vỉa hè. Xe ô tô, xe máy ken kín nhích từng chút một. Ở thành phố đã lâu, chúng tôi nghĩ đó là dấu hiệu ở trong nội ô, ngập lụt đang xảy ra nghiêm trọng hơn và tình trạng ùn tắc giao thông đang diễn ra ở hầu hết tuyến đường trung tâm. Hơn 3 giờ đồng hồ, xe gắn máy chúng tôi nhích từng chút một mới về đến khu vực đường Nguyễn Thái Sơn và khu vực này cũng chìm trong biển nước. Tại khu vực ngã Năm Gò Vấp, xe ô tô và gắn máy từ nhiều hướng đổ về, nước ngập sâu, mưa tầm tã khiến cho các phương tiện ở trong tình trạng không thể di chuyển. Xe gắn máy bị nước ngập làm chết máy không khởi động được dựng san sát trên các vỉa hè.

Mưa lớn kết hợp triều cường đã khiến nhiều tuyến đường tại TP Hồ Chí Minh bị ùn tắc.

 

Ngày hôm đó, các tuyến đường: Phổ Quang, Phan Đăng Lưu, Đinh Tiên Hoàng, Hai Bà Trưng, Ung Văn Khiêm, Trần Quang Khải, Xô Viết Nghệ Tĩnh… thuộc các quận 1, Bình Thạnh, Phú Nhuận, đều chung tình trạng nước ngập sâu từ 30 đến 60cm. 

Theo báo cáo nhanh của Trung tâm Điều hành chương trình chống ngập tại Thành phố Hồ Chí Minh sáng 11-10, thì cơn mưa xảy ra chiều tối 10-10 đã làm hơn 40 điểm ngập. Lượng mưa đo được trong cơn mưa chiều 10-10 là 124ml, lớn nhất từ đầu năm đến nay. Việc mưa lớn cộng với triều cường lên cao, mức nước cao nhất đo được tại trạm Phú An là 1,48m, đã khiến nhiều khu vực của Thành phố Hồ Chí Minh càng bị ngập sâu trong nước. Mưa lớn kết hợp với triều cường đã làm một đoạn bờ bao dài 5m tại khu vực rạch Bá Hộ thuộc khu phố 2, phường Thạnh Lộc, quận 12 bị vỡ. Sự cố này đã khiến 15 nhà dân và vườn tược bị ngập sâu trong nước gần 50cm.

Dự án chống ngập gây… ngập

Tình trạng ngập lụt trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh đang ngày càng nghiêm trọng, mặc dù trong những năm gần đây, chính quyền thành phố và các ngành chức năng đã triển khai nhiều giải pháp chống ngập. Nhiều dự án với giá trị hàng nghìn tỷ đồng nhưng vẫn không giải quyết được ngập lụt, số điểm ngập ngày càng tăng. Bốn dự án đầu tư trọng điểm (Tân Hóa - Lò Gốm, Tham Lương - Bến Cát, Tàu Hủ - Bến Nghé và Nhiêu Lộc - Thị Nghè) cho tiêu thoát nước và vệ sinh môi trường của thành phố đã và đang thi công ở giai đoạn cuối nhưng điểm ngập vào đầu năm 2010 lại tăng cao.

Ông Đỗ Tấn Long (Phòng Quản lý hệ thống thoát nước thuộc Trung tâm Điều hành chống ngập thành phố) cho rằng, thành phố đang triển khai hàng loạt các dự án thoát nước. Hầu hết các điểm ngập mới xuất hiện trong thời gian qua là do tình trạng nhà thầu của các công trình đào đường lắp đặt hệ thống cấp thoát nước thi công cẩu thả, sai phạm, làm các hệ thống thoát nước hiện hữu không thoát nước được. Từ đầu năm 2010 đến nay Trung tâm đã phát hiện 269 vị trí cống thoát nước bị xâm hại, giảm khả năng thoát nước và gây ngập cục bộ khi trời mưa to. Các công trình xâm hại đến hệ thống thoát nước lại chủ yếu từ… các công trình xây dựng hệ thống thoát nước, đứng đầu là dự án Vệ sinh môi trường thành phố lưu vực Nhiêu Lộc - Thị Nghè, dự án Nâng cấp đô thị…

Đường Huỳnh Tấn Phát, quận 7, ngập trong đợt triều cường lớn nhất từ đầu năm.

 

Tiến sĩ Lê Vinh Danh, Hiệu trưởng Trường Đại học Tôn Đức Thắng cho biết, số điểm ngập thường xuyên khi xảy ra mưa và triều cường tại thành phố là hơn 160 điểm. Số điểm ngập tăng là do những kênh rạch thoát nước tự nhiên đang bị lấn chiếm và san lấp tùy tiện. Theo báo cáo của Khu đường sông, toàn thành phố có 182 vị trí sông, kênh, rạch bị lấn chiếm; tập trung nhiều nhất là: Quận 7 (49 vị trí), quận 8 (39 vị trí), huyện Bình Chánh (24 vị trí), huyện Nhà Bè (15 vị trí).

Trong một hội thảo chống ngập mới đây tại Thành phố Hồ Chí Minh, GS-TSKH Lê Huy Bá (Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh) đã khẳng định: Hướng thoát lũ chính của thành phố là Bắc, Tây Bắc, Đông Bắc xuống Nam, Đông Nam và Tây Nam. Mấy năm qua, thành phố càng mở rộng đô thị hiện đại ở vùng Nam như quận 7, Nhà Bè, Bình Chánh, có nghĩa là thành phố đang tự mình chặn đường thoát nước. Và như vậy thì khó tránh khỏi tình trạng ngập lụt nặng nề. Hơn nữa, hiện tượng lún nghiêm trọng đang xảy ra đã trở thành một trong những nguyên nhân làm cho ngập lụt ngày càng gia tăng.

Trước thực trạng trên, đầu tháng 10, UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã có văn bản chỉ đạo các sở, ban, ngành khẩn cấp chống ngập. Đây là lần đầu tiên thành phố chỉ đạo mang tính khẩn cấp sau nhiều năm có nhiều giải pháp, dự án chống ngập được triển khai nhưng không mang lại hiệu quả. Văn bản này yêu cầu tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức xâm hại công trình chống ngập và bảo đảm tiến độ thực hiện các công trình, dự án chống ngập. Ông Nguyễn Văn Ba, nhà ở phường 1, quận Bình Thạnh cho rằng: "Người dân chúng tôi vô cùng bức xúc khi 5 năm trở lại đây, dù được biết thành phố triển khai nhiều dự án chống ngập nhưng tình trạng ngập ở khu vực chúng tôi ở lại ngày càng nghiêm trọng. Chúng tôi rất ủng hộ và hoan nghênh thành phố đã chỉ đạo cấp bách trong công tác chống ngập. Chúng tôi đề nghị rằng, không chỉ thực hiện tốt các công trình, dự án chống ngập và xử lý nghiêm những đơn vị sai phạm, chính quyền thành phố cần đẩy mạnh công tác qui hoạch chống ngập mang tính tổng thể, với sự vào cuộc của các ban, ngành, nhân dân và sự hỗ trợ từ Chính phủ. Nếu không quyết liệt chống ngập thì hậu quả do ngập lụt gây nên trong vài năm tới là không thể lường được".

Nhiều chuyên gia cũng đã cho rằng, để giải quyết bài toán chống ngập, chính quyền thành phố cần cấm tuyệt đối việc san lấp kênh rạch và xây dựng đô thị ở những vùng trũng. Đồng thời, cần triển khai một loạt các giải pháp như đào kênh vành đai, xây dựng hồ điều hòa ở một số khu vực, theo dạng chìm, nửa nổi nửa chìm, và hồ sinh thái nhằm điều tiết lượng nước ở thành phố. Đối với các khu đô thị mới cần được giám sát chặt chẽ các hạng mục thoát nước, chống ngập để tránh việc xử lý ngập trong tương lai./.

Bài và ảnh: Trung Kiên – Xuân Cường